تاریخ انتشار: ۱۰:۳۴ - ۱۳ اسفند ۱۴۰۲

اختلاف ریشه‌دار در رودخواری چهل‌بازه/ خبرسازی اختلافات حقوقی بر سر مالکیت اراضی بستر رودخانه چهل‌بازه مشهد

همزمان با فشار‌های نهاد‌های مدنی و فعالان زیست محیطی کشور پیرامون اعتراض به خصوصی کردن رودخانه چهل‌بازه و تصاحب آن توسط نهاد‌های حکومتی از یک سو و تجمعات سرمایه‌گذاران بخش خصوصی برای مستولی بر زمین‌های چهل‌بازه از سوی دیگر شرایط را برای مسوولان و تصمیم‌گیران سخت‌تر و سخت‌تر کرده است.

اختلاف ریشه‌دار در رودخواری چهل‌بازه

اقتصاد۲۴- سال‌هاست اختلافات حقوقی بر سر مالکیت اراضی بستر رودخانه چهل‌بازه مشهد خبرساز شده و این سریال طولانی هم چنان به قسمت آخر نرسیده است؛ بحث زمین‌هایی که حاج حسین ملک، یکی از ملاکان بزرگ مشهد، اراضی اطراف آن را به نام خود ثبت کرد و بعد‌ها فردی به‌نام عبدالجواد محمدیان خراسانی از شرکای محمدرضا پهلوی ادعای مالکیت عین بستر رودخانه را کرد و با پیروزی انقلاب و مصادره اموال محمدیان ادعا شد که رودخانه نیز جزو مایملک وی بوده و در نهایت به نفع بنیاد شهید رسید.

این، اما همه ماجرا نیست و بعدتر طی مذاکرات ستاد اجرایی فرمان امام (ره) با بنیاد شهید ۳۰ درصد از زمین‌های واگذار شده به بنیاد، در اختیار ستاد قرار گرفت. سخن از پرونده خبرساز «چهل‌بازه» است؛ پرونده‌ای که «اعتماد» در چندین گزارش تاکنون به آن پرداخته و روایت طرف‌های درگیری و همچنان سخنان مقامات مسوول را پوشش داده است. یک سمت مهم این پرونده اگرچه محیط زیست و شرایط آن در حوالی این رودخانه خبرساز است، اما بخش مهم دیگری هم مردم و املاک آن‌ها را دربرمی‌گیرد که در این مدت یکی از اضلاع این چند ضلعی پیچیده بوده است.

این پیچیدگی کار را به جایی رسانده که حتی رییس قوه قضاییه ایران هم برای حل موضوع پا به میدان گذاشته و نماینده‌ای برای بررسی موضوع و ارائه راهکار انتخاب و به مشهد فرستاده است؛ جزییاتی که در گزارش پاییز همین امسال «اعتماد» مفصل به آن پرداخته شد. پیچیدگی این پرونده در حالی است که چهل‌بازه قانونا در اختیار حکومت است و سند آن برای مراقبت و نه مالکیت، به نام وزارت نیرو بود، بنیاد شهید و ستاد فرمان امام که در هیچ حکمی مالکیتی نسبت به رودخانه چهل‌بازه برای‌شان ذکر نشده بود، طی توافقنامه‌ای متعهد شده‌اند بخشی از رودخانه را به شرکت فلات توس واگذار کنند. شرکت فلات توس هم زمین‌ها را در قالب چهار هزار و ۷۰۰ سهم نیم متری به حدود ۳۰۰ نفر از مردم عادی فروخت. مردمی که آن زمان به سختی توانستند تحت تبلیغات شرکت فلات توس مبالغ خرید این سهم‌ها را به امید سرمایه‌گذاری تهیه و به فلات توس پرداخت کنند. اگر چه موضوع کاملا مشخص است ولی تصمیماتی که در دهه‌های گذشته درباره چهل‌بازه گرفته شده آن را مبدل به کلاف سردرگمی کرده که هر چه جلوتر می‌رویم با گره‌های کورتر از سابق مواجه می‌شویم.

