چرا مرگ‌های دردناک ایرانی‌ها در جاده کم نمی‌شود؟

اقتصاد۲۴-بررسی‌ها نشان می‌دهد که در بهار سال جاری بیش از ۵هزار نفر از هموطنان در تصادف جاده‌ای فوت کردند که این رقم فوتی‌ها از آمار مجموع فوتی‌های جنگ منطقه‌ای بیشتر است. در سال‌های اخیر، میزان فوتی‌های جاده‌ای سالانه در ایران ۱۵ تا ۲۰هزار نفر بوده است که عمدتا افراد سرپرست خانوار در این حوادث جان خود را از دست می‌دهند.

در سال گذشته نیز تعداد فوتی‌های ناشی از حوادث رانندگی ترافیکی معادل ۱۹هزار و ۴۹۰ نفر بوده است. برخی از کارشناسان معتقدند مسائلی مانند کیفیت پایین خودرو‌های موجود در داخل کشور، عدم توسعه‌یافتگی حمل‌و‌نقل غیر‌جاده‌ای و همچنین کیفیت پایین جاده‌های ایران، دلیل اصلی این میزان بالا از مرگ‌و‌میر است.

دیگر بررسی گزارش وضعیت اجتماعی و فرهنگی ایران که توسط مرکز آمار منتشر شده، نشان می‌دهد که تعداد فوت‌های ثبت‌شده در سال ۱۴۰۱ معادل ۴۱۸ هزار و ۷۷۰ نفر بوده است. با وجود آنکه تعداد افراد فوت‌شده در سال گذشته نسبت به سال‌های ۹۹ و ۱۴۰۰ کاهش یافته، با‌این‌حال همچنان بالاتر از تعداد مرگ‌و‌میر‌های پیش از کروناست. یکی از دلایل اصلی این اتفاق می‌تواند حرکت جمعیت ایران به سوی پیری باشد.

در سال ۱۴۰۱ تعداد ولادت‌های ثبت‌شده معادل یک‌میلیون و ۷۵ هزار نفر بوده است. می‌توان گفت که ولادت در سال ۱۴۰۱ نسبت به سال ۱۴۰۰ کاهش ۴۰ هزار و ۹۸۱ نفری را تجربه کرده است. یکی دیگر از نکات قابل‌توجه در مورد آمار مربوط به مرگ‌و‌میر در ایران، فوتی‌های ناشی از رانندگی است. در فصل ابتدایی سال جاری ۵ هزار و ۸۵ نفر به علت مذکور فوت شده‌اند.

بیشتر بخوانید: دلیل فوت ۶۷ درصد جان‌باختگان تصادفات تهران

عدم بازگشت به پیش از کرونا

مرکز آمار گزارشی از وضعیت اجتماعی و فرهنگی ایران که توسط مرکز آمار منتشر شده، نشان می‌دهد تعداد فوت‌های ثبت‌شده در سال ۱۴۰۱ معادل ۴۱۸ هزار و ۷۷۰ نفر بوده است. مقایسه این تعداد با سال‌های گذشته نشان می‌دهد که تعداد فوتی‌ها پس از واکسناسیون سراسری کرونا در سال ۱۴۰۰، کاهش یافته، اما همچنان بیشتر از تعداد فوت‌شدگان پیش از همه‌گیری کروناست. سال ۱۳۹۸، یعنی سالی که در زمستان آن کرونا شیوع پیدا کرد، تعداد فوت‌شدگان ۳۹۵ هزار و ۲۱۲ نفر بود.

می‌توان گفت یکی از دلایل افزایش تعداد فوت‌شده‌ها در سال ۱۴۰۱ نسبت به دوران پیش از کرونا، پیر شدن جمعیت کشور است. بررسی میزان ولادت‌ها نشان می‌دهد که در سال ۱۴۰۱ تعداد ولادت‌های ثبت‌شده معادل یک‌میلیون و ۷۵ هزار نفر بوده است. با‌این‌حال احتمال آن وجود دارد که در پایان سال ۱۴۰۲ تعداد فوت‌شدگان نسبت به سال ۱۴۰۰ افزایش یابد. دلیل اصلی برای چنین پیش‌بینی‌ای، مقایسه تعداد فوت‌شدگان در بهار سال ۱۴۰۲ نسبت به سال ۱۴۰۱ است.

