مسائل حقوقی تشکیل کشور مستقل فلسطینی/ آیا بایدن می‌تواند سفارت فلسطین را در امریکا افتتاح کند؟

اقتصاد ۲۴- رسول سلیمی: «خشونت در کرانه باختری به "سطح غیرقابل‌تحمل" رسیده است». این سخن را بایدن بعد از امضای یک فرمان اجرایی گفت که بر اساس آن چهار شهرک‌نشین اسرائیلی را که متهم به حمله به فلسطینی‌ها در کرانه باختری هستند، تحریم می‌کند. این تحریم‌ها افراد را از دسترسی به تمام اموال، دارایی‌ها و سیستم مالی امریکا منع می‌کند.

دولت بایدن همچنین اعلام کرد که تحریم‌هایی را علیه افرادی که در چنین خشونت‌هایی شرکت داشته‌اند و متعاقب آن فلسطینی‌ها را کشته یا از سرزمین‌هایشان آواره کرده‌اند، اعمال می‌کند. در فرمان اجرایی که پنجشنبه گذشته صادر شد، کاخ سفید اعلام کرد که تحریم‌ها علیه افرادی که صلح، امنیت و ثبات کرانه باختری را تضعیف می‌کنند، اعمال خواهد شد. این فرمان در حالی صادر می‌شود که بایدن تحت‌فشار شدیدی از سمت دموکرات‌ها قرار گرفته تا نسبت به اسرائیل سخت‌تر باشد. منتقدان بایدن می‌گویند کمپین نظامی دولت او علیه فلسطینی‌ها در نوار غزه واکنشی نامتناسب به حملات حماس در ۷ اکتبر بوده است.

شهرک‌نشینان راست افراطی اسرائیلی در کرانه باختری سال‌هاست که به حدود سه میلیون فلسطینی در این منطقه حمله می‌کنند و اغلب باهدف تصرف زمین‌هایی که فلسطینی‌ها نیز بر آن ادعا دارند تعرض کرده‌اند. چنین حملاتی پس از حمله هفتم اکتبر افزایش یافت و نتیجه آن تخلیه کل روستا‌های فلسطینی کرانه باختری بود. درعین‌حال، بایدن با فشار شدیدی روبرو شده تا در درگیری‌ها بی‌طرف‌تر به نظر برسد. یکی از دلایل این موضوع کشته‌شدن بیش از ۲۵،۰۰۰ فلسطینی در جریان حمله نظامی اسرائیل علیه غزه است. نهاد‌های حقوق بشری گزارش دادند بین سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۲۳، مقامات اسرائیلی ۹۳.۷ درصد از تحقیقات درباره اسرائیلی‌های متهم به اسیب رساندن به فلسطینیان در کرانه باختری را بدون تفهیم اتهام متوقف کردند و تنها سه درصد این پرونده‌ها به محکومیت قضایی منجر شده است.

کارشناسان روابط بین‌الملل می‌گویند شهرک‌سازی اسرائیلی‌ها به‌خودی‌خود غیرقانونی و یک جنایت جنگی در نقض ماده ۴۹ کنوانسیون چهارم ژنو ۱۹۴۹ تلقی می‌شود. این کنوانسیون یک قدرت اشغالگر را از انتقال جمعیت خود به سرزمین‌های اشغالی منع می‌کند. واقعیت‌های میدانی در کرانه باختری حاکی از آن است که برخی از شهرک نشینان از خشونت برای گسترش شهرک‌های اسرائیل یا ایجاد پایگاه‌های جدید ناشناخته با هدف بیرون راندن فلسطینی‌ها از سرزمین‌های خود استفاده کرده اند.

