مصوبه مجلس مشکل صندوق‌های بازنشستگی را حل می‌کند؟

اقتصاد۲۴-روز گذشته نمایندگان در جریان بررسی لایحه برنامه هفتم توسعه با افزایش سن بازنشستگی موافقت کردند. همزمان با موافقت نمایندگان مجلس با این بند از لایحه، برخی از کاربران شبکه‌های اجتماعی نیز از آن انتقاد کردند.

بند الحاقی ماده ۲۹ لایحه برنامه هفتم مشخصا به ناترازی صندوق‌های بازنشستگی پرداخته است. محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس درباره این مصوبه گفته که سقف افزایش سنوات خدمتی برای مردان حداکثر ۳۵ سال یا ۶۲ سال است. برای زنان نیز سقف سنی ۵۵ سال است.

بر اساس این مصوبه بیمه‌پردازانی که تا ۱۰ سال سابقه کار دارند به سنوات اشتغال آن‌ها به ازای هر سال تا زمان بازنشستگی پنج ماه اضافه می‌شود. البته هنوز این مصوبه مجلس از سوی شورای نگهبان تائید نشده است. 

بیشتر بخوانید:ماجرای افزایش سن بازنشستگی چه بود؟

علی‌اصغر سعیدی، جامعه‌شناس مصوبه جدید مجلس را یکی از راهکار‌های موجود برای برون‌رفت از وضعیت فعلی صندوق‌های بازنشستگی می‌داند، اما تاکید می‌کند که همه مشکلات صندوق‌ها را حل نمی‌کند. سعیدی  افزایش سن بازنشستگی را از منظر اجتماعی بررسی می‌کند.

تغییرات دوره‌های سنی و افزایش امید به زندگی

او می‌گوید: «درباره دوره‌های زندگی یک بحث اساسی وجود دارد. معمولا در گذشته اینطور بود که تفاوتی بین دوره کودکی، نوجوانی، جوانی، میانسالی و سالمندی وجود داشت. اما حالا پیشرفت علم و تکنولوژی باعث افزایش امید به زندگی و تغییرات در حق انتخاب در گروه‌های مختلف سنی و گردش اطلاعات شده است.»

این جامعه‌شناس ادامه می‌دهد: «اکنون دوره‌های سنی مانند گذشته قابل تشخیص نیست. به این معنا که نمی‌توان به راحتی گفت دوره جوانی از ۱۹ تا ۲۹ سالگی است. چون بسیاری از افراد هستند که قبل از نوجوانی الگو‌های رفتاری جوانان را انجام می‌دهند. این تغییرات بر گروه سالمندی نیز تاثیر می‌گذارد. از آنجایی هم که امید به زندگی سالمندان بیشتر شده، تمام عرصه‌ها را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد.»

او می‌گوید: «گفته می‌شود که سالمندان تجربه بیشتری دارند و باید از این تجربه باید بیشتر استفاده شود؛ بنابراین گفته می‌شود که در سیستم اشتغال نباید تبعیض قائل شد و آن‌ها را استخدام کرد.»

اگر سن بازنشستگی بیشتر نشود

سعیدی در ادامه توضیح می‌گوید: «بازنشستگی مسئله پیچیده‌ای شده است. امید به زندگی افزایش پیدا کرده و میزان پرداخت‌های صندوق‌های بازنشستگی نیز تغییر کرده است.»

او توضیح می‌دهد: «دولت‌ها برای رفع مشکلات صندوق‌های بازنشستگی باید اقداماتی داشته باشند از جمله افزایش سن بازنشستگی و افزایش متوسط سال‌های آخر خدمت برای پرداخت حقوق. اگر این کار را نکنند میزان پرداختی به فرد در سن بازنشستگی بیشتر می‌شود. برای مثال اگر امید به زندگی ۸۵ سال باشد، فرد باید حدود ۱۹ سال مستمری دریافت می‌کند. در گذشته، چون امید به زندگی ۶۰ سال بود، فرد بازنشسته در نهایت پنج یا ۱۰ سال مستمری دریافت می‌کرد.»

