ترفند دولت برای تسویه بدهی خود به صندوق‌های بازنشستگی؛ واگذاری پرسپولیس با ۷۰۰ میلیارد زیان انباشته!/ اصلی‌ترین مالک سرخ‌ها کیست؟

اقتصاد۲۴- دولت ابراهیم رئیسی را حالا باید جادوگر دوران‌ها میان دولت‌های پس از انقلاب ایران دانست. احتمالا اکنون نیز یکی از بزرگ‌ترین تسویه حساب‌های تاریخ توسط همین دولت انجام شده باشد و حالا در یک اقدام البته از پیش فکر و طراحی شده، دولت، باشگاه پرسپولیس را با ۷۰۰ میلیارد تومان زیان انباشته به عنوان رد دیون به صندوق‌های بازنشستگی واگذار می‌کند و احتمالا بعدتر نیز به روایت یک کارشناس اقتصادی به دلیل ناترازی و ورشکستگی صندوق‌های بازنشستگی، ۳۸۰ همت از بودجه دولت را باید صرف حقوق بازنشسته‌ها در کشور کند. به نظر این روند را باید جادوگری نامید.

مالکان تازه پرسپولیس

بالاخره محمد مخبر، معاون اول رئیس جمهور تصویب نامه ۲۷ دی ماه امسال در خصوص واگذاری ۸۰ درصد از سهام پرسپولیس جهت رد دیون دولت را به وزارتخانه‌های اقتصاد، تعاون و ورزش ابلاغ کرد. بر اساس این مصوبه، معادل ۸۰ درصد سهام شرکت فرهنگی ورزشی پرسپولیس متعلق به وزارت ورزش و جوانان به صندوق بازنشستگی کشوری، سازمان تأمین اجتماعی و صندوق بیمه روستاییان و عشایر بابت رد دیون و سایر تکالیف دولت واگذار می‌شود.

به گزارش اقتصاد ۲۴، گفته شده است که تعداد دقیق و نهایی قیمت سهام قابل واگذاری، با تصویب هیأت واگذاری تعیین می‌شود. البته که تاکید شده نقل و انتقال سهام موضوع این مصوبه خارج از ساعت معاملات و خارج از اتاق پایاپای صورت گرفته و از مالیات معاف است.

در واقع در سال‌های گذشته تردید‌های جدی پیرامون تیم‌داری از سوی این شرکت وجود داشت و حتی آن‌ها در ابتدا از تصدی بر مالکیت پرسپولیس انصراف دادند، اما در نهایت دولت برای رد دیون خود پرسپولیس را به این شکل واگذار کرد. اکنون اما بر اساس اعلام رسمی، ۸۰ درصد سهام پرسپولیس به وزارت کار منتقل شده و ۱۰ درصد هم پیش از این از سوی سازمان خصوصی سازی واگذار شده بود تا وزارت ورزش سهامدار ۱۰ درصدی پرسپولیس لقب بگیرد.

هنوز مشخص نیست که آیا شستا و وزارت کار برای پرسپولیس ردیف بودجه تعیین خواهند کرد یا این باشگاه همچون وزارت ورزش از تخصیص کمک مالک خود ممنوعیت خواهد داشت، اما به نظر می‌رسد اکنون باید شستا را اصلی‌ترین مالک تیم فوتبال پرسپولیس دانست.

فشارهای فیفا و خصوصی سازی فوتبالی

خصوصی‌ سازی باشگاه‌های فوتبال ایران، اما موضوعی است که سال‌هاست در دولت‌های مختلف مطرح است. تجزیه و تحلیل محیطی (SWOT) واگذاری باشگاه‌های فوتبال ایران به بخش خصوصی نشان دادند که واگذاری باشگاه‌های فوتبال به بخش خصوصی در شرایط موجود، تقریباً محکوم به شکست است چراکه در همه باشگاه‌های فوتبال ایران، نقاط ضعف و تهدید‌های بیشتری نسبت به نقاط قوت و فرصت‌ها وجود دارد و می‌توان مهمترین تهدید برای واگذاری باشگاه‌های فوتبال ایران به بخش خصوصی را عدم برخورداری از مؤلفه‌های درآمدزایی نام برد. بخش خصوصی نیز به خوبی این موضوع را درک کرده و از خرید سهام باشگاه‌های فوتبال بالأخص استقلال و پرسپولیس در این چند سال، امتناع کرده است.

