تاریخ انتشار: ۰۹:۵۹ - ۲۶ مهر ۱۴۰۲
تعداد نظرات: ۱ نظر
روایتی از میراث آقای کارگردان؛

وداع با آقای سینما؛ آنچه داریوش مهرجویی از قاتلش هم دریغ نکرد!

مهرجویی ایده‌های بسیاری برای فلسفه‌ورزی و طرح مسائل پیچیده و غامض در فیلم‌ها و آثارش داشت، اما هیچ‌گاه نخواست آن‌ها را برای طیف محدودی از مخاطبان که شاید از نگاه برخی «خاص» هم باشند، روایت کند

وداع با آقای سینما

اقتصاد۲۴- پیکر زنده‌یاد داریوش مهرجویی و همسرش وحیده محمدی‌فر امروز در میان اهالی بهت‌زده سینمای ایران به خانه ابدی بدرقه می‌شود، اما میراث جاودانه این سینماگر کهنه‌کار، همچنان پیش روی ماست. به گزارش فرارو، تصور اینکه روزی در تاریکی سالن سینما و یا حتی از قاب شیشه‌ای تلویزیزیون، مخاطب یکی از ساخته‌های مقتول خود بوده است، تصور ساده‌ای نیست! از همان قاتلی صحبت می‌کنیم که این روز‌ها بیش از یافتن هویتش، یافتن انگیزه‌اش برای‌مان تبدیل به معمای لاینحل و جانفرسا شده است!

مگر می‌شود فارسی‌زبان باشی و زیست در ایران را تجربه کرده باشی، اما حتی به اندازه یک سکانس و یا یک پلان از خان پربرکت هنرنمایی‌های داریوش مهرجویی و هم‌نسلانش بهره‌مند نشده باشی؟ مگر می‌شود از «گاو» تا «هامون»، از «پری» تا «لیلا» و از «اجاره‌نشین‌ها» تا «مهمان مامان» در گوشه‌ای از خاطراتت ثبت نشده باشد؟

داریوش مهرجویی ۸ دهه زندگی کرد و ۶ دهه از آن را به فیلمسازی پرداخت. از دهه ۴۰ تا دهه ۹۰ او فیلم ساخت و ما تماشا کردیم و حالا در حالی او را به خانه ابدی بدرقه می‌کنیم، که تک‌تک پلان‌هایی که در برابر دوربین ترسیم کرد، تبدیل به میراثی برای همه‌مان شده است. میراثی که حتی قاتلان استاد هم روزگاری از آن متنعم شده‌اند! چقدر تلخ است فکر کردن به این واقعیت و کاش لااقل جوابی داشتیم برای این همه «چرا» که در سر داریم!
در این گزارش کوتاه و همزمان با آیین تشییع پیکر زنده‌یاد مهرجویی اشاره‌ای مختصر به سه نکته از کارنامه فیلمسازی داریوش مهرجویی داریم که باید اعتراف کنیم، همه سینمای ایران و همه مخاطبان سینمای ایران از آن بهره برده‌اند و همچنان خواهند برد؟

روایت اول؛ مسیری که هموار شد

در روز‌های اخیر و پس از انتشار خبر قتل جنون‌آمیز داریوش مهرجویی، بریده ویدئویی قدیمی از این فیلمساز در فضای مجازی و حتی رسانه‌های رسمی انعکاس ویژه‌ای پیدا کرد. ویدئویی از مصاحبه داریوش مهرجویی جوان با تلویزیون سوئیس، تنها یک ماه بعد از پیروزی انقلاب در سال ۵۷ که این کارگردان در آن به‌صراحت می‌گوید: «در این انقلاب، بر خلاف نمونه‌های غربی، اقتصاد اولویت نیست. برای نخستین‌بار در تاریخ، حرکتی برای عدالت رقم خورده. به‌همین‌دلیل امام خمینی روح انقلاب ماست.»

فارغ از نسبتی که می‌توان میان این فیلمساز و تفکراتش با جریان به ثمر نشسته در بهمن ۵۷ برقرار کرد، آنچه مهم است، نقش کلیدی یکی از ساخته‌های مهرجویی در هموار شدن مسیر احیای سینمای ایران در سال‌های پس از انقلاب است.
بنابر آنچه در تاریخ به ثبت رسیده است، یکی از پدیده‌هایی که در زیر سایه شور انقلابیون سال ۵۷ در آستانه انحلال قرار داشت و حتی به تعبیر ابوالحسن داودی کارگردان سینما، حکم اعدام آن هم صادر شده بود، «سینما» بود. در بحبوحه هیجانات انقلابی، اولین جرقه‌ای که دوست‌داران سینما را امیدوار کرد، سخنرانی حضرت امام (ره) در بهشت زهرا و تأکید رهبر انقلاب بر عدم مخالفت با سینما بود.

