عراق چگونه می‌تواند گاز ترکمنستان را جایگزین ایران کند؟

اقتصاد۲۴- هفته گذشته عزت صابر معاون وزیر نفت عراق در امور گاز اعلام کرد که در جریان سفر مقامات عراقی به ترکمنستان، طبق تفاهم‌نامه همکاری که برای این منظور تهیه شده است، با واردات مقادیری گاز برای تامین بخشی از نیاز نیروگاه‌های برق عراق، توافق شد.

این مقام عراق انتظار دارد تا پیش از پایان سال میلادی جاری، این توافقنامه که شامل جزئیات واردات گاز و مکانیزم‌های بین دو کشور است، امضا شود.

در حال حاضر عراق، در مجموع ۴.۵ میلیارد دلار گاز و برق از ایران وارد می‌کند، اما تحریم‌های آمریکا علیه بخش انرژی ایران، پرداخت پول این واردات را دشوار کرده است. هر چند آمریکا، با قرارداد‌های انرژی عراق و ایران برای تامین برق و گاز عراق، موافقت کرده، اما بغداد را تحت فشار قرار داده است تا وابستگی خود به واردات انرژی از ایران را کاهش دهد. البته اخیرا نیز دو کشور ایران و عراق برنامه تهاتر نفت و فروارده و با برق و گاز را در دستور کار خود قرار داده‌اند، اما به نظر می‌رسد تا تداوم تحریم مشکلات همچنان به قوت خود باقی باشد، بنابراین کشور عراق که برای تامین سوخت نیروگاهی با چالش مواجه است مبادی دریافت دیگری را نیز هر چند سخت و پرهزینه دنبال می‌کند و اکنون برنامه واردات از ترکمنستان را در دستور کار خود قرار داده، واردات از کشوری که ۱۹.۵ تریلیون متر مکعب ذخایر دارد، اما به لحاظ تولید جایگاه مناسبی ندارد به طوری که در سال ۲۰۲۰، رقم تولید این کشور به حدود ۵۹ میلیارد متر مکعب رسیده است.

بیشتر بخوانید:آیا آمریکا از تحریم کوتاه آمد؟

میرقاسم مومنی در گفتگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا، در ارزیابی برنامه توافق عراق با ترکمنستان برای واردات گاز اظهار داشت: احداث خط لوله صادرات گاز از ترکمنستان پروژه‌ای است که در چند سال اخیر دولت ترکیه آن را اداره و مدیریت می‌کند. باتوجه به اینکه ترکیه ذخایر انرژی و گاز ندارد در نظر دارد هاب صادرات انرژی منطقه باشد، اکنون از ایران، روسیه و آذربایجان تا ترکیه خط لوله وجود دارد و به مصرف‌کنندگان جهان می‌رسد، این کشور در نظر دارد خط لوله ترانس‌خزر را نیز اجرا کرده و گاز ترکمنستان و آسیای میانه را از آذربایجان-نخجوان-ترکیه-عراق دنبال کند، فقط اکنون مسئله زنگزور و چالشی است که با ارمنستان وجود دارد.

وی تصریح کرد: برنامه ترکیه این است که بتواند خط لوله ترکمنستان و آذربایجان را به ترکیه متصل و از طریق بنادر خودشان در جیحان و اقلیم کردستان به عراق ارسال کند، این یک پروژه بلندمدت است درواقع این کشور‌ها در نظر دارند ایران را به دلیل اینکه تحریم است و مشکلاتی که در بحث پرداخت و پول و تامین مالی دارند؛ دور بزنند و درواقع بدنبال این هستند که کمتر به ایران وابسته باشند.

این کارشناس حوزه انرژی تصریح کرد: ترکیه در تحقق برنامه هاب شدن در حوزه انرژی و اجرای خط لوله از ترکمنستان تا عراق خیلی فعال است و به ایران و ارمنستان فشار وارد کرده که بتواند کریدور زنگزور را ایجاد کند و خط لوله را از این مسیر عبور دهد، اما به نظر می‌رسد این موضوع در حد طرح است، چون هنوز رژیم حقوقی خزر مشخص نشده و همچنین هزینه احداث خط لوله بالاست، ضمن اینکه مشکلات حقوقی و فنی دارد، علاوه بر این جنگ اوکراین و دستیابی به موافقت روسیه باعث می‌شود نیاز به زمان بیشتری داشته باشد؛ بنابراین خط لوله هرچند اجرایی خواهد شد و در دستور کار جدی است، اما به این زودی اجرایی نخواهد شد.

وی ادامه داد: در حال حاضر خط ترانس‌خزر و اجرای خط لوله از ترکمنستان به عراق مشکل تامین هزینه و سرمایه‌گذاری دارد و مسائل حقوقی و امنیتی آن حل نشده است، ضمن اینکه گازی که عراق از ایران می‌خرد باصرفه‌تر و ارزان‌تر است، خرید ال‌ان‌جی هم که نیاز به بستر گاز شهری و صنعتی دارد.

مومنی گفت: اکنون اروپا نیاز به گاز جایگزین کردن گاز روسیه دارد و بنابراین دنبال متنوع کردن مسیر‌های دریافت است چراکه ممکن است همان بحرانی که در اوکراین بوجود آمد در دیگر کشور‌ها هم تکرار شود، بنابراین اروپا بشدت دنبال تنوع در واردات گاز از مناطق و مسیر‌ها و کشور‌های مختلف است و از سوی دیگر همواره به دنبال انبار و حمل از مسیر‌های جدید است.

وی یادآور شد: موضوع اصلی خط لوله ترکمنستان به عراق این است که یا باید خط ترانزیت از ترکمنستان به ایران تا عراق عبور کند که بهترین مسیر است یا اینکه از باکو به زنگزور برود که هنوز مشکلات این کریدور حل نشده است، ضمن اینکه از نظر اقتصادی صرفه ندارد که در این شرایط مسیر زنگزور را انتخاب کنند، ممکن است یک ایده در بلندمدت اجرایی شود.