دو روایت از یک مذاکره محرمانه؛ درباره ادعای فایننشال تایمز از گفت‌و‌گوی غیر مستقیم ایران و امریکا در عمان

اقتصاد۲۴- روز چهاشنبه فایننشال تایمز در گزارشی مدعی شده است که ایالات‌متحده در سال جاری میلادی مذاکرات محرمانه‌ای با ایران انجام داده است تا تهران از انصارالله بخواهد حملات خود به کشتیرانی در دریای سرخ را متوقف کند. این روزنامه می‌گوید مقامات امریکایی به دنبال متقاعد کردن تهران برای استفاده از نفوذ خود بر انصارالله برای توقف حملات موشکی و پهپادی بودند که ده‌ها کشتی از اواسط نوامبر را هدف قرار داده‌اند. براساس این گزارش، این مذاکرات غیرمستقیم که در ماه ژانویه در عمان انجام شد، اولین تعامل بین دو کشور در ۱۰ ماه گذشته قلمداد می‌شود. هیات امریکایی را برت مک گورک، مشاور خاورمیانه‌ای کاخ سفید و آبرام پیلی، فرستاده این کشور در امور ایران نمایندگی می‌کردند و علی باقری، معاون وزیر امور خارجه و مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای، نمایندگی ایران را برعهده داشت.

مقامات آگاه به فایننشال تایمز گفتند که ایالات‌متحده به دنبال آن است تا آنچه را که برای «جلوگیری از درگیری گسترده‌تر» باید انجام دهد، به ایران منتقل کند. طبق این گزارش، دور دوم مذاکرات برای فوریه برنامه‌ریزی شده بود، اما به دلیل دخالت مک گورک در میانجیگری برای توافق اسراییل و حماس به تعویق افتاد. سخنگوی وزارت خارجه امریکا در این زمینه مدعی شد که «ما کانال‌های زیادی برای ارسال پیام به ایران داریم. آن‌ها از ارایه جزییات خودداری کردند، اما گفتند که از ۷ اکتبر، همه آن‌ها بر مطرح کردن طیف گسترده‌ای از تهدیدات ادعایی از سوی ایران و نیاز به توقف تنش‌ها متمرکز شده‌اند.» آخرین مذاکرات اعلامی بین ایالات‌متحده و ایران به ماه مه سال گذشته بر می‌گردد.

از زمان حمله ۷ اکتبر حماس به اسراییل، نیرو‌های مقاومت در منطقه همچون حزب‌الله لبنان، انصارالله یمن و مقاومت اسلامی عراقی حملات خود را به منافع رژیم اسراییل و مهم‌ترین حامی آن، ایالات‌متحده در خشکی و دریا آغاز کرده و تا به امروز به مواضع واشنگتن حمله کرده‌اند. ایالات‌متحده تهران را متهم کرده که به انصارالله پهپاد، موشک و اطلاعات برای حملات‌شان در دریای سرخ می‌دهد. ایران این اتهامات را بی‌اساس می‌داند و معتقد است که نیرو‌های مقاومت منطقه به طور مستقل عمل می‌کنند. به علاوه، هر چند هدف نهایی ایران پایان اشغالگری نیرو‌های امریکایی از عراق و سوریه است، تهران به صراحت اعلام کرده است که قصد درگیری مستقیم با ایالات‌متحده را ندارد، ولی از منافع خود در هر جایی که باشد دفاع خواهد کرد.

تهران تکذیب کرد

به گزارش خبرگزاری دولتی ایران، ایرنا، مقامی ایرانی روز پنجشنبه ادعای روزنامه انگلیسی فایننشال تایمز مبنی بر «مذاکرات محرمانه» تهران با واشنگتن درخصوص وضعیت دریای سرخ را رد کرد. ایرنا به نقل از این مقام ناشناس اعلام کرد که هرگونه ارتباط یا گفت‌وگوی غیرمستقیم بین ایران و امریکا به مذاکره برای رفع تحریم‌ها محدود می‌شود و درنتیجه ادعا‌های روز چهارشنبه فایننشال تایمز را رد می‌کند. ایرنا به نقل از این مقام ایرانی گفت: «تاکنون هیچ پیامی (بین ایران و امریکا) درخصوص تحولات دریای سرخ رد و بدل نشده است.