این سخنرانی هرچند آن حکم اعدام را لغو کرد، بیشتر جنبه سلبی داشت و آن‌ها که دل در گرو سینما داشتند نیازمند تأییدی ایجابی هم بودند. این اتفاق با یکی از ماندگارترین ساخته‌های داریوش مهرجویی رقم خورد.

پخش تلویزیونی فیلم «گاو» که مهرجویی آن را پیش از ۳۰ سالگی و در دهه ۴۰ کارگردانی کرده بود، مورد تمجید امام خمینی (ره) قرار گرفت. امام در سخنانی در روز ۲۳ اردیبهشت ۱۳۵۹ ضمن بیان مطالبی درباره اهمیت رادیو و تلویزیون، درباره پخش فیلم‏های ایرانی به جای فیلم‏های بدآموز خارجی فرمودند: «غالبا فیلم‌هایی که‏ خود ایرانی‌ها درست می‏کنند به نظرم بهتر از دیگران است. مثلاً فیلم «گاو» آموزنده بود.»
همین مهر تأیید بر فیلمی به ثمر نشسته در سینمای پیش از انقلاب که می‌توانست جریان «موج نو» در دهه ۴۰ و ۵۰ را هم نمایندگی کند، بهترین پشتوانه برای احیای «سینمای ایران» شد.

روایت دوم؛ ایده‌ای که اجرا شد

یکی از حسرت‌ها و ای‌کاش‌ها درباره «سینمای ایران» در تمام سال‌های پیش و پس از انقلاب، دوری و فاصله جریان اصلی تولیدات آن با دنیای کتاب و ادبیات بوده است.
کلیدواژه سینمای اقتباسی، از آن کلیدواژه‌هایی است که بار‌ها و بار‌ها صاحب‌نظران و دلسوزان سینمای ایران درباره فقدان آن صحبت کرده‌اند و جالب اینکه این فقدان را در سینمایی تجربه می‌کنیم که در تمام دهه‌های گذشته، از نگاه طیف گسترده‌ای از منتقدان، مهمترین چالش و نقصانش «فیلمنامه» بوده است.


بیشتر بخوانید: بازداشت ۱۰ نفر در پرونده قتل داریوش مهرجویی و همسرش


داریوش مهرجویی یکی از معدود فیلمسازان سینمای ایران است که فراتر از اهل مطالعه بودن، زیست با کتاب را به‌موازات زیست با سینما تجربه می‌کرد. جهان او همواره مملو از کتاب بود و گاه حتی دست به قلم می‌برد، می‌نوشت و ترجمه می‌کرد. چه تلخ که در آخرین مصاحبه‌اش تنها چند روز مانده به روز فاجعه، این جمله را به زبان آورده بود: «باید بیشتر بنویسم!»
مهرجویی به دلیل همین پشتوانه و نسبتی که با دنیای کتاب و ادبیات داشت، پرچمدار سینمای اقتباسی هم بود. او مهمترین فیلم کارنامه‌اش یعنی «گاو» را با اقتباس از داستانی به قلم غلامحسین ساعدی ساخت و بعد‌ها در فیلم «دایره مینا» هم این تجربه را تکرار کرد.

«پستچی»، «مدرسه‌ای که می‌رفتیم»، «سارا»، «پری» و «اشباح» هم از دیگر تجربه‌های کارنامه این فیلمساز هستند که ریشه در دنیای ادبیات دارند و با اقتباس به سرانجام رسیده‌اند.
یکی از مطرح‌ترین و محبوب‌ترین آثار اقتباسی این فیلمساز هم «مهمان مامان» است. فیلمی که براساس داستانی از هوشنگ مرادی کرمانی به سرانجام رسیده است و می‌توان بعد از زنده‌یاد کیومرث پوراحمد که «قصه‌های مجید» این نویسنده را ماندگار کرد، فیلم «مهمان مامان» را شاخص‌ترین یادگار تصویری از نوشته‌های مرادی کرمانی لقب داد.

روایت سوم؛ راهی که پیشنهاد شد

داریوش مهرجویی از مهمترین فیلمسازان نسل اول سینمای ایران است که حضور در جشنواره‌های بین‌المللی را هم تجربه کرد. از فیلم «گاو» و «دایره مینا» این مسیر پیش روی او باز شد و به‌واسطه تحصیل و زندگی در خارج از کشور، به راحتی می‌توانست پایگاهی جدی در عرصه جهانی برای خود فراهم بیاورد. او، اما در تمام این سال‌ها در ایران ماند و هیچ‌گاه سراغ فیلمسازی در دیگر کشور‌ها نرفت.

