منظور از استاندارد زندگی چیست و تمایز آن با شاخص توسعه انسانی در چیست؟

اقتصاد۲۴- شیوا سپهری: استاندارد زندگی به کمیت و کیفیت کالاها و خدمات مادی موجود و رفاه مادی متوسط یک فرد در جمعیت مشخص اشاره دارد که معمولاً با استفاده از شاخص سرانه تولید ناخالص داخلی (GDP) اندازه‌گیری می‌شود. اگرچه استاندارد زندگی و کیفیت زندگی از برخی داده‌های مشابه استفاده می‌کنند، اما دو مفهوم متمایز هستند و کیفیت زندگی برخلاف استاندارد زندگی به جنبه‌های غیرملموس‌تر زندگی اشاره می‌کند. لازم به ذکر است که یکی از شاخص‌های جایگزین برای استاندارد زندگی، شاخص توسعه انسانی (HDI) است که از عوامل مختلفی مانند امید به زندگی، آموزش، درآمد ملی ناخالص (GNI) و نرخ قتل در تعریف استفاده می‌کند.

تعریف استاندارد زندگی

به گزارش اقتصاد ۲۴ ، استاندارد زندگی بر عوامل مادی پایه مانند درآمد، تولید ناخالص داخلی (GDP)، امید به زندگی و فرصت‌های اقتصادی تمرکز دارد. این مفهوم به شاخص کیفیت زندگی نزدیک است که می‌تواند عواملی مانند ثبات اقتصادی و سیاسی، آزادی‌های سیاسی و مذهبی، کیفیت محیط زیست، آب و هوا و ایمنی را نیز شامل شود.

شاخص استاندارد زندگی اغلب برای مقایسه مناطق جغرافیایی مختلف استفاده می‌شود و البته برای سنجش رفاه در یک منطقه جغرافیایی در مناطق مختلف نیز کاربرد دارد. مثلاً استاندارد زندگی در جهان در مقایسه با یک قرن پیش به طور قابل توجهی بهبود یافته است. به گونه‌ای که همان مقدار کار کالاهای بیشتری تولید می‌کند و چیزهایی که زمانی لوکس بودند، مانند یخچال و خودرو، اکنون به طور گسترده در دسترس مردم است. علاوه بر این، امید به زندگی افزایش یافته و تعداد ساعات کاری سالانه نیز کاهش یافته است.

اقتصاددانان معمولاً استاندارد زندگی را با استفاده از تولید ناخالص داخلی اندازه‌گیری می‌کنند. سرانه تولید ناخالص داخلی یک تخمین از مقدار کل کالاها و خدمات موجود برای هر فرد در یک جامعه ارائه می‌دهد. البته در سال‌های اخیر معیارهای پیچیده‌تر و دقیق‌تری نسبت به استاندارد زندگی ابداع شده است.

به طور کلی، استاندارد زندگی با استفاده از سرانه تولید ناخالص داخلی اندازه‌گیری می‌شود. استانداردهای زندگی در کشورهای توسعه‌یافته معمولاً بالاتر از کشورهای درحال توسعه است. در واقع، معیارهای پایه استاندارد زندگی، مانند سرانه تولید ناخالص داخلی ، اغلب برای تعریف تفاوت بین کشورهای توسعه‌یافته و کمتر توسعه‌یافته استفاده می‌شود. اقتصادهای نوظهور معمولاً با رشد و توسعه به سمت اقتصادهای صنعتی مدرن، استانداردهای زندگی در حال افزایش را تجربه می‌کنند.

مقایسه استاندارد زندگی در کشورهای مختلف

به گزارش اقتصاد ۲۴ ،  یکی از معیارهای استاندارد زندگی که از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، شاخص توسعه انسانی سازمان ملل متحد (HDI) است که ۱۸۹ کشور را بر اساس عواملی مانند امید به زندگی، آموزش و درآمد سرانه ارزیابی می‌کند. در سال ۲۰۱۹، کشورهای با پنج امتیاز بالای HDI شامل نروژ (۰.۹۵۷)، ایرلند و سوئیس (۰.۹۵۵)، هنگ کنگ و ایسلند (۰.۹۴۹) و آلمان (۰.۹۴۷) بودند. همچنین کشورهای با پنج امتیاز پایین HDI در سال ۲۰۱۹ شامل نیجریه (۰.۳۹۴)، آفریقای مرکزی (۰.۳۹۷)، چاد (۰.۳۹۸)، بوروندی و سودان جنوبی (۰.۴۳۳) و مالی (۰.۴۳۴) بودند. در این جدول ایالات متحده در رتبه ۱۷ و چین در رتبه ۸۵ قرار گرفته است.

بیشتر بخوانید:  منظور از دوره رونق اقتصادی چیست؟/ مشهورترین دوره‌ها در جهان کدامند؟

برای اینکه این اعداد ملموس‌تر شود، لازم است اشاره کنیم که نروژ با امید به زندگی ۸۲.۴ سال، ۱۸.۱ سال تحصیل مورد انتظار برای هر شهروند، درآمد ملی ناخالص سرانه ۶۶,۴۹۴ دلار (بر اساس واحدهای پولی تعدیل شده با قدرت خرید) و نرخ استفاده از اینترنت ۹۶.۵ درصد از جمعیت خود جزو بهترین کشورها با رفاه بالا است. این درحالی است که نیجریه با امید به زندگی ۶۲.۴ سال، ۶.۵ سال تحصیل، درآمد ملی ناخالص سرانه ۱,۲۰۱ دلار و نرخ استفاده از اینترنت ۵.۳ درصد در بدترین وضعیت در جدول قرار گرفته است.

ضمناً ایالات متحده با امید به زندگی ۷۸.۹ سال، ۱۶.۳ سال تحصیل و درآمد ملی ناخالص سرانه ۶۳,۸۲۶ دلار در رتبه هفدهم این جدول قرار دارد.

تفاوت شاخص‌های استاندارد زندگی و کیفیت زندگی

به گزارش اقتصاد ۲۴ ،  اصطلاحات استاندارد زندگی و کیفیت زندگی اغلب مترادف تصور می‌شوند. با اینحال باید بدانید با وجود اینکه ممکن است این دو شاخص همپوشانی داشته باشند، اما بین آن‌ها تفاوت وجود دارد.

استاندارد زندگی معمولاً به ثروت، راحتی، کالاها و نیازهای طبقات خاص در مناطق خاص اشاره دارد یا به طور عینی‌تر، به معیارهای درآمد و مصرف اشاره دارد. در حالیکه کیفیت زندگی بیشتر ذهنی و غیرملموس است. این معیار اقتصادی شامل عواملی است که بر رفاه انسان تأثیر می‌گذارد. مواردی مانند آزادی شخصی یا کیفیت محیط زیست نیز در این شاخص در نظر گرفته می‌شود. ویژگی‌هایی که باعث کیفیت زندگی خوب برای یک فرد می‌شوند ممکن است برای دیگری لزوماً یکسان نباشد.