روغن کاری اساسی در روابط ایران و اروپا

اقتصاد۲۴- باقری با اشاره به نقش اتحادیه اروپا در بسیج و تجمیع ظرفیت‌های مجموعه اروپایی گفت: «ایران در عمل نشان داده که عزم، اراده و توانایی لازم را برای تعامل دوجانبه داشته» پیش از این دی مایو در دیدار با حسین امیرعبداللهیان به‌نمایندگی از طرف جوزپ بورل، بر موضع صریح اتحادیه اروپا مبنی بر لزوم و فوریت آزاد شدن شهروندان دربند اتحادیه اروپا و همچنین احترام به حقوق بشر از سوی طرف ایرانی تاکید کرده بود. وی در دیدار با باقری، در مورد منطقه خلیج‌فارس بر اینکه امنیت پایدار در منطقه نیازمند اهتمام و پایبندی همه بازیگران ذینفع است، تاکید کرد.

این دیدار در شرایطی انجام شد که مهلت چندانی تا غروب برجام باقی نمانده است و در تاریخ ۲۶ مهرماه سال جاری، شرایط روابط ایران و غرب تغییر خواهد کرد. خبرگزاری رویترز در تیر ماه ۱۴۰۲ در گزارشی مدعی شد دیپلمات‌های اروپایی به جمهوری اسلامی اطلاع داده‌اند که مصمم هستند «تحریم‌های موشک‌های بالستیک» اتحادیه اروپا علیه ایران را حفظ کنند. البته حفظ تحریم‌ها مستلزم تایید تمامی ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا است. با توجه به اهمیت این موضوعات پرسش‌هایی مطرح است، از جمله این که آینده روابط ایران و اتحادیه اروپا به ویژه پس از غروب برجام چگونه خواهد بود و آیا اتحادیه اروپا نسبت به تمدید تحریم‌ها علیه ایران اقدام خواهد کرد یا خیر؟ فریدون مجلسی، دیپلمات پیشین ایران و کارشناس حوزه روابط بین الملل در گفتگو با فرارو به این پرسش‌ها پاسخ داد:

بیشتر بخوانید: سریال درگیری ارمنستان و باکو؛ علی‌اف چه نقشه‌ای در سر دارد؟

 فریدون مجلسی به فرارو گفت: «ما ابتدا باید ارتباطمان را با اروپا برقرار کنیم و سپس به دنبال اصلاح آن باشیم. مدتی است که ارتباط ما با اروپا به حداقل ممکن رسیده است. به نظر می‌رسد، ایران، اروپا و ایالات متحده منتظر فرارسیدن غروب برجام هستند تا پس از این تاریخ، روابط دیپلماتیک خود را باز تعریف کنند. مقطع فعلی، مقطع بسیار حساسی است، نباید اجازه دهیم مکانیزم ماشه به راحتی فعال شود، یا قطعنامه‌های سنگین علیه ایران باز گردند. در این فاصله زمانی کوتاه، فرصت محدودی داریم که سیاست‌های منطقه‌ای و بین المللی خود را به شکلی تعریف کنیم که درگیر فشار‌های شدید سیاسی نشویم.»

وی افزود: «هر کشوری در منطقه در درجه اول به فکر منافع خود است. همانطور که چین و کشور‌های عرب منطقه به دنبال توسعه و تثبیت روابط خود هستند. در حال حاضر مهمترین مسئله در کشور ما، اقتصاد است. این باید اولویت روابط ما باشد که در سایه توسعه دیپلماسی، به تجارت و صادرات و واردات رونق ببخشیم و ارزش پول ملی را افزایش دهیم. سخنان آقای باقری را می‌توان در دو بعد تفسیر کرد. یک بعد نهان و پنهان است. یعنی ممکن است مذاکرات و گفتگو‌هایی بین سران ایران و اروپا انجام شده باشد، که به شکل علنی اعلام نشده است. اگر اینطور باشد نمی‌توان سخنان آقای باقری را به راحتی تفسیر و بررسی کرد یا حتی روی آن نظر دقیق داد. اما در بعد دیگری ممکن است سخنان آقای باقری صرفا در حد نوعی ابراز تمایل دیپلماتیک باشد که هر از گاهی توسط سران سیاسی کشور‌های مختلف در خصوص مسائل گوناگون چنین اظهارنظر‌هایی می‌شنویم.»

این دیپلمات پیشین گفت: «تا زمانی که مصادیق عینی از بهبود روابط غرب و ایران و به ویژه اروپا و ایران نبینیم نمی‌توانیم بگوییم که روابط رو به بهبودی رفته است. آزادی گروگان‌ها به ازای دریافت پول‌های بلوکه شده را نمی‌توان نشانگر توسعه روابط بزرگ بین ایران و غرب بدانیم. ما هنوز شاهد حسن نیت بیشتر یا ویژه‌ای از سوی غربی‌ها نبوده ایم. روابط ایالات متحده و اروپا با اسرائیل از دیگر موضوعاتی است که به پیچیدگی معادلات سیاسی می‌افزاید. هم اکنون شعار دادن، دردی از هیچ یک از طرفین دوا نمی‌کند. هر اندازه ایران به لحاظ روابط سیاسی و اقتصادی، شرایط خود را بهبود دهد، کشور‌های اروپایی نیز تمایل بالاتری خواهند داشت با ایران وارد تبادل شوند. این کشور‌ها مایلند با ایران صنعتی، مستقل و دارای پتانسیل‌های بالا وارد تجارت شوند، نه ایرانی که به انزوا رفته باشد. همانطور که در دوران شکل گیری برجام شاهد حضور اروپایی‌ها در کشور بودیم.»

وی افزود: «ما باید به عرصه سیاست بین الملل برگردیم و با زیرکی مهره‌های خود را جوری بچینیم که به راحتی از صحنه روابط بین الملل حذف نشویم. همچنین باید با قوانین بازی بین الملل نیز سازگار شویم. حذف ایران از روابط بین الملل، فقرزا و تورم زا است. کشور‌های غربی در درجه اول باید باور و قبول کنند که ایران به تعهدات خود پایبند است، در درجه دوم کشور‌های دیگر باید متوجه باشند که پروژه‌های هسته‌ای ایران کاملا صلح آمیز است. تا زمانی که این تغییر باور درباره ایران شکل نگیرد، اروپایی‌ها نیز با دیده تردید و با گارد بسته با ایران مواجه می‌شوند.»

این کارشناس حوزه بین الملل گفت: «اروپایی‌ها به دنبال حفظ منافع خود با برخی کشور‌های منطقه از جمله اعراب هستند و طبیعتا ترجیح می‌دهند با ایران وارد تنش یا مشکل نشوند. حل مسائل باید به شکل پایدار و دقیق انجام شود. این که یک صلح ناپایدار انجام دهیم و بعد تصور کنیم که همه چیز حل شده، اشتباه است. توافقات باید به گونه‌ای شکل بگیرند که به راحتی قابلیت گسست نداشته باشند. توافق یک طرفه یا بر اساس منافع یکی از طرفین پایدار نخواهد بود. حضور فعال در عرصه بین المللی می‌تواند در آرام سازی شرایط و رفع تنش‌ها موثر باشد، اما باز هم تاکید می‌کنم که در شرایط فعلی بیش از سخن به عمل نیاز داریم.»