شرح اختلاف بنیاد شهید با وزارت نیرو

بنیاد شهید انقلاب اسلامی و ستاد اجرایی فرمان امام (ره) معتقدند این قسمت جز محدوده‌ای است که در سال ۱۳۵۹ به حکم دادگاه انقلاب اسلامی ویژه اصل ۴۹ قانون اساسی در تهران به نفع‌شان مصادره شده است. شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی، اما می‌گوید مطابق رأی دادگاه، اراضی مصادره شده قسمت دیگری است و هیچ ارتباطی به بستر رودخانه ندارد و طبق اصل چهل و پنجم قانون‌اساسی و مواد ۱و۲ قانون توزیع عادلانه آب و ماده ۲۵ قانون مدنی و ماده ۷ قانون نحوه اجرای اصل ۴۹ قانون اساسی اراضی بستر رودخانه‌ها جز مشترکات عمومی و متعلق به مردم است و حتی اگر پیش‌تر به نوعی تصرف یا تملک شده باشد، این اقدامات غیرقانونی و باطل است و باید رودخانه در اختیار وزارت نیرو باقی بماند.

اگر چه نهاد‌های دولتی موفق شدند در سال ۱۳۹۷ حکم به ابطال سند رسمی رودخانه که به نام دولت (وزارت نیرو) بود بگیرند، اخیرا با دستور جداگانه برخی مقامات عالیرتبه قوه قضاییه سند مالکیت رودخانه چهل‌بازه به نام این نهاد‌ها صادر شد. با اینکه متاسفانه نهاد‌های دولتی در این پرونده کاملا موفق ظاهر شدند، اما سوال اینجاست که رودخانه آن هم با کاربری فضای سبز که از ۲۰ سال پیش عرصه احداث بزرگ‌ترین رودپارک خطی کشور توسط شهرداری مشهد شده و در دست بهره‌برداری عمومی است به چه کار این نهاد‌ها می‌آید؟


بیشتر بخوانید:نسل‌کشی کوسه‌ها در خلیج‌فارس!


پاسخ چندان دور از ذهن نیست، عملکرد این نهاد‌ها و سوابق نه بحث‌برانگیز مدیران سابق شرکت آب منطقه‌ای نزدیک‌ترین گزینه را دریافت معوض از وزرات نیرو معرفی می‌کند. چرا که پیش‌تر شرکت آب منطقه‌ای طی اقدامی عجیب زمین‌های حاشیه چهل‌بازه را به اعضای شرکت تعاونی خود اجاره طولانی مدت داد و اگر چه با دادن زمین معوض دوباره زمین‌ها به وزارت نیرو بازگردانده شد، ولی این بهانه‌ای شد برای کسانی که دنبال گرفتن سند و خصوصی‌سازی چهل‌بازه بودند. به عبارتی دیگر شاید چندان دور از واقع نباشد اگر بگوییم سوءاستفاده از همین آتو بود که باعث شد این ثروت ملی به مالکیت خصوصی نهاد‌های حکومتی درآید.

قصور وزارت نیرو در نگهداری چهل‌بازه

این، اما آخر ماجرا نیست و مشهد خیزشی بزرگ و قابل ملاحظه‌ای از مدافعان حقوق محیط زیست و فعالان مدنی را در برابر این تصمیمات تجربه کرد. آن‌ها در مجامع مختلف اقدامات اخیر مسوولان را در خصوصی کردن مالکیت رودخانه چهل‌بازه محکوم کرده و خواستار بازگرداندن مالکیت آن شدند، اما نه به وزارت نیرو، آن هم به دو دلیل:

اول آنکه شبهاتی وجود دارد مبنی بر اینکه شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی که متولی حفاظت از رودخانه‌هاست، هدفش از اخذ سند برای این عرصه حفاظت و نگهداری به نفع مردم نبود و در دهه ۷۰ اشتباهی نابخشودنی مرتکب شده است. «آن گونه که گفته شد این موضوع هیچگاه توسط دستگاه قضایی مورد رسیدگی قرار نگرفته است پس ما نیز امروز آن را تحت عنوان یک شبهه و شایعه مطرح می‌کنیم.»


