واکاوی دلایل خودکشی پزشکان و فشار بیشتر بر زنان پزشک

اقتصاد۲۴-بیش از ۴ هزار نفر سالانه در ایران خودکشی می‌کنند و ۲۰ برابر همین تعداد از خودکشی ناموفق آسیب‌های شدید می‌بینند، این آمار را معاون فرهنگی و اجتماعی فراجا داده و شاید تنها آمار از یک مرجع رسمی درباره خودکشی در ایران باشد، آسیبی که به‌نظر می‌رسد در سال‌های اخیر بیشتر هم شده است.

امروز مصادف با ۱۰ سپتامبر، روز جهانی جلوگیری از خودکشی است، ضرورت جلوگیری از وقوع این آسیب حالا در یک گروه از جامعه بیشتر از هر وقتی احساس می‌شود، گروهی که آمار خودکشی میان آن‌ها نسبت به سایرین روند صعودی‌تری پیدا کرده، پزشکان و کادر درمان حالا قربانی‌های اصلی خودکشی در ایران هستند، به‌گفته دکتر نازیلا شاه منصوری، روانپزشک: «نرخ خودکشی میان پزشکان ۳ الی ۵ برابر بیشتر از جمعیت عادی است.»

او می‌گوید: «پزشکانی که افکار خودکشی دارند از بقیه کمک نمی‌گیرند، این درحالی‌ست که همه آدم‌ها یک زمانی کم می‌آورند و این نشان دهنده ضعف و بی اراده بودن‌شان نیست.»

متن کامل گفت‌گو با نازیلا شاه منصوری در ادامه آمده است.

**موضوع گفت‌وگوی ما خودکشی کادر درمان است، اما اجازه بدید به‌عنوان اولین سوال از شما بپرسیم به‌طور کلی کدام افراد جامعه در معرض خودکشی یا افکار خودکشی هستند؟

۸۰ الی ۹۰ درصد کسانی‌که اقدام به خودکشی می‌کنند یک اختلال زمینه‌ای روانپزشکی دارند که مهم‌ترین آن افسردگی است، البته موارد دیگری هم وجود دارد مانند سابقه مصرف مواد مخدر، سابقه اقدام به خودکشی در خانواده، یا کسانی‌که تنها زندگی می‌کنند، افرادی که حمایت کمتری دارند، کسانی‌که از نظر اقتصادی وضعیت مناسبی ندارند، همه این موارد عوامل خطری هستند که درباره خودکشی همه افراد جامعه اهمیت دارند.

**آماری درباره خودکشی در ایران وجود دارد؟

در جوامع مختلف اقدام به خودکشی متفاوت است، از ۳۰ در ۱۰۰ هزار نفر در کشور‌های اسکاندیناوی، فنلاند، ژاپن تا موارد پایین‌تر وجود دارد، تا سال ۲۰۱۴ این آمار درباره ایران حدود ۵.۱ نفر در ۱۰۰ هزار نفر بود، ولی حالا خیلی افزایش پیدا کرده و به حدود ۷.۴ نفر در ۱۰۰ هزار نفر در کل جامعه رسیده است.

**ما این سال‌ها درباره خودکشی کادر درمان زیاد می‌شنویم، دراین‌باره وضعیت کشورمان چه‌طور است؟

نکته قابل توجه این است که در کل دنیا اقدام به خودکشی در پزشکان زیادتر از جمعیت عادی است، اما این مسئله اهمیت موضوع را کم نمی‌کند، به‌ویژه این‌که در این چند سال اخیر خودکشی کادر درمان در جامعه ما بیشتر شده است. اگر فقط جامعه پزشکی را در نظر بگیریم در یک سال ۱۳ نفر از دستیاران و پزشکان جوان اقدام به خودکشی کردند، حدود ۱۳ الی ۱۴ هزار رزیدنت در کشور داریم اگر آن را با ۱۳ خودکشی مقایسه کنیم، آمار خودکشی کادر درمان در ایران حدود ۹۰ نفر در ۱۰۰ هزار نفر است که این خیلی عدد بالایی محسوب می‌شود، البته این آمار فقط برای یک سال است و نمی‌شود آن را تعمیم داد، با این وجود می‌دانیم اقدام به خودکشی در پزشکان ۳ الی ۵ برابر از جمعیت عادی بیشتر است.