انگیزه‌های دولت بایدن از ایده تشکیل دولت مستقل فلسطین

صد‌ها هزار شهرک‌نشین اسرائیلی در کرانه باختری زندگی می‌کنند و این به معنای فضای کمتری برای زندگی فلسطینی‌ها است. بسیاری از شهرک‌نشینان اسرائیلی به ایده تشکیل یک کشور فلسطینی اعتقاد ندارند. چنین احساساتی در میان اسرائیلی‌ها از زمان حمله حماس به اسرائیل گسترده‌تر شده است. دولت بایدن در حالی مبارزه بر راه‌حل دو کشور برای حل مناقشه اسرائیل و فلسطین تأکید می‌کند که بنیامین نتانیاهو آشکارا با آن مخالفت کرده است. دولت‌های عربی نیز تلاش کرده‌اند تا این توافق را با پیشنهاد عادی‌سازی روابط با اسرائیل در ازای گام‌های برگشت‌ناپذیر به‌سوی تشکیل یک کشور فلسطینی همراه کنند. کارشناسان معتقدند گام برگشت‌ناپذیری که بایدن می‌تواند آن را با اختیارات خود انجام دهد به‌رسمیت‌شناختن دیپلماتیک تشکیلات خودگردان فلسطین است. کارشناسان می‌گویند که رئیس‌جمهور امریکا قدرت به‌رسمیت‌شناختن دولت فلسطین را با اثرات قانونی فوری دارد و به‌احتمال زیاد می‌تواند سازمان ملل را برای به‌رسمیت‌شناختن فلسطین نیز تحت‌فشار قرار دهد. چه آنکه نیازی به مجوز کنگره یا اسرائیل ندارد.

مسائل حقوقی تشکیل کشور مستقل فلسطینی

کارشناسان حقوق بین‌الملل می‌گویند حتی اگر مرز‌های دقیق تعریف نشده باشد، اسرائیل به‌عنوان یک کشور بدون مرز‌های تعریف شده به رسمیت شناخته شده است، بنابراین این یک مانع غیرقابل‌عبور نیست. ایالات متحده پیش‌ازاین در سال ۲۰۱۴ پیشنهاد تشکیلات خودگردان فلسطین برای عضویت کامل در سازمان ملل را ردکرده بود و در حال حاضر این تشکیلات دارای یک صندلی بدون رای و به عنوان ناظر در سازمان ملل است.

درعین‌حال حقوق‌دان‌ها معتقدند که تبدیل فلسطین به یک عضو کامل سازمان ملل متحد، اسرائیل را تحت منشور سازمان ملل متحد "به‌عنوان یک کشور درگیر تجاوز علیه یک کشور عضو دیگر" شناسایی می‌کند. این امر می‌تواند اثرات فوری در قوانین امریکا به دنبال داشته باشد. آن‌چنان که قانون کنترل صادرات تسلیحات در امریکا که فروش تسلیحات و کمک‌های نظامی امریکا را تنظیم می‌کند، خریداران خارجی را ملزم به استفاده از سلاح‌های ساخت امریکا برای «دفاع مشروع» در راستای منشور سازمان ملل کرده است و اسرائیل در صورت پذیرفته‌شدن فلسطین به‌عنوان کشور مستقل، در ذیل این قانون قرار خواهد گرفت و با محدودیت‌هایی مواجه خواهد شد. در یک نمونه تاریخی، پس ازآنکه نیروی هوایی اسرائیل در سال ۱۹۸۱ رآکتور هسته‌ای عراق را بمباران کرد، دولت ریگان به طور موقت ارسال جت‌های جنگنده به اسرائیل را به این دلیل که اسرائیل از حد دفاع از خود فراتر رفته بود، به حالت تعلیق درآورد. اگر فلسطین به‌عنوان یک کشور جداگانه از اسرائیل به رسمیت شناخته شود، محاسبات مشابهی ممکن است انجام شود.

یکی دیگر از تأثیرات فوری به‌رسمیت‌شناختن اجازه‌دادن به فلسطین برای باز کردن سفارت در امریکا است. پیش‌ازاین، دیپلمات‌های فلسطینی در دفاتر سازمان آزادی‌بخش فلسطین در واشنگتن مستقر بودند که دولت ترامپ در سال ۲۰۱۸ آن را تعطیل کرد. اگر فلسطین به‌عنوان یک کشور شناسایی شود، می‌تواند سفارتی را باز کند که توسط قوانین بین‌المللی محافظت می‌شود.

