دلیل نوسان نرخ ارز؛ هدف‌گذاری دشمن یا ریشه‌های اقتصادی

اقتصاد ۲۴- در معاملات سه‌شنبه ۱۰ بهمن ۱۴۰۲ مرکز مبادله ارز و طلای ایران، هر اسکناس دلار آمریکا با ثبات نسبت به روز کاری قبل به ۴۲ هزار و ۹۲۱ تومان و نرخ حواله دلار هم به نرخ ۳۹ هزار و ۵۲۲ تومان معامله می‌شود.

قیمت هر اسکناس یورو در مرکز مبادله ایران نیز با کاهش نسبت به روز کاری قبل به ۴۶ هزار و ۳۸۲ تومان و نرخ حواله یورو نیز به ۴۲ هزار و ۷۰۹ تومان رسیده است.

از سوی دیگر، اسکناس درهم امارات نیز با ثبات قیمت نسبت به روز کاری گذشته ۱۱ هزار و ۶۸۷ تومان ارزش‌گذاری شده و نرخ حواله درهم نیز ۱۰ هزار و ۷۶۱ تومان است.

با این همه گمانه زنی‌ها درباره دلایل نوسان صعودی بازار ارز تهران هم شدت گرفته است. در حالی که اکثر فعالان اقتصادی می‌گویند که نوسان اسکناس آمریکایی موقتی است و به زودی آرامش به بازار برخواهد گشت، برخی هم به رمز گشایی نوسانات بازار ارز پرداخته اند.

دولتی‌ها بر این باورند که روند رشد قیمتی در بازار ارز دلیل اقتصادی ندارد. آن‌ها از جمله افرادی هستند که اثر تنش در خاورمیانه بر بازار‌های مالی را پررنگ می‌بینند. مثلا محمدرضا فرزین رئیس کل بانک مرکزی اخیرا «تحولات منطقه» را بر «بازار‌های مالی خاورمیانه و به تبع آن بازار‌های مالی کشور ما» اثرگذار دانسته و در عین حال این وضعیت را «گذرا» خوانده است. دلیل فرزین برای گذرا بودن این شرایط «وضعیت بسیار مطلوب ارزی کشور که در مقایسه با سال‌های گذشته» است که او به آن اشاره کرده است.

از سوی دیگر رئیس شورای اطلاع‌رسانی دولت هم امروز از «هدفگذاری دشمن روی اقتصاد ایران» و گفت: «دشمن فضایی را طراحی کرده تا در اقتصاد تکانه‌هایی ایجاد کند و به مردم فشار بیاورد.». آنطور که سپهر خلجی گفته، «سران برخی کشور‌ها به رییس جمهور می‌گویند آمریکایی‌ها گفته‌اند که هدف‌گذاری روی اقتصاد ایران است».

بیشتر بخوانید: طغیان ارزی؛ دلار از ۶۰ هزار تومان عبور می‌کند؟/ موتور گفتاردرمانی بانک مرکزی از کار افتاد/ افت شدید ارزش ریال در سال آینده

با این حال برخی هم می‌گویند علاوه بر دلایل سیاسی و همچنین درگیری‌ها و اتفافات اخیر منطقه‌ای، «دلایل اقتصادی» هم در بحث نوسانات بازار ارز دخیل بوده است. در همین رابطه «سید حمید حسینی، عضو هیات مدیره اتاق بازرگانی مشترک ایران و عراق»، «فعل و انفعالات بازار خودرو» را به عنوان یکی از دلایل جنب و جوش بازار ارز مطرح و تاکید کرده که «رکود یا رونق بازار خودرو نیز می‌تواند بازار ارز را تحت‌تاثیر قرار دهد». البته او نیز تاکید دارد که «بیشترین تاثیر اخیر از بحران‌های منطقه یک ماه گذشته بوده است».

از سوی دیگر، خبرگزاری تسنیم هم در گزارشی با تیتر «پنجه‌های دلار بر گلوی اقتصاد ایران!» دلیل نوسان را در چند مورد بررسی کرده است. این خبرگزاری هم به اتفاقات بازار خودرو واثر آن بر بازار دلار اشاره دارد. آنطور که نوشته، «در هفته‌های اخیر شرکت‌های مونتاژکار و واردکننده CKD خودرو تقاضای واردات زیادی را ثبت کرده و از آنجایی که از مبادی رسمی امکان تخصیص واردات مطابق انتظار مونتاژکاران وجود ندارد، بخشی قابل توجهی از تقاضا‌ها به سمت بازار غیررسمی سرازیر و بدین ترتیب افزایش تقاضا‌ها عاملی برای افزایش نرخ ارز شده است.»

دومین دلیل اقتصادی تسنیم «کاهش میزان تخصصی ارز ۲۸۵۰۰ برای کالا‌ها در سال ۱۴۰۳ است.» این خبرگزاری نوشته «بر اساس اعلام دولت‌مردان، تعداد کالا‌های مشمول دریافت ارز ۲۸۵۰۰، به میزان ۴۰ درصد کاهش پیدا می‌کند و با توجه به تجربه تاریخی مقاطع گذشته و رابطه مستقیم حذف و یا کاهش ارز ترجیحی و افزایش نرخ ارز، انتظارات جهش ارزی ایجاد شده و موجب افزایش قیمت‌ها شده است.»

این، اما همه ارزیابی‌ها از بازار ارز و طلای ایران نیست.

عبدالناصر همتی در یادداشتی انتقادی که امروز در کانال تلگرامی خود منتشر کرد، نوشت: «وقتی به رغم تداوم ⁧تورم ⁩۴۰ درصدی، ⁧دلار ⁩را دستوری و در نرخ‌های پایین‌تر از بازار ⁧تثبیت ⁩و مداخله در حاشیه بازار را، تحت عنوان ⁧نابازار حذف کنید، طبیعی است که در شرایط تنش و نااطمینانی، مهار نرخ ارز دشوار شود. گواهی سپرده ۳۰ درصدی هم، با توجه به وضعیت بانک‌ها و بورس، راه‌حل نیست.»

البته چهره‌های سیاسی دیگری نیز در این باره اظهار نظر کرده اند؛ مثلا آذری جهرمی، وزیر ارتباطات دولت روحانی در کانال تلگرامی خود در واکنش به نوسانات قیمت دلار واکنش نشان داده و گفته «بنده خدایی که حالا وزیر است آن روز‌ها می‌گفت دولت دوازدهم اگر تمام شود، هیچ اتفاقی هم که نیفتد و به هیچ چیزی هم دست زده نشود، ۱۵ درصد تورم افت می‌کند.»

با این همه علاوه بر اتفاقات بازار ارز، قیمت طلای جهانی امروز تا ۲۰۳۹ دلار بالا رفت، اما در زمان تدوین این گزارش قیمت اونس طلا بر روی ۲۰۳۴ دلار قرار داشت. این در حالی است که روز قبل قیمت طلای جهانی با ۲۰۳۱ دلار بسته شده بود.

از سوی دیگر طبق اعلام سایت اتحادیه طلا و چواهر قیمت طلا ۱۸ عیار امروز تا ۳ میلیون و ۱۰ هزار تومان بالا رفت، اما در زمان تدوین این گزارش با ۲ میلیون و ۹۵۰ هزار تومان به فروش رسید. قیمت سکه امامی هم امروز تا ۳۴ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان نوسان داد و، اما عصر امروز با ۳۳ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان معامله شد