مهمتر اینکه باوجود پشتوانه‌ای که برای تسخیر جشنواره‌های خارجی با فیلم‌های روشنفکرانه داشت، او به‌ویژه در دهه ۶۰، ترجیح داد به‌جای تنظیم نگاه خود با سلایق جشنواره‌پسند، به مخاطب و مردمش فکر کند، اما آثارش را حتی مطابق سلیقه مخاطب هم نساخت.
به تعبیری می‌توان گفت در مواجهه با دو جریان غالب در سینمای ایران که یکی به‌طور کامل در فضای روشنفکری و ایزوله از مردم زیست می‌کرد و دیگری در برابر سطحی‌ترین خواسته‌های مخاطب واداده و محتوا را به‌طور کامل رها کرده بود، فیلمسازی از جنس مهرجویی، راه میانه را برگزید. او در میانه دهه ۶۰ فیلم پرمخاطب «اجاره‌نشین‌ها» را کارگردانی کرد و به‌فاصله چند سال «هامون» را به سرانجام رساند.


بیشتر بخوانید: افشاگری تازه درباره بلای ممیزی بر سر مهرجویی؛ جایگاه ویژه‌ای که مهرجویی به زنان می‌داد


در ادامه مسیر هم قصه‌های «سارا» و «پری» و «لیلا» را به فیلم تبدیل کرد و هم از خوش‌دلی‌های اهالی یک خانه در «مهمان مامان» برای‌مان گفت.
مهرجویی ایده‌های بسیاری برای فلسفه‌ورزی و طرح مسائل پیچیده و غامض در فیلم‌ها و آثارش داشت، اما هیچ‌گاه نخواست آن‌ها را برای طیف محدودی از مخاطبان که شاید از نگاه برخی «خاص» هم باشند، روایت کند، او همیشه برای همه مخاطبان سینمای ایران فیلم می‌ساخت و این آموزه‌ای بزرگ و کلیدی است که از این فیلمساز برای سینمای ایران به یادگار خواهد ماند.

نظرات کاربران
انتشار یافته: ۱
در انتظار بررسی: ۰
غیر قابل انتشار: ۰
مسافر
0
0
چهارشنبه ۲۶ مهر ۱۴۰۲
داریوش مهرجویی هنرمند و فهیم !
قربان درددلهایت بروم. چه ها کشیدی برای مجوّزهایت که خونت را در شیشه کردند و "دایره ی مینا"یی تشکیل دادند!
امشبی با "بانو"یی که "حقّ توست. سهم توست" ، "مهمان مامان" شو و در این گردهمایی میتوانید "سنتوری" بنوازید و از "درخت گلابی" که خداوند برایتان تدارک دیده نوش جان کنید.
شاید از مسافران یا به نوعی"اجاره نشینها"ی این دنیا نامه های درددل توسط" پستچی" دریافت نمایید.
امید فرزندان گرامیتان بتوانند راهتان را ادامه داده
مسافران عاشق و همراه !
به رنگ این فصل عاشقانه "نارنجی پوش" شوید و زیر این "آسمان محبوب"در پناه یزدان پاک ، آرام گیرید.
ارسال نظر
قوانین ارسال نظر
لطفا از نوشتن با حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «اقتصاد24» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.