طلاق صوری برای دریافت مستمری

سعیدی می‌گوید: «صندوق‌های بازنشستگی ما مشکلات بیشتری دارند. چون نه‌تن‌ها فرد را بلکه از خانواده او هم حمایت می‌کنند. مشاهده می‌کنید که از زمان فوت بازنشسته ۱۵ سال هم بگذرد باز هم خانواده او مستمری دریافت می‌کنند.»

او ادامه می‌دهد: «در حال حاضر هم ترفند‌های زیادی برای قطع نشدن مستمری خانواده‌ها به کار گرفته می‌شود. برای مثال دختری که ازدواج نکرده باشد، می‌تواند مستمری را بگیرد و برای همین طلاق صوری می‌گیرند.»

افزایش سن بازنشستگی همه مشکلات را حل نمی‌کند

سعیدی می‌گوید: «چنین مسائلی قانون‌گذار را ناچار به افزایش سن بازنشستگی می‌کند و تصمیم درستی است.»

او توضیح می‌دهد: «بسیاری از افراد بعد از بازنشستگی به شغل دوم روی می‌آورند. برخی به مسئله اینطور نگاه می‌کنند که ببینید بعد از بازنشستگی فرد مجبور شده باز هم کار کند، اما مسئله توانمندی افراد را در نظر نمی‌گیرند.»سعیدی می‌گوید: «باید سن بازنشستگی را افزایش دهند، البته این بخشی از مشکل صندوق‌ها را حل می‌کند، نه تمام آن را. اساس مشکلات صندوق‌ها برجاست. مشکلات اصلی صندوق‌ها باید از راه‌های دیگر‌ی رفع شود. تبدیل ماهیت صندوق‌ها به صندوق‌های سرمایه‌گذاری یا مشترک سرمایه‌گذاری یکی از شیوه‌های اقتصادی است که منابع بیمه‌شدگان را برای زمان بازنشستگی را افزایش می‌دهد.»

مسئله بیکاری را باید جدا حل کرد

نکته دیگر جمعیت بیکار در ایران است. کسانی که باید انتظار بیشتری برای استخدام بکشند. برخی می‌گویند با مصوبه جوید مجلس، شانس این افراد برای ورود به بازار کار و ارتقای شغلی کمتر می‌شود.

سعیدی در این مورد می‌گوید: «این موضوع به برنامه کل اقتصاد برمی‌گردد. برای حل مسائل اقتصادی نمی‌توان یک برنامه کلان را درجا اجرا کرد. باید یکی یکی گره‌های این کلاف سردرگم فعلی را باز کرد. برای صندوق‌های بازنشستگی یکی از راهکار‌ها همین افزایش سن بازنشستگی بود.»

او ادامه می‌دهد: «مسئله بیکاری باید با تدابیر دیگری حل شود. اگر سن بازنشستگی را افزایش ندهیم، مسئله بیکاری حل نمی‌شود. هر دو مسئله به هم ارتباط دارد، اما نمی‌توان موضوع بازنشستگی را با این توجیه به تاخیر انداخت.»

مخالفان چه می‌گویند؟

چرا برخی با مصوبه جدید مخالفت می‌کنند؟ سعیدی در این مورد می‌گوید: «شاید یکی از دلایل مخالفت‌ها این باشد که کمتر فرصت کار دوباره در بازار را دارند. متخصصان فرصت‌های بهتری برای کار دوباره دارند. وقتی بازنشسته شوند، می‌توانند از تخصص خود استفاده کنند، لذا از بازنشستگی زودرس استقبال هم می‌کند.»

او ادامه می‌دهد: «بعضی از مشاغل سخت هم از بازنشستگی زودرس استقبال می‌کنند. برخی هم طرفدار بازنشستگی زودرس هستند، چون با بازنشستگی برخی افراد فرصت شغلی و ارتقای شغلی برای دیگران فراهم می‌شود. به عبارتی در سازمان یا سیستم کار، پست بالاتر خالی می‌شود.»