بیشتر بخوانید:حیات سیستان و بلوچستان در گرو دیپلماسی آب؛ خشک‌شدن چاه‌نیمه‌ها و خطر بروز بحران محیط‌زیستی


دوم: انفعال و سکوت «علی‌اکبر محرابیان» به عنوان وزیر نیرو در برابر این تصمیمات که به طرز عجیبی موجب عدم پیگیری پرونده توسط وی شد، بالاخص در ماه‌های ابتدایی سال جاری و برهه‌ای که همه چشم و گوش‌ها به موضع و قلم وی دوخته شده بود.

تصمیم شورای حفظ حقوق بیت‌المال

پس از کش و قوس‌های فراوان میان نهاد‌های حاکمیتی مذکور و سمن‌ها و اعتراض مردم مشهد نسبت به خصوصی‌سازی چهل‌بازه در جلسه شورای حفظ حقوق بیت‌المال خراسان رضوی مصوبه‌ای مبنی بر رودخانه ماندن چهل‌بازه و پیش‌بینی اراضی معوض برای نهاد‌های حکومتی گذرانده شد. کارگروهی نیز برای کارشناسی و راهبری جزییات بعدی کار تعیین شد. به این ترتیب با وجودی که مسوولان قضایی گفته بودند به این موضوع ورود کرده و در کوتاه‌ترین زمان ممکن مشکل را حل خواهند کرد، قصه سر از جای دیگری درآورد، چرا که بعد‌ها معلوم شد منظورشان دادن زمین معوض به سرمایه‌گذاران شرکت فلات توس بود. اما از کجا؟!

این کارگروه در ماه گذشته جلسه‌ای برگزار و سعی کرد قدم‌های اولیه را بردارد، غافل از آنکه با انبوهی از مشکلات لاینحل و پیش‌بینی نشده مواجه است.

تصور همگان این بود وزارت نیرو آن گونه که به کارکنان تعاونی مسکن خود معوض داد به نهاد‌های حکومتی نیز ملکی خواهد داد و مساله خاتمه خواهد یافت. اما آب منطقه‌ای اراضی چهل‌بازه را در سال ۸۴ طی یک قرارداد اجاره ۴۰ ساله برای احداث پارک خطی به شهرداری مشهد واگذار کرد و ملکی برای ارائه به عنوان معوض ندارد. ضمن آنکه با وضع موجود توپ سال‌هاست در میدان شرکت آب منطقه‌ای نیست و متضرر واقعی از این تصمیمات، مردم و بیت‌المال و شهرداری هستند نه وزارت نیرو. با این وصف وزارت نیرو در قبال دادن زمین معوض مسوولیتی ندارد.

تجمعات هدفمند

همزمان با فشار‌های نهاد‌های مدنی و فعالان زیست محیطی کشور پیرامون اعتراض به خصوصی کردن رودخانه چهل‌بازه و تصاحب آن توسط نهاد‌های حکومتی از یک سو و تجمعات سرمایه‌گذاران بخش خصوصی برای مستولی بر زمین‌های چهل‌بازه از سوی دیگر شرایط را برای مسوولان و تصمیم‌گیران سخت‌تر و سخت‌تر کرده است.

تجمعات سرمایه‌گذاران فلات توس هدفمند و به نیت گرفتن امتیازات بیشتر صورت می‌گیرد، چرا که اینان خوب می‌دانند مسوولان در بحبوحه انتخابات به لحاظ شرایط ویژه و فوق‌العاده حاکم بر فضای کشور، امتیاز خواهند داد، پس از این فرصت طلایی روی نخواهند گرداند و بیشترین استفاده را خواهند برد، همان‌گونه که پیش از این با اعمال فشار به برخی مقامات درون و برون استانی موفق به گرفتن امتیازاتی شده بودند.

