افت هشدارآمیز دانشگاه‌های ایرانی در رده‌بندی جهانی

اقتصاد۲۴- رتبه‌بندی جدید پایگاه استنادی جهان اسلام ابتدای این هفته منتشر شد تا بار دیگر عملکرد دانشگاه‌های داخلی در مقایسه با دنیا سنجیده شود. رتبه‌بندی که اولین‌بار سال ۲۰۱۸ با هدف ارزیابی دانشگاه‌های داخل و کشور‌های اسلامی در سطح دنیا انجام شد تا از این طریق جهان اسلام بتواند سنجه قابل قبولی برای بررسی وضعیت نظام آموزش عالی این کشور‌ها در قیاس با دنیا داشته باشد؛ هر چند از آن گزارش، بیشتر افزایش تعداد دانشگاه‌های شرکت‌کننده، ملاک عمل رسانه‌ها قرار گرفته بود، اما واقعیت این است با مقایسه گزارش امسال و سال قبل، باید عنوان کرد کیفیت دانشگاه‌های کشور بار دیگر افت کرده است.

اتفاق تلخی که تنها به این نظام رتبه‌بندی محدود نشده و چند سالی می‌شود روند حضور دانشگاه‌های ایران با عینک نظام‌های رتبه‌بندی دیگر مانند لایدن، تایمز، QS و شانگهای، مسیر نزولی به خود گرفته است. از طرف دیگر سنجش وضعیت دانشگاه‌ها در حوزه‌های مختلف پژوهشی، آموزشی، فناوری و نوآوری، فعالیت‌های بین‌المللی، دسترسی آزاد به انتشارات و... که جزء مولفه‌هایی است که هر کدام از نظام‌های یاد شده براساس سیاست‌های خود، دانشگاه‌ها را براساس آن‌ها بررسی و جایگاه جهانی‌شان را اعلام می‌کنند، می‌تواند تصویری دقیق از یک‌سال طی شده از سوی هر دانشگاهی را پیش‌روی مخاطب قرار داده و به همین دلیل از اهمیت قابل توجهی برخوردار است.

پایگاه استنادی جهان اسلام ISC براساس چهار معیار پژوهش با وزن ۶۰ درصد که شامل شاخص‌هایی، چون حجم پژوهش، تعداد استناد به مقالات، تاثیر استنادی نرمال شده، تاثیر استنادی نسبت به کل جهان و تعداد مقالات نشریات برتر است، آموزش با وزن ۱۰ درصد که شامل نسبت دانشجو به عضو هیات‌علمی و تعداد اعضای هیات‌علمی پراستناد است، فعالیت‌های بین‌المللی با وزن ۱۵ درصد که شامل تعداد همکاری دانشگاه در انتشار مقالات بین‌المللی، تعداد کشور‌های همکار در انتشارات بین‌المللی، میزان شهرت دانشگاه و مقالات سلب اعتبار شده که ۵ امتیاز منفی دارد و فناوری و نوآوری با وزن ۱۵ درصد که شامل تعداد پروانه‌های ثبت اختراع و درصد هم‌انتشاری با صنعت است، اقدام به ارزیابی دانشگاه‌های مختلف می‌کند. 

بیشتر بخوانید:اخراج چراغ خاموش اساتید دانشگاه / اخراج بیش از ۲۵ استاد فقط از دانشگاه تهران طی دو سال + اینفوگرافی

شاید بد نباشد در همین ابتدا به این مساله اشاره کرد که طبق اطلاعات ISC تعداد دانشگاه‌های دنیا از سال ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۳ رشد ۱۰۹ درصدی داشته و حالا ۲ هزار و ۵۵۵ دانشگاه در دنیا وجود دارد. در این رتبه‌بندی ۲ هزار و ۵۵۵ دانشگاه برتر از ۱۱۴ کشور دنیا حضور داشتند که چین و آمریکا با ۳۹۸ و ۳۲۱ دانشگاه، بیشترین تعداد دانشگاه شرکت‌کننده را به خود اختصاص داده‌اند.

از ۲۹ کشور اسلامی هم ترکیه با ۹۳ دانشگاه و ایران با ۶۹ دانشگاه جزء کشور‌های اسلامی هستند که بیشترین دانشگاه شرکت‌کننده در این نظام رتبه‌بندی را داشته‌اند. اما آنچه اهمیت دارد اینکه در میان ۱۰ دانشگاه برتر دنیا از لحاظ این پایگاه، نه‌تن‌ها یک دانشگاه ایرانی وجود ندارد، بلکه حتی یک دانشگاه جهان اسلامی هم در آن وجود ندارد.

مساله دیگر اینکه از میان کشور‌های آسیا هم هیچ دانشگاهی نتوانست در زمره ۱۰ دانشگاه اول قرار بگیرد، ولی کشور چین با به‌خاطر دانشگاه تسینگ‌هوا با رتبه ۱۵ دنیا، ژاپن به‌خاطر دانشگاه توکیو با رتبه ۲۷، سنگاپور با دانشگاه ملی سنگاپور با رتبه ۲۹ و کره‌جنوبی با دانشگاه ملی سئول با رتبه ۴۵ جزء برترین دانشگاه‌های آسیا معرفی شده‌اند.