وضعیت عجیب بازار برنج در ایران

اقتصاد۲۴-هر سال در این دوره بحث برسر ایجاد تعادل در بازار برنج و واردات اوج می‌گیرد. برخی بر این باورند که واردات باید شدت پیدا کند و برخی دیگر مخالف اند. امسال نیز بحث‌ها درباره واردات برنج و ایجاد تعادل در بازار ادامه دارد به طوری که روز یکشنبه سهراب سهرابی مجری طرح گندم و برنج وزارت کشاورزی گفت: انبار کارخانه‌های شالی‌کوبی و کشاورزان در سال جاری مملو از برنج است و دغدغه اصلی کشاورزان فروش این محصول است.

اما درست یک روز بعد از این اظهارات علیرضا شاه میرزایی معاون تجارت و خدمات وزیر صمت در نامه‌ای به دبیر ستاد تنظیم بازار و قائم مقام وزیر در امور بازرگانی با اشاره به موضوع رسوب برنج در گمرکات بر ضرورت اتخاذ تدابیر برای بازار ملتهب برنج تاکید کرد.

در این نامه آمده است: با توجه به اینکه برنج خارجی مورد مصرف مستقیم ۶ دهک کم برخوردار درآمدی است و این کالا همواره به عنوان محور امنیت غذایی و دومین کالای استراتژیک کشور مطرح بوده لذا اتخاذ تدابیر فوری در این راستا عاجل و ضروری به نظر می‌رسد.

معاون وزیر صنعت همچنین تاکید کرده است: با توجه به انباشت برنج‌های پشت گمرک و ناترازی برنامه واردات وزارت جهاد کشاورزی با نیاز واقعی کشور پیش بینی خالی شدن بازار از برنج وارداتی پس از ماه‌های محرم و صفر که بالاترین پیک مقطعی تقاضای این کالا در کشور است متأسفانه محقق شده و اکنون علاوه بر برنج وارداتی بازار اقلام برنج ایرانی نیز دچار التهاب شده و با افزایش قیمت و بعضاً کمیابی مواجه شده است.

او تاکید کرده است: در صورت تداوم این وضعیت احتمال بروز بحران در بازار برنج و سرایت به سایر بازار‌ها قابل پیش بینی است. ضمن اینکه با وجود تمام تمهیدات نظارتی شاهد افزایش حدود ۵۰ درصدی قیمت برنج وارداتی در سطح بازار هستیم.

آمار‌ها چه می‌گویند؟

بر اساس آمار‌های رسمی، بازار ایران سالانه به ۳ تا ۳.۲ میلیون تن برنج سفید نیاز دارد که حدود یک‌سوم آن از طریق واردات تأمین می‌شود و مابقی سهم تولید داخل است. در این وضعیت، هرچه تولید داخل در استان‌های دارای مزیت آبی (شمال کشور) تقویت شود، وابستگی بازار به محصول وارداتی کاهش می‌یابد.

طبق آمار‌های وزارت جهاد کشاورزی، میزان تولید برنج ایرانی در سال گذشته به ۲.۵ میلیون تن رسیده که ۱۹ درصد بیشتر از میزان تولید برنج در سال ۱۴۰۰ است. توقف افزایش قیمت برنج در بازار داخلی، یکی از ملموس‌ترین نتایج همین رشد تولید بوده است.

اما در ابتدای دولت سیزدهم به دلیل ممنوعیت واردات برنج در فصل برداشت، قیمت‌ها روند صعودی به خود گرفت به همین دلیل در همان سال حدود یک‌میلیون و ۷۸۳ هزار تن برنج وارد شد.

در چنین شرایطی طبق هدف گذاری انجام شده قرار است امسال ۲.۷ میلیون تن برنج تولید شود و این با توجه به نیاز ۳.۲ میلیون تنی برنج در سال به معنای آن است که برای ایجاد تعادل در بازار باید ۵۰۰ هزار تن برنج وارد شود، اما طبق گفته‌های وزارت جهاد کشاورزی از ابتدای سال تا پایان مرداد ۴۹۱ هزار تن برنج وارد کشور شده است.

بیشتر بخوانید:عکس/ افزایش عجیب قیمت برنج خارجی در ایران!

مجری طرح گندم و برنج وزارت جهادکشاورزی روز یکشنبه در همین باره گفت: با توجه به پیش‌بینی برداشت ۲.۷ میلیون تن برنج، واردات ۴۹۱ هزار تن از این محصول در ۵ ماهه نخست امسال و باقیمانده انبار‌های کارخانه‌های شالی‌کوبی و کشاورزان از سال گذشته، نیازی به واردات نداریم.

سهراب سهرابی همچنین تاکید کرد: باقیمانده برنج انتقالی در انبار کشاورزان از سال ۱۴۰۲ به سال ۱۴۰۳ نیز دست‌کم ۱۰۰ هزار تن است.

او نیاز سالانه برنج کشور را با احتساب جمعیت ۸۶ میلیون نفری و متوسط سرانه مصرف ۳۵ کیلوگرم، حدود ۳ میلیون تن برآورد کرد؛ و توضیح داد: سرانه مصرف برنج در کشور ۳۵ کیلوگرم است، اما بنا به دلایلی همچون همه‌گیری کرونا و تغییر رژیم غذایی روزانه، سرانه مصرف طبق گزارش مرکز آمار و موسسه پژوهش‌های برنامه‌ریزی، اقتصادی کشاورزی و توسعه روستایی به ۲۷ کیلوگرم رسیده است.

به گفته او اگر سرانه مصرف برنج ۲۷ کیلوگرم برای هر نفر در سال باشد، تولید و تامین ۳ میلیون تن برنج، نیاز ۱۱۱ میلیون نفر را برآورده می‌کند.