آیا گاز مایع جایگزین مناسبی برای بنزین است؟

اقتصاد۲۴-محسن جوهری، رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی صنعت CNG، در نشست تخصصی صنعت CNG اظهار داشت که در بحث ناترازی بنزین باید به رفع ناترازی از طریق استفاده از ظرفیت CNG، اشاره کرد. به گفته او استفاده از سوخت CNG در دهه ۸۰ شمسی توانست مانع از موفقیت تحریم‌های آمریکا علیه امنیت انرژی ایران شود و یکی از سریع‌ترین و مطمئن‌ترین راهکار‌ها برای قطع وابستگی به واردات بنزین است.

جوهری با بیان اینکه ذخایر عظیم گازی و شبکه گسترده خطوط لوله انتقال گاز در سراسر کشور ظرفیت منحصربه‌فردی را برای توسعه صنعت CNG فراهم آورده، ادعا کرد که اکنون با وجود ۲۵۰۰ جایگاه، ظرفیت عرضه روزانه ۵۰ میلیون مترمکعب CNG معادل ۵۰ میلیون لیتر بنزین وجود دارد، اما بیش از نیمی از این ظرفیت خالی است.

کمبود گاز در عین ادعای کمبود تقاضا

اظهارات عجیب رئیس انجمن صنفی صنعت CNG از چندین جهت قابل بررسی است. از دهه ۸۰، بسیاری از خودرو‌ها دوگانه‌سوز شدند و مردم هزینه‌های بسیاری به جهت دوگانه‌سوز کردن خودرو‌های خود پذیرفتند. اما در آن زمان توزیع CNG منطبق با نیاز مصرفی خودرو‌ها نبود و عملا شهروندان مجبور به مصرف بنزین شدند. لازم به ذکر است بنزین تولیدی در آن زمان کیفیتی به مراتب پایین‌تر از بنزین تولیدی در این سال‌ها است.

جوهری در حالی ادعای دور زدن تحریم از طریق گسترش سوخت CNG را مطرح می‌کند که از همان زمان بسیاری از مصرف‌کنندگان این سوخت مانند دارندگان تاکسی، به نحوه توزیع این سوخت به جایگاه‌ها اعتراض داشتند. از طرف دیگر، خودروسازان نیز مجبور به دوگانه‌سوز کردن خودرو‌ها شدند، اما میزان توزیع این سوخت، کفاف نیاز مصرفی خودرو‌ها را نمی‌داد

این در حالی است که رضا نیکزاد، عضو هیات مدیره انجمن سی ان جی کشور، مهم‌ترین چالش صنعت CNG را کمبود تقاضا عنوان کرد که این چالش، اقتصاد جایگاه‌داران را با مشکلات جدی مواجه کرده است. مشخص نیست اگر میزان عرضه CNG کافی است و مشکل کمبود تقاضا است پس چرا شهروندان نسبت به نبود CNG گلایه دارند؟

به جهت بررسی این ادعا، باید توجه داشت که طبق آمار‌های ارائه‌شده توسط وزیر صمت در جلسه هیئت دولت در فروردین ماه جاری، ۳۵ میلیون خودرو در کشور در حال تردد هستند. از سوی دیگر آمار‌ها نشان می‌دهد که سرانه مصرف هر خودرو در روز ۵.۳۶ لیتر است و نرخ برابری بنزین و CNG، ۱۷۰ گرم بر لیتر است. بر اساس این آمار، میزان گاز موردنیاز برای تامین سوخت این خودرو‌ها روزانه تقریبا ۳۱ میلیارد گرم بر لیتر، معادل ۱۸۲ میلیون مترمکعب برآورد می‌شود.

این در حالی است که طبق ادعای مازیار سیاح نژاد، رئیس امور نظارت، اندازه‌گیری و کنترل کیفیت گاز مدیریت دیسپچینگ شرکت ملی گاز ایران، در میزگرد چالش‌های مدیریت تامین گاز طبیعی، روزانه یک میلیارد مترمکعب گاز معادل بیش از ۵۵ میلیون بشکه نفت در کشور تولید می‌شود.