در بهار سال جاری ۱۰۶ هزار و ۵۴۹ نفر فوت کرده‌اند. این در حالی است که تعداد فوت‌شدگان در بهار سال گذشته معادل ۱۰۱ هزار و ۳۷۹ بوده است. بررسی میانگین سنی فوت‌شدگان نشان می‌دهد که میانگین سنی افراد فوت‌شده در کل کشور در بهار سال جاری ۶۵ سال بوده است. در همین سال میانگین سنی مردان فوت‌شده ۶۳ سال و میانگین سنی زنان فوت‌شده ۶۷.۵ سال بوده است. بالاتر بودن میانگین عمر زنان نسبت به مردان در تعداد فوتی‌های سال ۱۴۰۱ نیز مشخص است. در این سال ۱۸۱ هزار و ۶۵۱ نفر از فوتی‌ها زنان و ۲۳۷ هزار و ۱۱۹ نفر از فوتی‌ها مردان بوده‌اند. علاوه بر این می‌توان گفت که به صورت کلی ساکنان مناطق روستایی عمر بیشتری نسبت به ساکنان شهر‌ها داشته‌اند. در این سال میانگین سنی فوت‌شدگان ساکن در شهر‌ها معادل ۶۴.۸ سال و میانگین سنی فوت‌شدگان ساکن در روستا‌ها معادل ۶۵.۲ سال بوده است.

مرگ‌و‌میر‌های رانندگی

یکی از سر‌فصل‌های گزارش مرکز آمار تعداد مرگ‌و‌میر‌های غیرطبیعی است. در سال ۱۴۰۱ تعداد فوتی‌های ناشی از حوادث رانندگی ترافیکی معادل ۱۹ هزار و ۴۹۰ نفر بوده است. در بهار سال جاری ۵ هزار و ۸۵ نفر به علت مذکور فوت شده‌اند که در مقایسه با تعداد فوتی‌های ناشی از حوادث رانندگی در بهار سال گذشته افزایش ۹۶۱ نفری داشته است.

در سال‌های گذشته کارشناسان متعددی به بررسی دلایل تعداد قابل‌توجه فوت‌شدگان بر اثر حوادث رانندگی پرداخته‌اند. آن‌ها معتقدند استاندارد‌های پایین خودرو‌های مورد استفاده و همچنین جاده‌های موجود در کشور، عمده دلایل تعداد قابل‌توجه این نوع مرگ‌و‌میرهاست.

یکی از دیگر از دلایل مرگ‌و‌میر‌های غیرطبیعی که قربانیان قابل‌توجهی به همراه دارد سوء‌مصرف مواد مخدر است. در سال ۱۴۰۱، ۲ هزار و ۸۰۸ نفر بر اثر استفاده از داروی مخدر فوت کرده‌اند. سقوط از بلندی نیز یکی از دلایل مرگ‌های غیرطبیعی است. در بهار سال جاری ۶۷۸ نفر بر اثر سقوط فوت شده‌اند که نسبت به بهار سال گذشته افزایش ۱۲۶ نفری داشته است. همچنین در سال گذشته ۲ هزار و ۶۹۳ نفر به دلیل سقوط فوت کرده‌اند.

در سال ۱۴۰۱، هزار و ۱۸ نفر با استفاده از سلاح سرد، هزار و ۱۵۲ نفر بر اثر غرق‌شدگی، ۲ هزار و ۱۱۱ نفر بر اثر سوختگی، ۷۲۴ نفر بر اثر برق‌گرفتگی، یک‌هزار و ۸۲۹ نفر بر اثر مسمومیت با سم و ۷۴۵ نفر بر اثر مسمومیت دارویی جان خود را از دست داده‌اند.

رشد خانواده‌های کوچک

بر اساس این گزارش، تعداد خانوار‌ها از سال ۱۳۹۶ تا سال ۱۴۰۱ روند صعودی داشته است. برای مثال تعداد خانوار‌ها در سال ۱۳۹۶ معادل ۲۴ میلیون و ۶۶۹ هزار عدد بوده است. این تعداد در سال ۱۳۹۷ افزایش یافته و به عدد ۲۵ میلیون و ۱۳۴ هزار عدد رسیده است.

این روند صعودی در سال‌های بعدی نیز تداوم یافته و تعداد خانوار‌ها در سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ به ترتیب به عدد ۲۶ میلیون و ۳۸۴ هزار و ۲۶ میلیون و ۸۰۰ هزار رسیده است. یکی دیگر از نکات قابل‌توجه در مورد وضعیت خانوار‌های کشور تغییر بعد آن‌ها در سال‌های گذشته است. در سال‌های گذشته تعداد خانوار‌ها افزایش و بعد خانوار‌ها کاهش یافته است.

در تعاریف آماری منظور از بعد خانوار، تقسیم جمعیت کشور بر تعداد خانوار است. بر اساس آخرین گزارش مرکز آمار، بعد خانوار‌های ایرانی در سال ۱۳۹۶ معادل ۳.۲۹ نفر بوده است. اما با گذشت زمان بعد خانوار کاهش یافته و در سال ۱۳۹۷ به ۳.۲۱ نفر رسیده است. سال گذشته بعد خانوار کشور معادل ۳.۱۶ نفر بوده است.

مقایسه بعد خانوار شهری و روستایی نیز نشان می‌دهد که خانوار‌های روستایی از جمعیت بیشتری نسبت به خانوار‌های شهری برخوردارند. برای مثال در سال گذشته بعد خانوار‌های شهری کشور معادل ۳.۱۱ نفر بوده، در‌حالی‌که بعد خانوار‌های روستایی کشور معادل ۳.۳۴ نفر بوده است.