بیشتر بخوانید: تقابل ایران و آژانس در آستانه جلسه شورای حکام؛ رافائل در راه تهران؟

از نوامبر سال گذشته، انصارالله حملاتی را به کشتی‌های تجاری در دریای سرخ و خلیج عدن آغاز کرده‌اند و انگیزه خود را انتقام از حملات اسراییل در غزه و نشان دادن همبستگی با فلسطینی‌ها عنوان کرده‌اند. ایالات‌متحده بار‌ها ایران را متهم کرده است که برای این حملات تسلیحات و اطلاعات به انصارالله می‌دهد. درحالی که ایران حمایت سیاسی از انصارالله را تایید می‌کند، اما این گروه مستقل عمل می‌کند. به‌زعم گزارش فایننشال تایمز، برنامه هسته‌ای ایران نیز یکی از محور‌های گفتگو‌ها میان نمایندگان ایران و ایالات‌متحده در عمان بوده است. در این گزارش همچنین اشاره شده است که ایالات‌متحده در این گفتگو‌ها که ظاهرا با حضور برت مک گورک، مشاور خاورمیانه‌ای کاخ سفید؛ آبرام پیلی، معاون فرستاده ویژه کاخ سفید در امور ایران و علی باقری‌کنی معاون، سیاسی وزیر امور خارجه ایران برگزار شد، نسبت به برنامه هسته‌ای ایران نگرانی‌هایی مطرح شده است. فایننشال تایمز گزارش داد که مقامات عمانی واسطه بین نمایندگان ایران و امریکا بوده‌اند و میان هتل‌های محل اقامت آن‌ها در رفت و آمد بوده‌اند، چراکه مذاکره مستقیمی میان نمایندگان تهران و واشنگتن برقرار نیست.

تمدید معافیت تحریمی ایران

به گزارش رسانه‌های امریکایی، دولت بایدن معافیت از تحریم‌ها را به مدت چهار ماه تمدید کرده است که به عراق اجازه می‌دهد به خرید برق از ایران ادامه دهد و دسترسی محدودی به درآمد‌های حاصل از خرید کالا‌های بشردوستانه را به ایران بدهد. مقامات امریکایی گفتند که آنتونی بلینکن، وزیر خارجه، تمدید معافیت ۱۲۰ روزه را امضا کرد و روز سه‌شنبه به کنگره ارسال شد. این اقدام احتمالا انتقاد شاهین‌های کنگره امریکا در کاپیتول هیل و جا‌های دیگر را به دنبال خواهد داشت که مدعی‌اند این تمدید به ایران در زمانی که تحت فشار فزاینده‌ای برای پایان دادن به حمایت خود از گروه‌های مقاومت است، پاداش محسوب می‌شود. در حال حاضر تقریبا ۱۰ میلیارد دلار از پرداخت‌های عراقی برای برق ایران در حساب‌های امانی در عراق نگهداری می‌شود و این معافیت به بغداد این امکان را می‌دهد تا واردات انرژی خود را بدون ترس از مجازات‌های امریکا برای نقض تحریم‌های ایران حفظ کند. همچنین این معافیت مقرراتی را -که در معافیت ۱۲۰ روزه آخر گنجانده شده است- اعمال خواهد کرد که براساس آن می‌توان بخشی از درآمد‌های برق را به حساب‌های عمان منتقل و سپس به یورو یا سایر ارز‌های رایج مبادله شده برای ایران برای خرید محصولات غیرتحریمی تبدیل کرد.

مقاماتی آگاه از کاخ سفید که نخواستند نام‌شان فاش شود به رویترز گفتند که بلینکن این معافیت را امضا کرده است، زیرا دولت نمی‌خواهد عراق را از منبع حیاتی انرژی محروم کند. اما، آن‌ها گفتند که دولت بایدن مطمئن است که ایران نمی‌تواند از هیچ یک از این پول‌ها برای مقاصد دلخواه خود استفاده کند. آن‌ها مدعی شدند که روند بررسی دقیق این مورد در حال انجام است تا اطمینان حاصل شود که پول نقد دراختیار تهران فقط برای غذا، دارو، تجهیزات پزشکی و کالا‌های کشاورزی قرار خواهد گرفت. بلینکن در ۵ نوامبر از بغداد بازدید کرد و با محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق، در سفری به خاورمیانه دیدار داشت که بر جنگ اسراییل و حماس و تلاش‌ها برای جلوگیری از گسترش آن به یک درگیری منطقه‌ای گسترده‌تر متمرکز بود. این مقامات افزودند که تنها مقدار کمی از این پول در عراق طی ۱۲۰ روز گذشته به عمان منتقل شده است و هنوز هیچ مبلغی که اکنون در بانک‌های عمانی نگهداری می‌شود، خرج نشده است.

این معافیت مشابه همان معافیتی است که در اوایل سال جاری توسط بلینکن امضا شد که حدود شش میلیارد دلار را آزاد کرد که کره‌جنوبی برای واردات نفت به ایران در ازای آزادی امریکایی‌هایی زندانی در تهران بدهکار بود. براساس آن معافیت، پولی که کره‌جنوبی دراختیار داشت به بانک‌های قطر منتقل شد و همچنین برای خرید لوازم بشردوستانه محدود شد.