صفحه اول روزنامه‌های سیاسی امروز

پیش‌بینی هواشناسی تهران و ایران امروز + جدول

قیمت لیر ترکیه امروز در بازار + جزئیات

وضعیت هواشناسی امروز

قیمت دینار عراق امروز در بازار + جزئیات

قیمت روز روغن خوراکی + جدول

قیمت انواع گوشی موبایل سامسونگ، شیائومی و نوکیا + جدول

قیمت انواع لپ تاپ لنوو + جدول

قیمت سکه و طلا امروز چهارشنبه ۱ اسفند ۱۴۰۳ + جدول

قیمت انواع لپ تاپ ایسر امروز + جدول

قیمت سکه و طلا امروز سه‌شنبه ۳۰ بهمن ۱۴۰۳ + جدول

قیمت خودرو‌های سایپا امروز سه‌شنبه ۳۰ بهمن ۱۴۰۳ + جدول

قیمت دلار و یورو امروز سه‌شنبه ۳۰ بهمن ۱۴۰۳ + جدول

عکس/ لباس اجق وجق بهاره رهنما در دیدار با جاری سابقش

عکس/ زنان اصفهانی ۵۸ سال پیش در حال شستن لباس در زاینده رود

عکس/ تیپ دیده نشده محمدرضا شریفی نیا در ۲۵ سالگی با انگشترای عجیب

عکس/ تاج پرنسسی همسر دوم معین در مراسم عروسیشان

تصاویر تکان دهنده از بازداشت قاتلان دانشجوی دانشگاه تهران

عکس/ چهره بامزه علی دایی ۲۳ سال پیش با لباس سربازی

عکس/ پوستر AFC برای بازی بین استقلال و الریان

خواندنی‌ها
خودرو
فناوری
آخرین اخبار

آتش استیضاح زیر پای وزیر اقتصاد

اجساد ‌ ۴ اسیر اسراییلی فردا تحویل داده می‌شود

زلنسکی: ترامپ در دام اطلاعات نادرست گرفتار شده است

یک داور در باشگاه پرسپولیس مدیر شد

فیلم/ فیلمی کم‌تر دیده‌شده از تبدیل سفارت اسرائیل به فلسطین

شوک شبانه به استقلال

نقش بختیاری‌زاده در صعود استقلال

رهبر انقلاب: منتظر اقدام قطر برای بازگرداندن مطالبات ایران هستیم

فیلم/ توضیحات فعال سیاسی آمریکایی در مورد چگونگی شهادت سیدحسن نصرالله

محمد حبیبی آزاد شد

منوچهر والی‌زاده صدای جاودان دوبله ایران کیست؟

عکس/ محمدرضا زنوزی در جلسه با مسعود پزشکیان

بیانیه قطر درباره دیدار امیر این کشور با رهبر انقلاب و رئیس‌جمهور

میزان واردات بنزین امسال به سه میلیارد دلار می‌رسد

فیلم/ واکنش عابدینی به طولانی‌شدن ساخت ماکت ساختمان فدراسیون

عدد سبد معیشت مشخص شد

فیلم/ نشست خبری امیر قطر با پزشکیان

فیلم/ قدردانی وزیر علوم از صاحب سوپرمارکت اطراف دانشگاه شریف

بازگشت کریستیانو رونالدو در آستانه دیدار با استقلال + عکس

اعلام محدودیت ترافیکی جاده‌ای تا چهارم اسفند

علی پروین از خودش رفع اتهام کرد

روزنامه اصولگرا: می‌خواهند با پروژه قتل یک دانشجو، ناآرامی خیابانی را شروع کنند

جویباری: منتظر جواب ماتزاری هستیم

سیدمحمد خاتمی یک پیام صادر کرد

سازمان لیگ برای تعویق دربی همراهی کند

نخستین عکس از دیدار امیر قطر با رهبر انقلاب

قدردانی پزشکیان از تلاش امیر قطر برای برقراری آتش بس در غزه

استراتژی ما، هوشمندسازی فرآیند‌ها و خلق ارزش بر مبنای تحلیل نیاز‌های مشتریان است

ورود برنج ۴۸ هزار تومانی به بازار

همدلی قوا باعث خروج از مشکلات اقتصادی کشور می‌شود/ اقدامات مهم غیرتورمی برای رسیدن به رشد اقتصادی

عزم جدی برای تأمین مالی رشد اقتصادی/ تأمین حدود ۸۰ درصد بودجه دولت از سوی وزارت اقتصاد

لزوم حمایت سازمان پدافند غیرعامل کشور برای مدیریت پیشگیری و توسعه زیرساخت‌های کیش

آمار عجیب از شمار مرگ‌و میر‌های جاده‌ای در ایران

بانک صادرات ایران برترین غرفه اولین نمایشگاه دستاورد‌ها و توانمندی‌های حراست

ادارات این استان تا آخر سال پنج‌شنبه‌ها تعطیل شد

حمایت بانک رفاه کارگران از واحد‌های فعال در صنعت نفت، گاز و پتروشیمی

پزشکیان: قطر جایگاه ویژه‌ای در ایران دارد

شخصی‌سازی بیمه‌نامه‌ها و توسعه خدمات آنلاین چشم‌انداز آینده بیمه نوین

عملکرد مناسب و قابل دفاع شرکت سرمایه‌گذاری دستاورد دی

پاپ فرانسیس رهبر کلیسای کاتولیک کیست؟ / از نگرش‌های نوین در دنیای معاصر تا ترویج هم‌زیستی میان ادیان

60 هزار فروشنده در پیندو تا نیمه بهمن 1403

قیمت حبوبات افزایش یافت

فیلم/ امیر قطر: ما تاکید کردیم که بهترین راه برای حل نزاع‌هایی که در منطقه وجود دارد گفت‌و‌گو‌های سازنده است

اینفوگرافی/ ترفندهای خانه‌تکانی سریع و آسان برای عید

اروپا و خاورمیانه در برابر دو انتخاب

اولین واکنش بازار به استیضاح همتی در بحبوحه فشار‌های خارجی

سالمندان از چه رفتار‌هایی بدشان می‌آید؟

فیلم/ جزئیات کالابرگ قبل از عید از زبان عضو کمیسیون اجتماعی

ارزش سهام عدالت امروز ۱ اسفند ۱۴۰۳+ جدول

منوچهر والی‌زاده دوبلور معروف درگذشت