اینک مردم و سازمان‌های مردم نهاد با اعتراضاتی که به‌صورت مدنی و کتبی صورت پذیرفته موفق شده‌اند نظر مخالف خود را به گوش تمامی دست اندرکاران امر برسانند، فعالان زیست محیطی می‌گویند قضیه رودخواری سیستمی چهل‌بازه معلول ریشه‌داری بوده و به هیچ روی حاضر به پذیرش چنین فاجعه‌ای آن هم در مشهد مقدس نیستند. آن‌ها می‌گویند سوابق امر را واضح و روشن دارند و ایجاد ممنوعیت و محدودیت برای مدیران آب منطقه‌ای و سایر کسانی که در مسیر تقابل با رودخواران فعالیت می‌کنند هیچ خللی در عزم آن‌ها برای پیگیری تا ابطال اسناد مالکیت خصوصی رودخانه ایجاد نکرده و تمام عملکرد و مواضع مسوولان را در تاریخ ثبت خواهند کرد تا درس عبرتی که طبیعت در فاجعه دروازه قرآن شیراز به ما داد، تکرار نشود و کسی نتواند جان مردم مشهد و زائران امام رضا علیه السلام را با تصمیمات یک شبه و فوق‌العاده به خطر اندازد.

منبع: روزنامه اعتماد
ارسال نظر
قوانین ارسال نظر
لطفا از نوشتن با حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «اقتصاد24» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.

صفحه اول روزنامه‌های سیاسی امروز

قیمت میوه در میادین تره بار امروز + جدول

پیش‌بینی هواشناسی تهران و ایران امروز + جدول

قیمت لیر ترکیه امروز در بازار + جزئیات

وضعیت هواشناسی امروز

قیمت دینار عراق امروز در بازار + جزئیات

قیمت مرغ، گوشت سفید و تخم مرغ در بازار + جدول

قیمت انواع لپ تاپ مایکروسافت امروز + جدول

جدول لیگ برتر در پایان هفته بیستم

آخرین وضعیت تعطیلی مدارس و ادارات کشور در روز یکشنبه ۵ اسفند

درس های کلیدی که باعث شد چین به سرنوشت شوروی دچار نشود/ از عدم شرکت در جنگ‌های نیابتی تا تلاش برای ادغام در اقتصاد جهانی