اما از سوی دیگر یکی از اصلی ترین فشارها از سوی فدراسیون بین المللی فوتبال یعنی فیفا به ایران وارد می شده است. مالکیت دو تیم استقلال و پرسپولیس از نظر فیفا یکی بوده و با این روند هر دو این تیم ها نمی توانستند در جام باشگاه های آسیا حاضر شوند و یکی از این دو تیم باید سهمیه خود را از دست می داد.
در نتیجه این فشار در سال های اخیر تلاش برای تغییر مالکیت این دو تیم و واگذاری آنان به بخش خصوصی شدت بیشتر گرفت اما در مقابل زیان انباشته هنگفت این تیم نیز از اصلی ترین دلایل ناکامی در این روند بوده است.

 زیان انباشته انبوه استقلال و پرسپولیس

این در حالی است که بنا به اسناد موجود باشگاه استقلال تنها با رصد صورت مالی ۱۲ ماهه منتهی به سی‌ویکم تیرماه ۱۴۰۲، ۵۲۹ میلیارد زیان خالص شناسایی کرده که نشاندهنده عملکرد ضعیف این شرکت در بازار فرابورس است.

بدهی جاری پرسپولیس نیز برای سال مالی منتهی به ۳۱ خرداد سال ۱۴۰۰ بالغ بر ۳۱۸ میلیارد تومان بود. در سال مالی منتهی به ۳۱ خرداد ۱۴۰۱ این رقم با رشد حدود ۴۲ درصدی، عدد در حدود ۴۸۷ میلیارد تومان را نشان داد. رقم اعلامی برای سال مالی منتهی به ۳۱ خرداد ۱۴۰۲ با بدهی پرسپولیس نیز با رشد ۳۰ درصدی به عدد بیش از ۶۵۵ میلیارد تومان رسید.

نکته اینجاست که این اعداد را حسابداری باشگاه ها اعلام کرده اند و حسابرسان در مرحله بعد باید با بررسی اسناد مالی، رقم دقیق و نهایی را اعلام کنند.

پیش از این نیز یکبار سایت «روز نو» در گزارشی پیش بینی کرده بود که «پرسپولیس دست کم بیش از ۴۰۰ میلیارد تومان تعهد پرداختی به اعضای تیم دارد و با توجه به سفرها، اردوها، اجاره ورزشگاه آزادی، هزینه‌های نگهداری ورزشگاه‌ها و ... به راحتی با هزینه ۵۰۰ تا ۶۰۰ میلیارد تومان روبه رو خواهد بود. اگر با توجه به اقدامات این روزها در فوتبال، درآمدهایی مانند حق پخش تلویزیونی محقق نشود، در پایان سال مالی منتهی به ۳۱ خرداد ۱۴۰۴، این باشگاه احتمالا به نقطه‌ای برسد که عدد بدهی‌های جاری یا حتی زیان انباشته آن از جمع سرمایه اعلامی باشگاه که در حال حاضر حدود یک‌هزار میلیارد تومان اعلام می‌شود، عبور کند.»

این بدان معناست که تیم فوتبال پرسپولیس در شرایطی به «سازمان تامین اجتماعی، صندوق بازنشستگی و صندوق بیمه روستاییان و عشایر» واگذار شده که طی دو سال آینده برآورد از زیان انباشته آن حدود یک هزار میلیارد تومان است.

منتقدان، واگذاری سرخابی ها را درست نمی دانستند

البته بسیاری نیز معتقد هستند که انتقال سهام باشگاه های فوتبال از یک وزارتخانه به وزارتخانه دیگر، خصوصی‌سازی نیست، بلکه دولت می‌خواهد با این انتقال، دو هدف را نشانه رود؛ هدف اول رهایی از هزینه کرد‌ها و زیان‌های انباشته باشگاهی مثل پرسپولیس و هدف دوم کاهش میزان بدهی خود به سازمان تأمین اجتماعی است. دولت با این واگذاری عملاً بار مالی ناشی از هزینه‌های باشگاه پرسپولیس را بر دوش بیمه شدگان و بازنشستگان تحت پوشش سازمان تأمین اجتماعی نهاده است.

در همین حال به گزارش اقتصاد ۲۴ حسن صادقی، رئیس اتحادیه پیشکسوتان جامعه کارگری و معاون خانه کارگر پیش از این گفته بود که دولت که خود دارای بانک‌ها و نهاد‌های بزرگ و متعددی است که شرکت‌های زیادی را در زیر مجموعه خود دارند، چرا سهام باشگاه های استقلال و پرسپولیس را به بانک‌ها و شرکت‌های خود واگذار نمی‌کند؟ اگر قرار است مشکل سرخابی ها حل شود چرا این وظیفه را می‌خواهند برعهده سازمان تأمین اجتماعی بگذارند که متعلق به کارگران است؟! یا اینکه می‌گویند با آگهی و تبلیغات و… این تیم‌ها سودآور می‌شوند. باید پرسید چرا در این ۴۰سال در دولت‌های مختلف این باشگاه‌ها سودآور نشده‌اند و اینکه وقتی پرسپولیس یک شاکی از بخش خصوصی دارد که مدعی مالکیت آن است آقای عبده و صاحب بولینگ عبده سابق؛ چرا می‌خواهند این تیم دارای معارض و شاکی را به تأمین اجتماعی بدهند؟!

