ساز ناکوک آمریکا برای تهران و ریاض؛ آیا رابطه ایران و عربستان بر لبه پرتگاه است؟

اقتصاد۲۴- ۱۳ آوریل، ایران برای اولین بار و به شکلی بی سابقه اهداف اسرائیل را در خاک سرزمین‌های اشغالی هدف قرار داد. اسرائیل از آن زمان به یک پاسخ محدود بسنده کرده و ایالات متحده و متحدانش تلاش دارند تا با اعمال تحریم‌های گسترده علیه تهران، فشار‌ها را افزایش دهند. سناریویی که پیشتر شکست خورده است. در همین راستا، گروهی از محققان فعال در شورای خاورمیانه تلاش کردند تا از چندین منظر پیامد‌های رویارویی ایران و اسرائیل برای خاورمیانه را بررسی کنند. اقتصادنیوز این یادداشت را در سه بخش ترجمه کرده که بخش نخست تحت عنوان «پاشنه آشیل روسیه در خاورمیانه/ چرا رویارویی ایران و اسرائیل برای پوتین گران تمام می‌شود؟» منتشر شد و در ادامه بخش دوم آمده است.

ایران به دنبال بازدارندگی است

حمیدرضا عزیزی، کارشناس مسائل منطقه براین باور است که، تصمیم ایران برای کنار گذاشتن سیاست «صبر راهبردی» در برابر اسرائیل، در درجه اول با تغییر رویکرد این بازیگر در قبال درگیری طولانی مدتش با ایران آغاز شد. عزیزی مدعی است، به طور سنتی، رویارویی ایران و اسرائیل در چارچوب «جنگ سایه‌ای» جریان داشت، در همین راستا اسرائیل به شکلی غیر مستقیم و با توسل به عملیات خرابکارانه چون ترور کور شخصیت‌های نظامی ایران تلاش داشت تا چالش ایجاد کند. در پاسخ، ایران از ارائه پاسخ مستقیم خودداری می کرد و به ادعای عزیزی به واسطه محور مقاومت که گروهی از متحدانش در منطقه هستند، اهداف این بازیگر را هدف قرار می داد.

عزیزی مدعی است، این رویکرد امکان انکار پذیری (ادعایی) و انعطاف پذیری استراتژیک(ادعایی) را فراهم می کند. با این حال، حمله تروریستی اسرائیل به کنسولگری ایران در دمشق در 1 آوریل با استفاده از جت های جنگنده، نشان دهنده انحراف قابل توجه تل آویو از تاکتیک های قبلی بود. تهران این اقدام آشکار را تشدید عمدی تنش از سوی اسرائیل تلقی کرد؛ گزاره ای که نیاز به پاسخی مستقیم داشت.

بیشتر بخوانید: سنگ تمام الهام علی‌اف برای ضدیت با تهران؛ تلاش باکو برای مصادره املاک دولتی ایران در این منطقه

به ادعای عزیزی، ترور کور فرماندهان ارشد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در داخل کنسولگری ایران، بحث هایی را در تهران در مورد لزوم واکنش جدی برای بازدارندگی اسرائیل برانگیخت. اگرچه حمله تلافی جویانه ایران قابل توجه بود، اما برنامه ریزی و اجرا نشان داد که تهران به دنبال جنگ آشکار با اسرائیل نیست. از همین رو گفته می شود که ایران پیش از پاسخ، به بازیگران منطقه و ایالات متحده هشدارهای لازم را داده بود.عزیزی در ادامه ادعا کرد، در مجموع، باید گفت که پاسخ ایران با هدف بازدارندگی بود و نه مقدمه چینی برای وقوع جنگی تمام عیار. موضع رسمی ایران پس از آن این بود که موضوع به پایان رسیده است، موضعی که نشان دهنده عدم تمایل به جنگ است.

روابط ایران و عربستان بر لبه پرتگاه؟

عادل عبدالغفار، کارشناس خاورمیانه ضمن اشاره به تحولات اخیر به شورای خاورمیانه گفت: اسرائیل و ایران سال‌هاست که درگیر جنگ در سایه بوده‌اند و اکنون این رویارویی عریان شده است. به ادعای او حملات اخیر معضل راهبردی سخت برای کشورهای شورای همکاری خلیج فارس ایجاد کرده است: آیا اسرائیل و حمله این بازیگر به غزه برای منطقه بی‌ثبات‌کننده‌تر است یا رویارویی ایران و اسرائیل؟ به ادعای عبدالغفار، مثل همیشه، پاسخ به این سوال بین کشورهای شورای همکاری خلیج فارس متفاوت است. در حالی که همه پادشاهی‌های خلیج فارس به ایالات متحده هشدار دادند که از خاک و حریم هوایی این کشورها به ایران حمله ای ادعایی انجام نشود، گزارش‌های ادعایی حاکی از آن بود که عربستان سعودی، امارات و اردن به اسرائیل در دفاع از خود در برابر ایران کمک کردند.به ادعای عبدالغفار، این نشان می دهد که قدرت و نفوذ ایران تهدیدی استراتژیک برای تعدادی از کشورهای منطقه است.

این تحلیلگر در ادامه مدعی شد: واشنگتن مدت‌هاست که از اتحاد دفاعی یکپارچه منطقه‌ای حمایت می‌کند که کشورهای عربی را با اسرائیل گرد هم می‌آورد – مراد همان اصطلاح ناتوی عربی است. با این حال، کشورهای منطقه تا کنون از چنین اتحادی با توجه به تصورات و دیدگاه های متفاوتی که در مورد تهدیدات مرتبط با حمله مداوم اسرائیل به غزه وجود دارد، استقبال نکرده اند. در حالی که مفهوم ناتو عربی چندان مورد استقبال قرار نگرفته، اما امارات متحده عربی و بحرین به عادی سازی روابط با اسرائیل از طریق توافق ابراهیم ادامه دادند و همکاری اقتصادی و امنیتی شان با این بازیگر را عمیق تر کردند. بنا بر گزارش ها، دولت بایدن در حال اعمال فشار تازه برای عادی سازی روابط بین عربستان و اسرائیل است؛ گزاره ای که باعث همسویی بیشتر کشورهای عربی با اسرائیل خواهد شد. به ادعای عبدالغفار، چنین توافقی احتمالاً روابط ایران و عربستان را با چالش روبرو کرده و ممکن است تعامل دو بازیگر را به خطر بیاندازد.این تحلیلگر در ادامه ادعا کرد که تنش های حاکم بر خاورمیانه، توانایی کشورهای منطقه را جهت مانور بیشتر محدود می کند و از همین رو می توان گفت، تشدید تنش ها ممکن است بازیگران منطقه را مجبور کند به این سوال پاسخ دهند که کدام بازیگر تهدید بیشتری برای منطقه قلمداد می شود.