دیدار هسته‌ای گروسی با پوتین

رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای روز پنجشنبه در نشست خبری در توکیو با نخست‌وزیر ژاپن دیدار داشت و گفت که هدف او از سفر به روسیه و دیدار اخیرش با ولادیمیر پوتین این بوده است تا نظرات خود را در مورد ایران با رهبر کرملین در میان بگذارد. گروسی گفت که در رابطه با وضعیت ایران، مناسب دیده است تا نظر خود را به رییس‌جمهور روسیه اعلام کند و از روسیه درخواست کند تا حمایت خود را نسبت به وضعیت بحرانی و اضطراری کنونی دریغ نکند، چراکه وضع می‌تواند بدتر از آنچه شود که اکنون هست. اشاره او به بن‌بست مذاکرات هسته‌ای میان ایالات‌متحده با ایران است که ماه‌هاست گفتگو‌ها میان طرف ایرانی و امریکایی را متوقف کرده است. در همین رابطه، رافائل گروسی، پیش از این روز دوشنبه (۴ مارس) در آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای اظهاراتی درباره برنامه هسته‌ای ایران ارایه کرد و گفت که هیچ مدرکی دال بر دست داشتن ایران در توسعه سلاح‌های هسته‌ای در دست نیست. در آن نشست مدیرکل آژانس انرژی هسته‌ای گفت: «امیدوارم هرچه زودتر فرصتی داشته باشم که شخصا با طرف ایرانی گفتگو کنم. اگر دعوتم نکنند، نمی‌توانم [به تهران]بروم. بنابراین، هر زمان که آن‌ها احساس کنند که آماده هستند با من صحبت کنند، من خوشحال خواهم شد که به آنجا برگردم.» چند روز بعد، ایران پیشنهاد سفر رافائل گروسی برای گفتگو درباره فعالیت‌های هسته‌ای را رد کرد و در عوض، رییس سازمان انرژی هسته‌ای ایران گفت که از گروسی برای شرکت در کنفرانسی در تهران در ماه مه دعوت شده است.

بیشتر بخوانید: پرونده هسته‌ای ایران در سایه دو جنگ؛ دورنمای سال ۲۰۲۴ و سرنوشت پرونده هسته‌ای ایران

گروسی در نشست خبری روز دوشنبه که پس از نشست فصلی شورای حکام آژانس انرژی هسته‌ای برگزار شد، به تصریح و تکرار ادعا‌هایی در قبال آنچه را که در مصاحبه‌های مختلف درباره «شکاف آگاهی» در نتیجه خروج ایران از اجرای تعهداتش در برجام خوانده بود، مبادرت کرد. او مدعی شد که «من در مورد توانایی بازرسانم برای اینکه بتوانند قطعات این نوع را دوباره کنار هم بگذارند، تردید دارم. بدون آن، تدوین توافق هسته‌ای دیگر دشوار خواهد بود.» فعالیت‌های هسته‌ای ایران «غیرممکن» نیست. پس از خروج یک‌طرفه امریکا از برجام، ایران نیز اقداماتی را انجام داده است که تداوم اطلاعات ارایه شده ازسوی بازرسان این سازمان بین‌المللی درباره فعالیت‌ها و تاسیسات هسته‌ای ایران را محدود کرده است. گروسی مدعی شد که «ذخایر اورانیوم غنی شده ایران همچنان در حال افزایش است، هر چند سطح اورانیوم غنی شده تا ۶۰ درصد اندکی کاهش یافته است.» آژانس مدعی است تداوم آگاهی خود را در مورد تولید و موجودی سانتریفیوژها، روتور‌ها و بیلوز، آب سنگین و تغلیظ سنگ معدن اورانیوم از دست داده است.

به‌زعم مدیر آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای، سه سال از توقف موقت اجرای پروتکل الحاقی توسط ایران می‌گذرد و بنابراین سه سال از زمانی که آژانس قادر به دسترسی تکمیلی به ایران بوده است، می‌گذرد. او در ادامه مدعی شد که «هیچ پیشرفتی در حل و فصل مسائل پادمان باقیمانده وجود نداشته است و ایران توضیحات فنی معتبری برای حضور ذرات اورانیوم با منشا انسانی در برخی نقاط به آژانس ارایه نکرده یا آژانس را از مکان (های) فعلی مواد هسته‌ای و یا تجهیزات آلوده مطلع نکرده است.» این ادعا‌ها درحالی است که ایران برنامه هسته‌ای خود را شفاف می‌داند و آن‌ها را اتهاماتی علیه تهران و جوسازی علیه برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای خود می‌داند. در این دیدار، همچنین درباره همکاری‌های روسیه و آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای به طور کلی و همچنین پروژه‌های موجود در کشور‌های مختلف بحث و گفتگو شد. رییس‌جمهور روسیه گفت که کشورش آماده است تا شیوه‌های خود را در حوزه انرژی هسته‌ای با شرکای علاقه‌مند به اشتراک بگذارد. با این حال، دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین از اظهارنظر درباره بخش پشت در‌های بسته این گفتگو خودداری کرد. بعدا آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای اعلام کرد که گروسی در دیدار با پوتین خواستار حداکثر خویشتنداری در مورد تاسیسات هسته‌ای شده است. رییس آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای در حال حاضر به ژاپن سفر می‌کند. او به ویژه تخلیه آب بازیافت شده به اقیانوس در نیروگاه فوکوشیما-۱ را بررسی کرد.