البته نکته مهم دیگر در این میان را باید یک تعارض بزرگ در این واگذاری با برنامه هفتم توسعه نیز دانست. نکته‌ای که پیش از این حسن صادقی هم به آن اشاره کرده بود. در حالی که مجلس و دولت با توافق در برنامه هفتم توسعه، صندوق‌های بازنشستگی کشور را ملزم به خروج از بنگاه‌داری در طی پنج سال آتی کرده‌اند، سوال این است که واگذاری پرسپولیس به سازمان تامین اجتماعی و صندوق‌های بازنشستگی، با این حد از تعارض با برنامه هفتم توسعه، چگونه قابل‌توضیح خواهد بود؟ آیا انتقال یک شرکت، از یک وزارتخانه به وزارتخانه دیگر به معنای خصوصی‌سازی است؟

بیشتر بخوانید: جزییات واگذاری سهام پرسپولیس به صندوق بازنشستگی تامین اجتماعی

نکته اینجاست که دربی استقلال و پرسپولیس ۲۳ اسفند ماه برگزار می‌شود، اما دولت پیش از برگزاری دربی و در یک تصمیم عجیب فقط امتیاز باشگاه پرسپولیس را واگذار کرد که این پیش از دربی می‌تواند موجب اعتراض باشگاه‌ها و تماشاگران‌شان شود.

در واقع تنش در باشگاه پرسپولیس و حاشیه‌های انتقالش اکنون نه تنها می‌تواند منجر به بحران در رختکن این تیم آن هم پیش از حضور در برابر حریف سنتی اش شود، بلکه احتمال اعتراض هواداران این تیم را نیز می‌تواند افزایش دهد.
در همین حال باید توجه داشت که سازمان خصوصی‌سازی از ابتدای دولت سیزدهم، به این موضوع ورود کرده و دولت نیز عزممش را برای این واگذاری جزم‌تر از همیشه کرده بود.

اعتراض و ابراز نگرانی‌ درباره واگذ اری استقلال و پرسپولی

البته پیش از این باشگاه استقلال با ابراز نگرانی نسبت به موضوع واگذاری سرخابی‌ها، از وزارت ورزش و جوانان خواسته بود به‌طور همزمان امتیاز تیم‌های پرسپولیس و استقلال را واگذار کند، اما شب گذشته مشخص شد فقط امتیاز تیم پرسپولیس منتقل شده است. در نهایت نیز معاون اول رئیس‌جمهور تصویب نامه ۲۷ دی ماه امسال در خصوص واگذاری سهام پرسپولیس جهت رد دیون دولت را به وزارتخانه‌های اقتصاد، تعاون و ورزش ابلاغ کرد. بر اساس این مصوبه، معادل ۸۰ درصد سهام شرکت فرهنگی ورزشی پرسپولیس متعلق به وزارت ورزش و جوانان به صندوق بازنشستگی کشوری، سازمان تامین اجتماعی و صندوق بیمه روستاییان و عشایر بابت رد دیون و سایر تکالیف دولت واگذار می‌شود.

اما نکته عجیب اینجاست که این واگذاری در شرایطی رخ داده است که وزارت رفاه تاکنون هیچ‌گونه ارزیابی اقتصادی‌ای برای پذیرش چنین شرکت پرحاشیه‌ای منتشر نکرده و بازنشستگان و بیمه‌پردازان (که به‌تازگی به دلیل مشکلات مالی صندوق‌ها با تصمیم البته صحیح افزایش سن بازنشستگی مواجه شده‌اند)، در این تصمیم هیچ تاثیرگذاری و دخالتی نداشتند و عجیب‌تر این که هیچ تلاشی برای توجیه و یا اطلاع رسانی به آنان نیز صورت نگرفته است.

این شرایط نیز در حالی است که اساسا سازمان تامین اجتماعی اگرچه سال‌ها در عرصه بنگاه‌داری تجربه دارد، بااین‌حال نتوانسته در این زمینه سودآوری لازم را داشته باشد؛ حال با سابقه‌ای نه چندان خوب در مورد فعالیت اقتصادی و شکست‌های پیاپی چطور می‌تواند در زمینه باشگاه‌داری وارد شود.
از سوی دیگر مساله زیان‌ده بودن باشگاه پرسپولیس، نیز آینده‌ای مبهم برای انتقال آن به وزارت رفاه را در مقابل چشمانمان قرار می‌دهد. کما اینکه عدم امنیت سرمایه‌گذاری در سهام باشگاه‌های ورزشی به دلیل وجود ریسک‌های متعدد در این حوزه و عدم وجود تجربه باشگاه‌داری را خود باید از دلایل بحران‌های آتی پیش روی این انتقال دانست.

