بلوای ساخت یک هتل ۱۶ طبقه و فدا شدن مجموعه زندیه؛ ثبت نشدن یک بنای تاریخی در فهرست یونسکو

اقتصاد۲۴-  «هتل آسمان نامِ سازه بدقواره‌ای است که با دهن کجی به ارگ کریمخان مانع ثبت جهانی آن شده است. در ابتدا مجوز ۷ طبقه را داشت که بعد از مدتی مجوز ۱۸ طبقه را می‌گیرد و در نبشِ کوچه‌ای از خیابانِ باریکِ رودکی به حریم ارگ کریمخان تجاوز می‌کند.»
این توییت را کاربری در وصف هتل آسمان شیراز نوشته و در شبکه‌ی اجتماعی ایکس (توییتر) منتشر کرده است. هتلی پر حواشی که ششمین ساختمان مرتفع استان شیراز به حساب می‌آید. ساختن این هتل در حریم بصری ارگ کریمخان که ابهت و عظمت ارگ را زیر سوال برده نقد‌ها و بحث‌های فراوانی در پی داشته است.

این ساختمان با ارتفاع ۶۴ متری و ۱۶ طبقه چندسالی می‌شود که در حال ساخت است. ارتفاعی که عظمت ارگ کریمخان شیراز را زیر سوال می‌برد و از زیبایی اثر می‌کاهد. ساخت این هتل از سال ۱۳۸۱ با ۷ طبقه شروع شد، اما بعد با پیگیری‌های مالک به ۱۸ طبقه رسید. کشمکش بین مالک و افکار عمومی مردم ادامه پیدا کرد تا جایی که در نتیجه در اردیبهشت ۱۳۹۵ مجوز تخریب ۲ طبقه از هتل آسمان داده شد.
این هتل علاوه بر مشکلاتی که بر سر راه ثبت جهانی ارگ کریم‌خان به وجود آورده، بعد از آتش‌سوزی که در مرداد ۱۳۹۸ اتفاق افتاد و طبقات پایینی هتل دچار حریق شدند، بیان شد که این هتل با قرار گرفتن در فهرست ساختمان‌های ناایمن شیراز، ایمنی سازه‌ای را از دست داده و نیاز به مقاوم‌سازی دارد. با این حال تا مهرماه ۱۴۰۱ نقشه مقاوم‌سازی هتل تأیید نشد.

محمد فرخ‌زاده، معاون گردشگری استانداری فارس در پاسخ به سوال آیا هتل آسمان، موانعی برای ثبت جهانی مجموعه زندیه به وجود آورده است، گفته بود که مجوز‌هایی صادر و این مجوز‌ها به دستگاه قضایی ارائه شده و در نهایت دستگاه قضایی رأی را به نفع مالک صادر کرده است.
این داستان فقط به هتل آسمان شیراز ختم نمی‌شود بلکه در استان سمنان اتفاق مشابه‌ای افتاده است. معضل ساخت ساختمان‌های مرتفع در حریم بصری بنا‌های تاریخی که علت ثبت نشدن مجموعه تاریخی «بسطام و خرقان» است. پرونده اولیه ثبت جهانی مجموعه «بسطام و خرقان» از سال ۲۰۰۷ در فهرست انتظار ثبت جهانی یونسکو قرار گرفته، اما تعرض‌هایی که در گذشته در حریم و عرصه این مجموعه اتفاق افتاده، ثبت جهانی آن را عقب انداخته و هنوز هم ثبت جهانی نشده است.
روزنامه جهان صنعت درباره‌ی ساختمان‌ها در حریم این مجموعه نوشته که ساخت‌وساز ساختمان‌های بلندمرتبه در حریم مجموعه «بسطام» و وجود مرکز خرید وابسته به اداره اوقاف در عرصه آن از معضل‌هایی است که در ثبت جهانی آن خلل ایجاد کرده و در طول سال‌هایی که جلسه‌های متعددی برای رفع این معضل برگزار شده، تغییری در وضعیت موجود ایجاد نشده و آن ساختمان‌ها و مرکز خرید هم محکم‌تر از قبل سر جای خود قرار گرفته‌اند.

شرایط لازم برای ثبت جهانی یک اثر تاریخی چیست؟

بنای تاریخی برای ثبت در فهرست میراث جهانی اصول و شرایطی را باید داشته باشد که به شرح زیر است.
دست آوردی بی همتا از نبوع هنری پیشینیان، نماد تبادل ارزش‌های بشر در حوزه فرهنگ در یک دوره زمانی مشخص، نشان‌دهنده سنت فرهنگی خاص که از بین رفته و یا هنوز زنده است، نمونه برجسته‌ای از معماری، فن‌آوری و یا چشم انداز، نمونه برجسته‌ای از سکونتگاه‌های باستانی بشر.
اثری که در فهرست میراث جهانی ثبت می‌شود اعتبار افزونی پیدا می‌کند و در جذب بیشتر گردشگران داخلی و خارجی موثر است. واضح است که این مسیر ثبت و مراقبت ازآثار باستانی همکاری بیشتر سازمان‌ها و ارگان‌های مختلف را می‌طلبد. اکنون سوال اینجاست با رواج ساخت‌وساز بنا‌های غیراصولی در حریم اثار باستانی که اتفاق می‌افتد بنا‌ها شانس ثبت در فهرست میراث جهانی را از دست می‌دهند، برای ثبت و مراقبت از بنا باید چه کنیم؟ نقش وزارت میراث فرهنگی و گردشگری چیست؟