بررسی سناریو‌های ۸ تیر؛ فرصت‌ها و تهدید‌های انتخابات ۱۴ ریاست جمهوری

اقتصاد۲۴-حذف نیرو‌های میانه رو و اصلاح طلب در انتخابات و زمینه سازی برای پیروزی نیرو‌های رادیکال جناح راست، نسخه‌ای است که از سال ۹۸ تا به امروز در همه آوردگاه‌های انتخاباتی تجربه شده است. به اعتقاد گرامی مقدم خروجی این سطح از احتمالات، مشارکتی بین ۳۵ درصد تا ۴۰ درصدی در انتخابات خواهد بود. در سناریوی دوم، کمی فضای تنفسی به نیرو‌های میانه و معتدل (و نه اصلاح طلب) داده می‌شود.

برخی چهره‌های معتدل از جناح راست یا اعتدالی‌ها از صافی ردصلاحیت‌ها عبور کرده و در وضعیتی بی خطر، فرصت حضور در انتخابات پیدا می‌کنند. گرامی مقدم این رویکرد انتخاباتی را هرچند ایده آل نمی‌داند، اما باعث افزایش مشارکت به حدود ۴۵ تا ۵۰ درصد می‌داند. سناریوی سوم که غیر محتمل‌ترین سناریوست، امکان حضور برخی چهره‌های اصلاح طلب رای آور در آوردگاه انتخاباتی را فراهم می‌سازد. گرامی مقدم اجرای این سطح را همراه با مشارکتی ۶۵ تا ۷۰ درصدی ارزیابی می‌کند. این فعال سیاسی معتقد است، امروز نظام سیاسی ایران در برابر این سه راهی قرار گرفته تا از دل آن یک روش را انتخاب کند. گزینشی که تجربه ثابت می‌کند احتمالا همان سطح نخست را شامل می‌شود و نه افزون‌تر.

**انتخابات تیرماه ۴۰۳ همراه با ابهامات بسیاری است. شما فضای سیاسی کشور را در شرایط فعلی چطور ارزیابی می‌کنید. مردم قرار است با چه گزاره‌هایی مواجه شوند؟

طی روز‌های اخیر ایران با حادثه غیر مترقبه از دست دادن رییس جمهور فقید مواجه شد؛ مردم هم سنگ تمام گذاشتند و ابراهیم رییسی را تشییع کردند. این فرصت ایجاد شده برای نظام غنیمت خواهد بود و چنانچه به مطالبات ملت توجه شود این فرصت‌ها ارتقا پیدا کرده و افزایش می‌یابند. در غیر ان صورت این رخداد‌ها در شکل و مایل تهدید بروز می‌کند. در انتخابات دوره‌های قبلی به ویژه ۳ دوره اخیر، نمی‌توان به عملکرد حاکمیت و مشارکت مردم نمره قبولی دارد و آنرا حماسه نامید، چرا که حماسه، سطح بندی‌هایی دارد که نشانه‌ای از آن در انتخابات ۳ دوره اخیر مشاهده نشده است. به هر انتخاباتی با هر میزان مشارکتی که نمی‌توان حماسه گفت. ایده برگزاری این نوع انتخابات از دل تفکری برای یکدست کردن حاکمیت بیرون آمده است که این تفکر همچنان تلاش دارد به خواسته‌های خود برسد. تئورسین‌های رادیکال، اما استدلال می‌کردند در حاکمیت یکدست دعوا و درگیری و مچگیری و... وجود ندارد. نهایتا هم افراد در ۳ قوه بهتر و سریعتر به هماهنگی دست پیدا می‌کنند.

**آیا این نوع تفکر و این مدل پاسخگوی حل مشکلات بوده است؟

عملکرد دولت‌ها و مجالس اخیر مشخص می‌کند حاصل یکدست شدن حاکمیت آیا کامروایی کشور بوده یا ناکامی ساختار‌ها برای حل مشکلات؟ معتقدم حاکمیت یکدست نه تنها منجر به کاهش مشکلات نشده، بلکه درگیری‌های سطحی قبلی را به نزاع‌های درون گروهی با شدت بیشتر، افشاگری‌های افزونتر، تخریب‌های ترسناک‌تر و تصاویری نامناسب‌تر بدل کرده است. اما آنچه که امروز برای ایران دارای اهمیت است انتخابات ماه اینده است. باید دید ایا سیاست گذاران و تصمیم سازان می‌خواهند نظام جمهوری اسلامی در صحنه‌های بین المللی از پشتوانه و حمایت ملت بزرگ برخوردار باشد یا با تفکر یکدست کردن مشارکت حداقلی را طلب می‌کند. در این صورت رییس جمهوری برآمده از رای حداقلی مردم نمی‌تواند با گردن افراشته حضور یافته و به رای مردمش ببالد.