**نسبت خودکشی میان پزشکان زن و مرد تفاوت دارد؟

به‌طورکلی اقدام به خودکشی در زنان بیشتر از مردان است و خودکشی منجر به مرگ در مردان از زنان بیشتر است، اما این وضعیت در جامعه پزشکی این‌طور نیست، موارد فوت پزشکان زن از مرد بیشتر است. از همان آمار ۱۳ خودکشی سال گذشته ۱۱ نفر از آن‌ها زن بودند. گفته می‌شود پزشکان زن حدود ۱۲۰ درصد افکار خودکشی را بیشتر از جمعیت عمومی زنان در جامعه تجربه می‌کنند درحالی که این درصد برای پزشکان مرد ۴۰ درصد است، این نشان می‌دهد فشار‌ها روی زنان پزشک بیشتر است.

بیشتر بخوانید:زنگ خطر صادرات کادر درمان ایرانی؛ پزشکانی که صادر می‌کنیم و پزشکانی که مجبوریم وارد کنیم

**با توجه به همه این آمارها، چرا خودکشی میان زنان و مردان کادر درمان روند افزایشی دارد؟

مهمترین مسئله که درباره اقدام به خودکشی پزشکان مطرح است مسئله انگ است، یعنی من اگر پزشک باشم و افکار خودکشی داشته باشم بقیه می‌گویند این فرد ضعیف و بی اراده است، بنابراین پزشکانی که افکار خودکشی دارند از بقیه کمک نمی‌گیرند، این درحالی‌ست که همه آدم‌ها یک زمانی کم می‌آورند و این نشان دهنده ضعف و بی اراده بودن ما نیست؛ لذا انگ خوردن در کادر پزشکی بسیار پررنگ است، وقتی فرد پزشک دارای افکار خودکشی باشد به خاطر وجود همین انگ‌ها، مانند این‌که تو که جراح یا متخصص بیهوشی هستی، تو چرا افکار خودکشی داری؟ از کسی کمک نمی‌گیرد، لذا درخواست کمک یک پزشک که افکار خودکشی دارد کمتر می‌شود. طلب کمک کردن یک مهارت است و آموختنی، در جامعه ما طلب کمک کردن نشان دهنده ضعف آدم‌ها است درحالی‌که در برخی جوامع یک مهارت محسوب می‌شود.

دومین مسئله آشنایی پزشکان با دارو‌ها و روش‌های خودکشی است، این مورد هم آن‌ها را بیشتر در معرض خطر قرار می‌دهد، یک دلیل دیگر هم ترس از اقدام به خودکشی است که در پزشکان اصطلاحاً این ترس ریخته و و جود ندارد، کسی که در اورژانس یا بیمارستان مواردی که فوت کرده‌اند را دیده، ترس از اقدام به خودکشی در او فرو می‌ریزد، بنابراین ترسِ ریخته شده از اقدام به خودکشی در جامعه پزشکان از عموم جامعه بیشتر است.

نکته بعدی شخصیت پزشکان است، البته این را نمی‌شود به همه جامعه پزشکی تعمیم داد، اما درصد زیادی از این جامعه شخصیت کمال‌گرا و رقابت جویی دارند، افراد مسئولیت پذیر هستند، کارشان را درست انجام می‌دهند بنابراین تنش‌های زیادی را تحمل می‌کنند و با کوچکترین شکست اعتماد به نفس‌شان فرو می‌ریزد و فکر می‌کنند آدم ناتوانی بودند.