نکته دیگر آن است که بایدن در نظر دارد قبل از توافق با اسرائیل، استقلال کشور فلسطین را به رسمیت بشناسد. درحالی‌که از دهه ۱۹۹۰ به بعد، سیاست ایالات متحده حمایت از یک کشور فلسطینی به عنوان نتیجه نهایی مذاکرات بوده است، نه قبل از آن؛ بنابراین ایالات متحده زمانی می‌تواند دولت فلسطین را به رسمیت بشناسد که به نوعی اجماع سیاسی برای حمایت از استقلال فلسطین در جامعه ملل رسیده باشد.

تناقضات سیاست بایدن در حمایت از فلسطینی‌ها

کمک نظامی امریکا به اسرائیل اغلب توسط منتقدان بایدن به‌عنوان یکی دیگر از محور‌هایی که ایالات متحده از آن دست نمی‌کشد، ذکر شده است. کنگره در حال حاضر حدود سه میلیارد دلار در سال به اسرائیل کمک می‌کند و در حال بررسی ۱۴.۵ میلیارد دلار کمک اضافی در سال میلادی جاری است. نشانه‌هایی وجود دارد که بایدن در صورت تصمیم به محدود کردن این کمک‌ها، حمایت دموکرات‌ها را به همراه خواهد داشت. تقریباً تک تک دموکرات‌ها در سنا اصلاحیه‌ای را امضا کرده اند که تایید راه حل دو کشور را به بسته کمک نظامی اضافه می‌کند تا هر دو سیاست به طور متوازن پیش رود.

اما درعین‌حال دولت بایدن درک کند راه‌حل نظامی برای حل مسئله فلسطین وجود ندارد و تنها پرداختن به راه‌حل سیاسی مسئله فلسطین را حل خواهد کرد. اما در حال حاضر، دولت امریکا هر دو مسیر را انجام می‌دهند. آن‌ها معتقدند همراه حل نظامی برای مناقشه اسرائیل و فلسطین وجود دارد و هم یک راه‌حل دیپلماتیک! درحالی‌که پیگیری دو مسیر متعارض به تشکیل کشور مستقل فلسطین نخواهد انجامید.

انتخابات امریکا متغیر اثرگذار بر مسئله فلسطین

در صحنه واقعیت سیاست، بایدن متعهد به ادامه همراهی با جنگ اسرائیل در غزه است. بایدن در یک سخنرانی انتخاباتی در ماه دسامبر گفته بود «ما کاری جز حفاظت از اسرائیل در این روند انجام نخواهیم داد.» این امر مسیر بایدن را به سمت انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده تحت‌تأثیر قرار داده است. بر اساس آخرین نظرسنجی نیویورک‌تایمز، جو بایدن در میان رأی‌دهندگان جوان از دونالد ترامپ عقب‌تر است. این نظرسنجی نشان داد که ۴۹ درصد از رای دهندگان در سنین ۱۸ تا ۲۹ سال، نامزد جمهوری خواه را بیش‌تر از نامزد دموکرات انتخاب می‌کنند. میزان اقبال به بایدن در این نظرسنجی‌ها ۴۳ درصد بود.

منتقدان می‌گویند بایدن می‌توانست تحریم‌هایی را علیه نظامیانی که بمب‌های بسیار مخرب ۲۰۰۰ پوندی در محله‌های فلسطینی پرتاب می‌کنند یا موانع بروکراتیک برای تحویل کمک‌های بشردوستانه ایجاد می‌کنند، اعمال کند. او می‌توانست متعهد شود که قطعنامه‌های شورای امنیت، اسرائیل را تحت فشار قرار می‌دهد تا از اقدامات موقت دادگاه بین المللی دادگستری برای جلوگیری از کمک به نسل کشی قابل قبول پیروی کند. اما بایدن با پیروی از سیاست دوگانه در برابر فلسطینی‌ها چنین نکرد و از حق وتوی خود برای دفاع از فلسطینی‌ها استفاده نکرده است. در عین حال کارشناسان سیاسی می‌گویند باید تجت هر شرایطی از اقدام امریکا برای شناسایی دولت مستقل فلسطینی حمایت کرد تا سنگ بنای اولیه حقوقی برای دفاع از حقوق فلسطینی‌ها در سازمان ملل کارگذاشته شود.