آتش سوزی در نخلستان‌های سیستان‌وبلوچستان

اقتصاد۲۴- با شروع فصل تابستان و در اثر گرم‌شدن هوا، نخلستان‌های روستا‌های «پوسار» در شهر «خاش» و روستا‌های شهرستان «گلشن» در استان سیستان‌وبلوچستان، طعمۀ حریق شدند. اهالی محلی به «پیام ما» می‌گویند که هیچ کمک دولتی به آن‌ها برای اطفاء حریق نرسیده است و خاموش‌کردن نخلستان از عهدۀ آنان خارج است. مسئولان جهاد کشاورزی این استان، به‌عنوان متولی نخلستان‌ها پاسخگو نیستند. اهالی همچنین می‌گویند برآورد خسارت درحال‌حاضر امکان‌پذیر نیست، اما اگر شرایط آب‌وهوا این طور بماند، نخلستان‌های بیشتری خواهد سوخت.

نامش «فیصل» است؛ می‌گوید تا به یاد دارد، کارش در نخلستان بوده است: «هوا که گرم شد، نخل‌ها آتش گرفتند. خاموش‌کردن نخلستان مثل بقیۀ چیز‌ها نیست. یعنی خاموش‌کردن آتش به این سادگی نیست. آتش به مغز نخلستان بزند، تمام است. حالا هم وضعیت ما همین است. دست‌خالی نتوانستیم کاری بکنیم. یادتان باشد خسارت به نخلستان مال یک سال نیست. یک عمر دیگر باید وقت بگذاری تا آن را آباد کنی. یک هفته است درخت‌ها می‌سوزد. یک نفر مسئول نیامد بگوید چه کاری کنیم؟ از دیگران شنیدم که گفتند بعد از فروکش‌کردن آتش، خسارت را حساب می‌کنند و فکر مـی‌کنم یک وامـی چیزی برای جبران بدهند.»

صحبـت‌های فیـصل از گلشن را دیگر اهالی تأیید می‌کنند. تعداد نخلستان‌هایی که در گلشن می‌سوزد، معین نیست. چرا که به نظر کسی برای آمارگیری نرفته است یا اگر این آمار وجود دارد، ادارۀ کل جهاد کشاورزی سیستان‌وبلوچستان آن را اعلام نکرده است.

براساس اعلام سازمان جهاد کشاورزی طی سال‌های، گذشته آتش‌سوزی در نخلستان‌ها عموماً به‌دلیل سوزاندن هرس درختان و سرایت آن آتش به نخلستان‌هاست

در پوسار، اما شرایط از این هم بدتر است. بلوچ یکی از اهالی است که نخلستان دارد. اما پیش از اینکه از آتش‌سوزی حرف بزند، می‌گوید: «سیل هم به ما خسارت می‌زند، گرما و طوفان و همۀ بلایای طبیعی هم سر ما می‌آید. خسارتی که مردم این منطقه از سیلاب اردیبهشت دیدند، هنوز جبران نشده است، که آتش به نخلستان‌ها افتاد. کسی یک قران برای سیلی که هرسال تکرار می‌شود نداده است، چه برسد حالا بیایند بپرسند که آتش دارد چه بلایی سر ما می‌آورد. خانم جان اینجا خاش است آخر دنیا؛ دلتان خوش است که این سؤال‌ها را می‌پرسید؟»

بـلوچ مـی‌گـویـد: «مـردم این منطقه هیچ‌وقت نتوانستند زیر بار زندگی کمر صاف کنند» و توضیح می‌دهد: «نخستین آتشسوزی‌ها از یک هفته قبل شروع شد. فکر می‌کنم تاج سه نخل در یک نخلستان شروع به سوختن کرد. بچه‌ها دویده بودند تماشا که مردم خبردار شدند. همچنان همه‌چیز دارد می‌سوزد.» او هم توضیح می‌دهد که خاموش‌کردن نخلستان شبیه هیچ‌چیزی که بتوانیم تصور کنیم نیست.

بیشتر بخوانید:شعله ور شدن دوباره آتش در جنگل کرخه

در پیگیری «پیام ما» از ادارۀ کل جهاد کشاورزی سیستان‌وبلوچستان و استانداری این استان، هیچ مسئولی پاسخگو نبود. اما آنچه به نظر در این استان روبه‌تکرار است، آتش‌سوزی نخلستان‌هاست. طی سه سال گذشته، حداقل هرسال فصل گرم این اتفاق رخ داده است.

ایوب یکی از نخلستان دار‌های این منطقه، اما می‌گوید، دلیل آتشسوزی‌ها روشن است: «درختان را هرس می‌کنند و هرس را می‌سوزاند. الان فصل باد و گـرماست. یک باد، هرس درحال‌سوخـتن را بـلند می‌کند و آتـش را به جـان نخـلستـان‌ها می‌اندازد. اینجا هم همه چیز خشک است و به اشـاره‌ای مـی‌سوزد. بـاید سـوزانـدن هرس متوقف شود؛ تا هرس می‌سـوزد، این آتش‌ها هم برجاست.»

به نظر ایوب درست می‌گوید. سال گذشته آتش‌سوزی نخلستان در سراوان خسارت ۳۷ میلیارد ریالی برجای گذاشـت. آن زمان دلیل این آتش‌سوزی سرایت آتش از مجاورت نخلستان‌ها به درختان اعلام شد. سال ۱۴۰۱ نیز حدود ۱۰۰ نـخل در آتش‌سوزی در روستای «چـاهیکی» شهرستان دلگان سوخت. آن زمـان نیـز جهاد کشاورزی اعلام کـرد کـه بـه‌علت وزش بـاد شـدید و عـدم جمـع‌آوری پسماندهـای هـرس درخـتان، آتش به سایر نخیلات سرایت کرد.

سال‌های گذشته سوزاندن کاه و کلش در مزارع شمال مرسوم بود و آتش آن باعث آتش‌سوزی خرمن یا جنگل‌ها و مراتع اطراف اراضی کشاورزی می‌شد. بااین‌حال این رسم به کمک فتوای روحانیت و فرهنگ‌سازی، کم‌کم رو به فراموشی است. شاید وقت‌اش رسیده است که تغییری در ایدۀ سوزاندن هرس ایجاد شود تا هرساله خسارت آتش‌سوزی تکرار نشود.