بیشتر بخوانید:ایهام ۵۰ روزه انتخابات پیش روی بورس/ بهار شرکت‌های بورسی این باشد وای به حال زمستانش

**اگر قرار باشد، سناریو‌هایی برای انتخابات تصویرسازی کنیم، این سناریو‌ها شامل چه سطوحی هستند؟

۳ احتمال و ۳ سطح از احتمالات در انتخابات وجود دارد. یک سطح از انتخابات که برآمده از تفکر یکدست کردن قدرت است و تنها جریان محدودی از آن سود می‌برند، آن است که مانند انتخابات ۱۴۰۰ تعداد اندکی از نامزد‌های یک جریان سیاسی و گزینه‌های حداقلی بدون احتمال رای آوری تایید صلاحیت شوند. در مقابل این فرد یا افراد، دامنه وسیعی از اصولگرایان تایید صلاحیت شده و به رقابت می‌پردازند.

از دل یک چنین انتخاباتی حتما مشارکت حداقلی بیرون می‌آید و مشارکت بیش از ۴۰ درصدی محتمل نیست. برگزاری این نوع انتخابات علاوه بر اینکه در راستای یکدست سازی قدرت است، خروجی آن منتج به ظهور یک رییس جمهور تراز یک کشور ۸۵ میلیونی نخواهد بود. هر اندازه که محدوده انتخاب شوندگان کمتر و کوچک‌تر باشد، خروجی آن و منابع برآمده از آن و نیروی انسانی که از آن خارج می‌شود سرآمد ملت ایران نخواهد بود. چرا که محدود به یک انتخابات حداقلی است و از دل یک رقابت حداقلی هرگز نخبگان بیرون نمی‌آیند.

بیشتر بخوانید:فیلم/ شوخی بامزه کاربران فضای مجازی با اظهارنظر احمدی‌نژاد

تبعات این نوع گزینش‌ها بسیار خسارت بار است. در عرصه خارجی یک چنین رییس جمهوری نمی‌تواند گِرهی از هزار توی پیچیده مشکلات باز کند، ضمن اینکه در عرصه داخلی هم قادر به ایجاد اجماع و رشد نیست. سطح دوم احتمالات انتخاباتی آن است که شورای نگهبان حیطه انتخاب مردم را اندکی (فقط اندکی) افزایش دهد. در این صورت نیرو‌های رادیکال در منتهی علیه جناح راست و پایداری چی‌ها از یک طرف و نیرو‌های معتدل و اعتدالی از سوی دیگر در انتخابات حاضر خواهند شد. نیرو‌های اعتدالی می‌توانند نیروی اعتدالی با گرایش راست یا نیروی اعتدالی با گرایش چپ باشند. از هر دو گرایش هم در نامزد‌های احتمالی حضور دارند. در یک چنین انتخاباتی، باید انتظار داشت که مشارکت بالای ۴۰ درصدی و. حتی به ۵۰ درصد هم برسد. البته این انتخابات هم نمره قبولی نمی‌گیرد و در تراز ملت بزرگ ایران نیست. اما از سطح نخست بهتر است.

**سطح سوم سناریوی پیش روی انتخابات چگونه است؟ یعنی این نوع انتخابات ایده آل است؟

سطح سوم احتمالات انتخاباتی به گونه‌ای متفاوت شکل می‌گیرد. در این سطح دامنه تساهل شورای نگهبان افزایش پیدا می‌کند و برخی از افراد اصلاح‌طلب مشهور و رای آور هم امکان حضور در انتخابات را پیدا می‌کنند. در این صورت هم انتخاب شوندگان و هم نخبگانی که گرایش مشارکت در انتخابات دارند وارد میدان شده و مردم را مجاب به حضور در این آوردگاه می‌کنند. در این صورت به نظر می‌رسد اگر چهره محبوب و شناخت شده‌ای بتواند از تیغ تیز ردصلاحیت‌ها عبور کند، مردم امید بیشتری برای بهبود پیدا کرده و مشارکت در انتخابات بین ۶۵ تا ۷۰ درصد می‌رسد.

**اما امتیار و دستاورد‌های هر کدام از این سناریو‌ها برای مردم و نظام سیاسی چیست؟

در سطح اول احتمالات که مشارکت بین ۳۵ تا ۴۰ درصدی شکل می‌گیرد به هیچ وجه حماسه سیاسی ظهور پیدا نمی‌کند. هیچکس هم نباید با کلمات بازی کند و آن را حماسه بنامد. در سطح دوم احتمالات که مشارکت را حدود ۵۰ درصد می‌رساند، برخی افراد میانه در آن فرصت حضور دارند، هرچند وضعیتی بهتر از سطح اول است، اما نتیجه مورد نظر مردم و حاکمیت را ایجاد نمی‌کند. تنها در سطح سوم است که می‌توان دستاورد‌های قابل توجه تری برداشت کرد. در این نو. ع انتخابات‌ها رییس جمهور با پشتوانه رای مردمی می‌تواند گام‌های محکم‌تر و استوارتری بردارد.

در حل مسائل داخلی هم با اعتماد به نفس بیشتری عمل کند. ضمن اینکه انگ ساختار یکدست قدرت هم از پیشانی جمهوری اسلامی برداشته شده و زمینه‌های آشتی ملی ایجاد می‌شود. در این صورت می‌توان از واژه حماسه برای انتخابات بهره برد. باید برای دستیابی به این سطح از انتخابات تلاش کرد، اما طبیعی است که طیف‌های رادیکال راست از برگزاری سطح سوم انتخابات هراس داشته باشند چرا که فرصتی برای عرض اندام و پیروزی نخواهند داشت.