بن‌بست مذاکرات مصر و اسرائیل درباره فلسطین

اقتصاد۲۴-مذاکرات جاری در قاهره پایتخت مصر، چهارشنبه ۲۵ بهمن، پس از عقب‌نشینی هئیت اسرائیلی به درخواست نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل شاهد یک شکست مهم بود. در همین حال کانال ۱۳ اسرائیل به نقل از منابع آگاه گزارش داد، دیدگاه رونن بار، رئیس «شین بت» با نظرات نتانیاهو یکی نیست. زیرا او به نتانیاهو گفته بود، بسیار حیاتی است بخاطر کاهش موضع حماس هیئت اسرائیلی در قاهره بماند، اما نتانیاهو با این دستور موافقت نکرد. نشست چهارجانبه روز سه‌شنبه در قاهره با حضور دیوید بارنیا و رونن بار، به‌ترتیب رئیس موساد و رئیس شین‌بت (سازمان اطلاعات و امنیت داخلی اسرائیل)، برگزار شد. بر اساس گزارش‌ها، تدوین پیش‌نویس نهایی برای ایجاد یک وقفه شش هفته‌ای در جنگ غزه با هدف آزادی گروگان‌ها و تضمین ارسال کمک‌های انسان‌دوستانه به فلسطینیان موضوع مرکزی این نشست بود.

ناظران سیاسی غربی معتقدند اگر هیئت اسرائیلی بر سر میز مذاکره در مصر می‌ماند، می‌توانست تعداد اسرای فلسطینی را کاهش دهد. یکی از اًسرایی که حماس خواستار آزادی آن است، «مروان برغوثی» نام دارد که اسرائیل در برابر آزادی آن مقاومت می‌کند. این در حالی بود که نتانیاهو چهارشنبه ۲۵ بهمن از هیئت مذاکره‌کننده خواست از قاهره به اسرائیل بازگردد و دستور داد به درخواست میانجی مصری پاسخ ندهند.

در همین حال، تعداد اسرای فلسطینی که به‌ازای هر اسیر اسرائیلی در نوار غزه آزاد خواهند شد، مانع اصلی توافق طرفین بود. قاهره سه‌شنبه ۲۴ بهمن، میزبان مذاکرات چهارجانبه مصر، آمریکا، قطر و اسرائیل بود، اما این نشست چهارجانبه بدون نتیجه به پایان رسید و رئیس موساد پایتخت مصر را ترک کرد. این در حالی است که روزنامه «هاآرتص»، یک منبع خارجی مطلع از مذاکرات، تایید کرد بر خلاف تصور به وجود آمده و با وجود شایعات در مورد بازگشت هیئت اسرائیلی، مذاکرات بین دو طرف ادامه دارد.

این در شرایطی است که محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین، از حماس خواسته تا «به‌سرعت» توافق برای مبادله اسرا در نوار غزه را به نتیجه برساند. محمود عباس گفته بود: «از جنبش حماس می‌خواهیم که توافق تبادل اسرا را به‌سرعت امضا کند و مردم فلسطین را از بلای فاجعه‌ای دیگر، در امان نگه دارد»

بنا به این گزارش رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین همچنین از دولت آمریکا و کشور‌های عربی خواسته تا با جدیت برای تکمیل معامله اسرا در سریع‌ترین زمان ممکن تلاش کنند.

بیشتر بخوانید:برنامه جدید اسرائیل برای آینده نوار غزه

اسرائیل تخمین می‌زند که از حدود ۲۵۰ نفری که در ۷ اکتبر در جریان حمله حماس به جنوب اسرائیل اسیر شدند، حدود ۱۳۰ اسیر هنوز در غزه نگهداری می‌شوند. پیش از این، آتش‌بس یک هفته‌ای میان اسرائیل و حماس اجازه آزادی ۱۰۵ اسیر را در ازای آزادی ۲۴۰ فلسطینی از زندان‌های اسرائیل داده است.

در حالی مذاکرات اسرائیل و مصر با بن‌بست مواجه شده که نتانیاهو تهدید کرده حمله به شهر رفح را در روز‌های آینده آغاز خواهد کرد. دو مقام مصری و یک دیپلمات غربی یکشنبه، ۱۱ فوریه (۲۲ بهمن)، به آسوشیتدپرس گفتند که در صورت حمله نظامیان اسرائیلی به رفح، مصر ممکن است معاهده صلح را تعلیق کند. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، می‌گوید رفح آخرین پایگاه باقیمانده حماس پس از بیش از چهار ماه جنگ است، و اعزام نیرو‌های زمینی برای شکست این گروه ضروری است. اما مصر با هر اقدامی که فلسطینی‌های ناامید را به عبور از مرز و ورود به خاک مصر وادار کند، مخالف است. رفح همچنین به‌مثابه نقطه اصلی ورود کمک‌های بشردوستانه در منطقه محاصره‌شده عمل می‌کند و حمله اسرائیل می‌تواند انتقال و تحویل کمک‌های کلیدی را متوقف کند.

با انتقال فلسطینی‌ها از دیگر مناطق غزه که زیر بمباران ارتش اسرائیل است، جمعیت رفح از ۲۸۰ هزار نفر به حدود ۱.۴ میلیون نفر افزایش یافته است. صد‌ها هزار نفر در رفح در اردوگاه‌ها زندگی می‌کنند. نتانیاهو به ارتش دستور داده است که قبل از شروع تهاجم زمینی به رفح، طرحی برای تخلیه همه غیرنظامیان فلسطینی آماده کنند، اما معلوم نیست که غیرنظامیان به کجا فرستاده خواهند شد.

پیمان کمپ دیوید از آنجا اهمیت دارد که تعداد نیرو‌ها را در دو طرف مرز اسرائیل و مصر به‌شدت محدود کرده و به اسرائیل اجازه داده که ارتش خود را روی تهدید‌های دیگر متمرکز کند. اگر مصر این پیمان را باطل اعلام کند، می‌تواند به این معنا باشد که اسرائیل دیگر نمی‌تواند به مرز‌های جنوبی خود در حکم «منطقه آرام» تکیه کند و در معرض تهدید اسلام‌گرایان مصری حامی آرمان فلسطین خواهد بود

ازاین‌رو ناظران سیاسی می‌گویند ضرورت تقویت نیرو‌ها در امتداد مرز با مصر، بدون شک ارتش اسرائیل را که هم در جبهه شمالی با حزب‌الله لبنان درگیر است و هم در کرانه باختری، با چالش مواجه خواهد کرد. لغو این پیمان برای مصر نیز پیامد‌های جدی خواهد داشت. مصر از زمان توافق صلح، میلیارد‌ها دلار کمک نظامی از ایالات متحده دریافت کرده است. اگر توافق لغو شود، این بودجه نیز احتمالاً به خطر خواهد افتاد. کارشناسان روابط بین‌الملل معتقدند اگر اسرائیل به رفح حمله کند، مصر به جنگ کشیده خواهد شد و این موضوع مقدمه‌ای برای تشدید جنگ در خاورمیانه است.