محرمانه‌های ایران و آمریکا؛ پشت پرده رایزنی‌ها در عمان چیست؟

اقتصاد۲۴- به گزارش میدل ایست آی، مذاکرات محرمانه ایران و امریکا درباره جنگ غزه با شهادت سید ابراهیم رییسی، رییس‌جمهور و حسین امیرعبداللیهان، وزیر امور خارجه ایران تضعیف شده است. این پایگاه خبری به نقل از منابع نزدیک به مذاکرات دو هفته پیش در عمان مدعی است که نمایندگان طرفین در مورد پایان دادن به جنگ اسراییل و تمایل مشترک برای تغییر در کابینه اسراییل صحبت کردند. مذاکرات محرمانه بین ایران و ایالات‌متحده در عمان پیشرفت خوبی داشته، اما اکنون با شهادت ناگهانی سید ابراهیم رییسی، رییس‌جمهور فقید ایران و وزیر امور خارجه، این مذاکرات به خطر افتاده است.

به گفته سه منبع ایرانی نزدیک به مذاکرات، برت مک‌گورک، مشاور ارشد جو بایدن، رییس‌جمهور امریکا در خاورمیانه، اوایل ماه جاری میلادی با علی باقری کنی، نماینده ایران در مذاکرات با غرب، مذاکرات غیرمستقیم داشته است. این گفتگو‌ها در مسقط انجام شد، جایی که یک دهه پیش میزبان جلسات محرمانه تهران و واشنگتن بود و سرانجام منجر به توافق هسته‌ای برجام در سال ۲۰۱۵ شد. این اولین دور گفتگو‌ها بین امریکا و ایران از ژانویه بوده است.

یکی از منابع نزدیک به مذاکرات که اکسیوس برای اولین بار در روز جمعه گزارش داد، به میدل ایست آی گفت که گفتگو‌ها بین باقری کنی و مک گورک به خوبی پیش رفت و حتی نزدیک به دستیابی به توافق ارزیابی شده بود. باقری کنی در آن زمان معاون وزیر امور خارجه و مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران بود. اما پس از شهادت حسین امیرعبداللهیان در سانحه بالگرد روز یکشنبه، اکنون سرپرست وزارت امور خارجه است.

بیشتر بخوانید: صفحه جدید دیپلماسی عزا؛ طیف گسترده میهمانان خارجی برای تسلیت شهادت ابراهیم رئیسی و همراهانش

طبق گزارش میدل ایست آی، گفتگو‌ها بر سه موضوع متمرکز بودند: تمایل مشترک برای تغییر کابینه در اسراییل، پایان دادن به جنگ اسراییل در غزه و جلوگیری از گسترش درگیری به سایر نقاط منطقه. تحلیلگر نزدیک به دولت ایران به میدل ایست آی گفت که به نظر می‌رسد این مذاکرات راهی برای برقراری آتش‌بس بین ایالات‌متحده از یک طرف و ایران و متحدانش از طرف دیگر بوده است. از زمان حمله ۷ اکتبر به رهبری حماس به اسراییل و متعاقب آن جنگ در غزه، متحدان ایران مانند جنبش انصارالله یمن و حشدالشعبی در عراق حملاتی را به اهداف امریکایی در منطقه انجام داده‌اند. نیرو‌های امریکایی همچنین در پاسخ نظامی ایران به اسراییل، به کمک اسراییل آمده و در مقابل حملات پهپاد‌ها و موشک‌های ایرانی از این رژیم دفاع کردند. این تحلیلگر که خواست نامش فاش نشود به میدل ایست آی گفت بر این باور است که ممکن است درباره برنامه هسته‌ای ایران و کاهش تحریم‌های نفتی نیز بحث‌هایی صورت گرفته باشد. برجام که در آن ایران برنامه توسعه هسته‌ای خود را در ازای لغو تحریم‌ها محدود کرد، پس از خروج یکجانبه دولت ترامپ از امریکا در سال ۲۰۱۸، عملا از بین رفت.