جزئیات تعطیلی مدارس و ادارات تهران در روز دوشنبه ۶ اسفند

قیمت سکه و طلا امروز شنبه ۴ اسفند ۱۴۰۳ + جدول

قیمت دلار و یورو امروز شنبه ۴ اسفند ۱۴۰۳ + جدول

عکس جنجالی از مراسم آزادی اسرای اسرائیلی توسط حماس

قیمت دلار و یورو امروز یکشنبه ۵ اسفند ۱۴۰۳ + جدول

عکس/ تیپ گنگ حامد آهنگی به همراه همسر و پسرش در شیراز

عکس/ نمایی از شمس العماره بندر انزلی ۱۴۰ سال پیش دوره قاجار

قیمت سکه و طلا امروز یکشنبه ۵ اسفند ۱۴۰۳ + جدول

عکس/ تغییر باورنکردنی چهره علی قربان‌زاده در ۴۶ سالگی

خواندنی‌ها
خودرو
فناوری
آخرین اخبار

عکس/پایان ماموریت محافظ شناخته شده سیدحسن نصرالله

تصویر فرزند شهید سید حسن نصرالله در مراسم وداع با پدر

تصاویر اسوشیتدپرس از حضور جنگنده‌های اسرائیلی در آسمان بیروت

استان تهران فردا دوشنبه تعطیل شد

ساختار جدید سامانه هوشمند سوخت در حال پیاده‌سازی است

البرغوثی: باید مواضع و اقدامات جدی برای مقابله با حملات اسرائیل در پیش گرفته شود

کوهنوردان مفقودی اشترانکوه پس از ۴۸ ساعت پیدا شدند

قیمت میوه در میادین تره بار + حدول

چه کسی بر پیکر «سید حسن نصرالله» نماز اقامه کرد؟

هشدار یک اصلاح طلب: دیگر جایی برای انباشت مشکلات نداریم

تاریخچه دربی بزرگ پرسپولیس و استقلال

فیلم/ تبریک احساسی مهدی یغمایی برای تولد همسرش

زود کبود شدن بدن نشانه چیست؟

عکس/ چهره جذاب پارسا پیروزفر ۲۳ سال پیش با مدل موی تینیجری

علائم ابتلا به سرطان کلیه کدامند؟

ماجرای سوء قصد به جان رئیس آموزش و پرورش سراوان چه بود؟

اینفوگرافی/ منابع درآمدی دولت برای سال ۱۴۰۴

فیلم/ واکنش جالب عموپورنگ به رقص حامد وکیلی در قهوه پدری

خطر بیخ گوش پرواز بندرعباس به رشت

عکس/ نمایی نزدیک از تابوت سیدحسن نصرالله و صفی الدین

عکس/ شور و حال مراسم تشییع سید حسن نصرالله و صفی الدین

فیلم/ محل تدفین شهدای مقاومت در ضاحیه جنوبی

با خواص بی‌نظیر میگو آشنا شوید

فیلم/ حضور جنگنده‌های اسرائیل بر فراز بیروت همزمان با تشییع سیدحسن نصرالله

عکس/ پوشش جالب و دیدنی مردم ۹۸ سال پیش در شهر کرند کرمانشاه

عکس/ کریستیانو رونالدو با لباس عربی کنار بن سلمان

عکس/ گریم متفاوت لیندا کیانی در یک نمایش با کلاه و کت اروپایی

فیلم/ لحظۀ ورود پیکر‌های سید حسن نصرالله و صفی‌الدین به محل تشییع

فیلم/ ورود نمایندگان رهبری به مراسم تشییع سید حسن نصرالله و صفی الدین

عکس/ حضور رسایی و امیرحسین ثابتی در مراسم تشییع سیدحسن نصرالله

سرمایه بانک توسعه تعاون کفایت لازم را برای حمایت از بخش تعاون ندارد

عکس/ تشییع نمادین سید حسن نصرالله در عراق

اینفوگرافی/ سید حسن نصرالله از تولد تا شهادت

عکس/ حمله به مشروب‌فروشی‌های تهران در انقلاب۵۷

قرائت پیام رهبر انقلاب در مراسم تشییع سیدحسن نصرالله

خط قرمز سیدحسن نصرالله چه بود؟

فیلم/ ورود سردار فدوی به محل برگزاری تشییع سید حسن نصرالله

فیلم/ ورود قالیباف و عراقچی به مراسم تشییع شهدای مقاومت

عکس/ محمدعلی فروغی و رضاخان ۹۰ سال پیش در مشهد

حمله فرزندان بن افلک و جنیفر گارنر به جنیفرلوپز

عکس/ استوری جنجالی بهنوش بختیاری درباره شغل جدیدش

عکس/ منظره دیدنی از کوچه باغ‌های محله اوین و درکه ۴۷ سال پیش

استقلال بدون محروم به دربی ۱۰۵ می‌رسد

گزارش بورس امروز یکشنبه ۵ اسفند ۱۴۰۳

عکس/ دیدار هیات دیپلماتیک ایران با رئیس جمهور لبنان

قیمت دینار عراق امروز + جزئیات

اینفوگرافی/ واردات خودرو چقدر آب می‌خورد؟

قیمت لیر ترکیه امروز + جزئیات

آغاز توزیع کالا‌های اساسی از ابتدای ماه رمضان

عکس/ تظاهرات دانشجویان ایرانی علیه محمدرضا شاه ۴۸ سال پیش در آمریکا