بیشتر بخوانید:ادعای افزایش ۱۸ میلیون لیتری تولید بنزین در عین واردات ۲ میلیارد دلاری

این ادعا نشان می‌دهد که تامین میزان CNG موردنیاز خودروها، بیش از پنج درصد گاز تولیدی در کشور را مصرف خواهد کرد. از این رو نمی‌توان گفت که جایگزینی CNG با بنزین، تنها سه درصد از گاز تولیدی کشور را مصرف می‌کند و منجر به ناترازی نخواهد شد.

مشکلات گازسوز کردن خودرو‌ها

از سوی دیگر لازم به ذکر است که مشکل صرفا کمبود گاز نیست. به نظر نمی‌رسد که گازسوز کردن تمامی خودرو‌ها امکان‌پذیر باشد و از سوی دیگر کیفیت و عملکرد خودرو با گازسوز شدن افت می‌کند. گازسوز کردن بسیاری از خودروها، روند استهلاک موتور خودرو را تسریع خواهد کرد و مطابق با استاندارد ساخته‌شده آن‌ها نخواهد بود. یکی دیگر از موارد موردتوجه در این زمینه آن است که اصلا ظرفیت گازسوز کردن تمامی خودرو‌های کشور وجود دارد و آیا شهروندان مایل به استفاده از CNG با توجه به مشکلات آن خواهند بود؟

بنا بر روایت بسیاری از شهروندان، استفاده از CNG، اجازه سرعت بالا به خودرو‌ها را نمی‌دهد و هم‌چنین با افزایش دما، شهروندان مجبور به سوخت‌گیری با فاصله‌های کوتاه‌تر خواهند شد. این در حالی است که حمید قاسمی ده چشمه معاون سابق شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ادعا کرده که خودرو‌هایی وجود دارد که با یک‌بار سوخت‌گیری CNG حدود ۱۰۰۰ کیلومتر پیمایش دارند. عجیب است که اگر خودرویی چنین قابلیتی را دارد، چرا نام این خودرو آورده نمی‌شود و چنین صحبتی خلاف روایت شهروندان است؟

از سوی دیگر بنا به گزارش سازمان ملل، استفاده از CNG نسبت به بنزین، آلایندگی کمتری دارد، اما وسایل نقلیه برای آن که با CNG سوخت‌گیری کنند، نیاز به فضای اضافی برای ذخیره سوخت دارند. از سوی دیگر، خودرو‌هایی که با CNG سوخت‌گیری می‌کنند، حدود ۵۰ ٪ کمتر از خودرو‌هایی که با بنزین معمولی کار می‌کنند، قابلیت پیمایش دارند. بنا بر این گزارش، پیمایش خودرو‌های سواری CNG در محدوده ۳۵۰ تا ۴۵۰ کیلومتر است.

کیفیت پایین بنزین تولیدی

بنا بر گزارش سازمان ملل، ضریب نفوذ کم جایگاه‌های سوخت‌گیری CNG به این دلیل است که هزینه‌های سرمایه‌گذاری برای یک جایگاه سوخت‌گیری گاز طبیعی به طور قابل توجهی بیشتر از سوخت مایع است. از این رو مشخص نیست که هزینه این سرمایه‌گذاری چگونه قرار است تامین شود و چرا تا به حال چنین اقدامی رخ نداده است؟

لازم به ذکر است که در چنین شرایطی مسئولان به جای مطرح کردن ادعای جایگزینی سوخت CNG با بنزین به جهت رفع ناترازی، می‌تواننند به فکر بالا بردن کیفیت بنزین تولیدی در کشور باشند. چرا که افزایش کیفیت بنزین مصرفی در کشور، می‌تواند مصرف بنزین را کاهش دهد. کیفیت بنزین تولیدی در ایران بسیار پایین است. این در حالی است که بار‌ها وعده عرضه بنزین یورو ۵ در کشور مطرح شده، اما روند افزایش مصرف سوخت خودرو‌ها نشان می‌دهد که بنزین تولیدشده از استاندارد بالایی برخوردار نیست.

بالا بردن کیفیت بنزین تولیدی تنها یکی از راهکار‌هایی است که می‌تواند ناترازی بنزین را کاهش دهد. شاید بتوان گفت بالا بردن کیفیت بنزین، از مهم‌ترین کار‌هایی است که هرچه سریع‌تر به جهت رفع ناترازی بنزین، کاهش آلودگی هوا ناشی از کیفیت بنزین و کاهش روند استهلاک خودرو‌ها باید انجام شود.