زیان انباشته پرسپولیس مساله حل نشده

در همین حال عبدالناصر همتی، رئیس بانک مرکزی دولت روحانی، نسبت به واگذاری باشگاه پرسپولیس به صندوق‌های بازنشستگی واکنش نشان داد.
به گزارش اقتصاد ۲۴، عبدالناصر همتی رئیس پیشین بانک مرکزی در صفحه اجتماعی توئیت نوشت: «تسویه بدهی دولت به صندوق‌های بیمه که پشتیبان آینده بازنشستگان هستند، با دارایی‌های مولد، اقدام خوبی است. ‏اما مغایرت تصمیم اخیر یعنی بالا بردن سن بازنشستگی برای تقویت توان مالی صندوق‌های بیمه‌ای با واگذاری شرکت‌های غیر مولد و دارای زیان انباشته به این صندوق‌ها را چگونه توجیه می‌کنید؟!»

به نظر می‌رسد که اکنون اصلی‌ترین نگرانی‌ها مساله زیان انباشته باشگاه پرسپولیس و بحران‌هایی باشد که صندوق‌های بازنشستگی با آن دست به گریبان هستند و حتی بار‌ها نیز درباره آن اخطار‌های جدی داده شده بود.

از ۸۰ درصدی که از سهام پرسپولیس واگذار شده، ۵۱ درصد به سازمان تامین اجتماعی، ۱۹ درصد صندوق بیمه روستاییان و عشایر و ۱۰ درصد به صندوق بازنشستگی واگذار شده است. نکته اینجاست که این شرکت‌ها، شرکت‌های عمومی غیر دولتی هستند.

اما در همین حال با واگذاری باشگاه پرسپولیس، ایراد بزرگ AFC در مورد مالکیت مشترک پرسپولیس و استقلال و بحث دولتی بودن این دو باشگاه کاملا برطرف می‌شود تا از این بابت دیگر مسئله‌ای وجود نداشته باشد.
همچنین بعد از اعلام رسمی واگذاری، سازمان تامین اجتماعی و سازمان خصوصی‌سازی باید با هم قرارداد امضا کنند تا این واگذاری رسمی شود و سازمان بورس هم باید پروسه انتقال سهام را انجام بدهد که کل این پروسه یک تا دو هفته طول می‌کشد.

در این میان از شرکت صنایع پتروشیمی نیز به عنوان خریدار جدی باشگاه استقلال یاد می‌شود. گفته شده مشکلاتی بر سر راه این واگذاری وجود دارد اما حالا تسنیم خبر داده که بحث واگذاری آبی‌ها در سال جاری کاملا منتفی شده و این کار در سال ۱۴۰۳ صورت خواهد پذیرفت.

تکلیف واگذاری استقلال چه خواهد بود؟

این البته در حالی است که به نظر می‌رسد سازمان خصوصی‌سازی به‌عنوان مسئول واگذاری سهام سرخابی‌ها، فعلاً برنامه‌ای در سال جاری برای واگذاری مالکیت باشگاه استقلال ندارد و این باشگاه همچنان زیر نظر وزارت ورزش به فعالیت خود ادامه خواهد داد.

همچنین باید توجه داشت که یکی از مشکلات مطرح شده درباره پرسپولیس و استقلال همواره مساله مالکیت مشترک بوده است و اکنون، اما با توجه به واگذاری باشگاه پرسپولیس، مشکل مالکیت مشترک سرخابی‌ها را نیز باید حل شده دانست و با این روند نیز دیگر این دو باشگاه مشکلی از بابت حضور در لیگ قهرمانان آسیا ندارند و به نظر می‌رسد که به خاطر رفع این بحران است که اکنون دیگر دولت و سازمان خصوصی سازی عجله‌ای برای واگذاری استقلال وجود ندارد.

اما بنا بر شنیده‌ها مسئولان سازمان خصوصی‌سازی طی دو ماه گذشته جلساتی را با مسئولان پتروشیمی خلیج فارس داشته‌اند، اما پس از بروز موانعی بر سر واگذاری، این جلسات بدون نتیجه باقی مانده و رها شده است. به گفته مسئولان سازمان خصوصی‌سازی با توجه به فرصت کم باقیمانده تا پایان سال جاری و تعطیلات پیش رو، اکنون دیگر امکان واگذاری استقلال در سال جاری وجود ندارد و در سال آینده در این باره تصمیم‌گیری خواهد شد.