با این حال، سال گذشته، واشنگتن و تهران به توافق مبادله زندانیان دست یافتند، ازجمله اینکه ایالات‌متحده ۶ میلیارد دلار از درآمد‌های نفتی مصادره شده را واگذار کرد. مذاکرات منتهی به آن توافق در ماه آگوست همچنین محدود کردن برنامه هسته‌ای ایران را پیشنهاد کرد که نشان می‌دهد به جای برجام گسترده‌تر، فضا برای توافق‌های متمرکزتر وجود دارد.

تا بعد از انتخابات هیچ مذاکره‌ای وجود ندارد

میدل ایست آی همچنین به نقل از این منابع گزارش داد که قبل از آغاز مذاکرات اخیر در مسقط، مک گورک با سعید ایروانی، نماینده ایران در سازمان ملل متحد دیدار و گفتگو کرده بود. طبق ادعای یکی از این منابع، در این دیدار، مک گورک به نقل از بایدن به سعید ایروانی گفته بود که ایالات‌متحده تا پس از انتخابات امریکا با ایران برای توافق هسته‌ای و جامع مذاکره نخواهم کرد، زیرا به گفته مک گورک، «طرف ایرانی نمی‌تواند به وعده‌های خود عمل کند.» مک گورک همچنین در این دیدار گفته بود که بایدن از این امر شاکی بود که زمانی که دولت رییسی از احیای برجام در سال ۲۰۲۲ پس از رای‌گیری دونالد ترامپ امتناع کرد، با «فشار و تحقیر بیش از حد» از سوی جمهوری‌خواهان مواجه شد. این ادعای مک گورک به نقل از بایدن درحالی است که دولت بایدن در قبال احیای برجام به بی‌عملی دست زد و نتوانست تضمین‌های لازم و مشروع را به ایران بدهد. مک گورک گفت که بایدن معتقد است که «برجام مرده است و ما بعد از انتخابات در ایالات‌متحده مذاکره خواهیم کرد، مشروط بر اینکه این یک مذاکره فراگیر باشد که فراتر از برجام باشد و مسائل منطقه‌ای را نیز در بر گیرد.»

بیشتر بخوانید: همه مردان پاستور؛ گزینه‌های انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۳ از سعید جلیلی تا علی لاریجانی

وزارت خارجه ایالات‌متحده در مورد این گزارش میدل ایست آی اظهارنظری نکرده است، ولی به نظر می‌رسد باتوجه به اینکه انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران و در تیر ماه و چند ماه بعد در ایالات‌متحده برگزار می‌شود، طرف امریکایی فعلا مایل نیست تا روشن شدن تکلیف دولت‌ها به مذاکره تن دهد.

پس در کوتاه‌مدت دور دیگری از مذاکرات ایران و امریکا به زودی انتظار نمی‌رود. پس از شهادت سید ابراهیم رییسی، رییس‌جمهور ایران، مقامات تهران باید ظرف ۵۰ روز انتخابات ریاست‌جمهوری برگزار کنند. به عقیده ناظران، بعید است در این دوره بلاتکلیفی تصمیمات عمده سیاست خارجی گرفته شود و در این دوره تنها بر حفظ و تثبیت دستاورد‌های رییس‌جمهور فقید ایران تمرکز خواهد شد. در همین حال، انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا در ماه نوامبر برگزار می‌شود. تحلیلگر ایرانی که ذکر آن رفت، به میدل ایست آی گفت: با توجه به این وضعیت، باید منتظر اختلال و توقف مذاکرات با امریکایی‌ها باشیم. از آنجایی که رییس‌جمهور و وزیر خارجه هر دو فوت کرده‌اند و به زودی انتخابات برگزار می‌شود، مذاکرات احتمالا تا پس از انتخابات به تعویق خواهد افتاد، مشابه آنچه در رقابت‌های ریاست‌جمهوری ۲۰۲۱ رخ داد، زمانی که مذاکرات تا پس از انتخابات متوقف شد.