قرارداد سواپ چیست و انواع آن کدام است؟

اقتصاد۲۴- شیوا سپهری: قراردادهای سواپ ابزارهای مشتقه مالی هستند که به دو طرف معامله اجازه می‌دهند جریان‌های درآمدی حاصل از برخی دارایی‌های اساسی که هر یک از طرفین نگه می‌دارند را با یکدیگر "مبادله" کنند. به عنوان مثال، فرض کنید یک شرکت آمریکایی از یک بانک مستقر در آمریکا (به دلار آمریکا) وام گرفته است اما می‌خواهد در انگلستان کسب‌وکار انجام دهد. درآمد و هزینه‌های شرکت در ارزهای مختلف وجود دارد. این شرکت نیاز دارد که پرداخت‌های بهره را به دلار آمریکا انجام دهد در حالی که درآمدهایش به پوند انگلیس (GBP) است. با این حال، این شرکت در معرض ریسک ناشی از نوسانات نرخ تبادل دلار آمریکا/پوند انگلیس قرار دارد.

شرکت می‌تواند از یک سواپ ارزی دلار/پوند برای محافظت در برابر این ریسک استفاده کند. برای تکمیل این معامله، شرکت نیاز دارد کسی را پیدا کند که مایل باشد طرف دیگر سواپ را بگیرد. به عنوان مثال، می‌تواند به دنبال یک شرکت بریتانیایی باشد که محصولات خود را در آمریکا می‌فروشد.

انواع قراردادهای سواپ

۱. سواپ نرخ بهره

سواپ‌های نرخ بهره به دارندگان خود اجازه می‌دهند جریان‌های مالی مرتبط با دو ابزار بدهی جداگانه را با یکدیگر مبادله کنند. سواپ‌های نرخ بهره بیشتر توسط کسب‌وکارهایی استفاده می‌شوند که یا درآمدهایی مرتبط با یک ابزار بدهی با نرخ بهره متغیر دارند و هزینه‌هایی مرتبط با یک ابزار بدهی با نرخ بهره ثابت متحمل می‌شوند، یا درآمدهایی مرتبط با یک ابزار بدهی با نرخ بهره ثابت دارند و هزینه‌هایی مرتبط با یک ابزار بدهی با نرخ بهره متغیر متحمل می‌شوند.

یک ارائه‌دهنده وام مسکن را تصور کنید که به خریداران خانه برای اولین بار، تأمین مالی ارائه می‌دهد. این ارائه‌دهنده وام مسکن خصوصی وام‌های مسکن با نرخ بهره متغیر را با ۰.۲۵ درصد بیشتر از نرخ بهره موجود ارائه می‌دهد، یعنی اگر بانک مرکزی نرخ بهره را ۲ درصد تعیین کند، این ارائه‌دهنده وام می‌تواند وامی با نرخ ۲.۲۵ درصد ارائه دهد. به وضوح، درآمد این ارائه‌دهنده وام مسکن به نرخ بهره تعیین شده توسط بانک مرکزی مرتبط است.

بیشتر بخوانید: ارزش افزوده در تجارت چیست و چگونه ارزش محصول خود را بالا ببریم؟

برای شروع عملیات و ارائه وام‌ها، این ارائه‌دهنده وام مسکن ۲ میلیارد دلار از یک بانک سرمایه‌گذاری بزرگ با نرخ بهره ثابت ۲.۱ درصد برای ۱۵ سال قرض می‌گیرد. این ارائه‌دهنده وام مسکن باید سالانه ۴۲ میلیون دلار به مدت ۱۵ سال به بانک سرمایه‌گذاری پرداخت کند و همچنین در پایان دوره وام مبلغ ۲ میلیارد دلار را به صورت یکجا بازپرداخت کند. بنابراین، هزینه‌های این ارائه‌دهنده وام مسکن ثابت است. اما درآمد‌های آن به پرداخت‌های بهره‌ای که از مشتریان خود دریافت می‌کند بستگی دارد که به نوبه خود به نرخ بهره تعیین شده توسط بانک مرکزی مرتبط است.

بنابراین، درآمد‌های این ارائه‌دهنده وام مسکن متغیر است. اگر بانک مرکزی نرخ بهره را به زیر ۱.۸۵ درصد کاهش دهد، این ارائه‌دهنده وام مسکن قادر به انجام تعهدات وام خود نخواهد بود. او می‌تواند از سواپ‌های نرخ بهره استفاده کند تا پرداخت‌های بهره ثابت خود را با پرداخت‌های بهره متغیر معاوضه کند.

فرض کنید این ارائه‌دهنده وام مسکن یک سواپ نرخ بهره با ۰.۲۳ درصد بیشتر خریداری می‌کند. این بدان معناست که طرف دیگر معامله موافقت کرده است که سالانه ۴۲ میلیون دلار به مدت ۱۵ سال به بانک سرمایه‌گذاری پرداخت کند، در حالی که این ارائه‌دهنده وام مسکن موافقت کرده است که به فروشنده سواپ، نرخ بانکی +۰.۲۳ درصد را بر روی ۲ میلیارد دلار برای ۱۵ سال آینده پرداخت کند. این معامله تنها در صورتی می‌تواند صورت گیرد که این ارائه‌دهنده وام مسکن و فروشنده سواپ دیدگاه‌های مخالفی درباره افزایش یا کاهش نرخ بهره بانک مرکزی در طول ۱۵ سال آینده داشته باشند.

۲. سواپ‌های ارزی (FX Swaps)

سواپ‌های ارزی به دارندگان خود اجازه می‌دهند جریان‌های مالی مرتبط با دو ارز مختلف را مبادله کنند. به مثال قبلی توجه کنید: یک کسب‌وکار آمریکایی که از یک بانک مستقر در ایالات متحده (به دلار آمریکا) وام گرفته است، اما می‌خواهد در انگلستان فعالیت کند. درآمد‌ها و هزینه‌های این کسب‌وکار در ارز‌های مختلف است.

به گزارش اقتصاد۲۴ این کسب‌وکار باید پرداخت‌های بهره را به دلار آمریکا انجام دهد، در حالی که درآمد‌های آن به پوند انگلیس (GBP) است. با این حال، این شرکت در معرض ریسک ناشی از نوسانات نرخ تبادل دلار آمریکا/پوند انگلیس قرار دارد. شرکت می‌تواند از یک سواپ ارزی دلار/پوند برای پوشش این ریسک استفاده کند. اگر شرکت ۵۰ میلیون پوند کالا در انگلستان بفروشد و نرخ تبادل از ۱ پوند = ۱.۲۳ دلار به ۱ پوند = ۱.۲۲ دلار کاهش یابد، درآمد شرکت از ۶۱.۵ میلیون دلار به ۶۱ میلیون دلار کاهش می‌یابد.

برای محافظت در برابر چنین ریسکی (کاهش ارزش دلار در برابر پوند)، شرکت می‌تواند از یک سواپ دلار/پوند استفاده کند. فروشنده سواپ توافق می‌کند که بدون توجه به نرخ تبادل واقعی، ۶۱.۵ میلیون دلار به ازای ۵۰ میلیون پوند به شرکت بپردازد. این معامله تنها در صورتی امکان‌پذیر است که شرکت و فروشنده سواپ دیدگاه‌های مخالفی درباره افزایش یا کاهش نرخ تبادل دلار آمریکا/پوند انگلیس داشته باشند.

۳. سواپ‌های ترکیبی (محصولات خاص)

سواپ‌های ترکیبی به دارندگان خود اجازه می‌دهند جریان‌های مالی مرتبط با ابزار‌های بدهی مختلف که همچنین به ارز‌های مختلف هستند را مبادله کنند. برای مثال، یک ارائه‌دهنده وام مسکن با نرخ متغیر آمریکایی که در انگلستان فعالیت می‌کند، می‌تواند یک وام با نرخ بهره ثابت به دلار آمریکا را با یک وام با نرخ بهره متغیر به پوند انگلیس مبادله کند. سایر نمونه‌های سواپ‌های ترکیبی شامل مبادله یک وام با نرخ بهره متغیر به دلار آمریکا با یک وام با نرخ بهره متغیر به ین ژاپن (JPY) است.