هزینه ۱۱ برابری ثروتمندترین دهک نسبت به فقیرترین؛ افزایش شکاف میان پول‌داران و تهی‌دستان در ایران

اقتصاد۲۴- ضریب جینی در سال گذشته ۰.۳۹۷۹ بوده که نسبت به سال ۱۴۰۱ افزایش یافته است. همچنین محاسبات نشان از آن دارد که نسبت هزینه دهک ده به دهک یک در مناطق شهری و روستایی روندی صعودی داشته است. با توجه به اینکه این نسبت در کل کشور هنوز توسط مرکز آمار اعلام نشده، ولی روند این دو متغیر از سال ۹۱ تا الان مشابه بوده، انتظار می‌رود با وجود رشد ضریب جینی، این نسبت نیز افزایش یابد.
شایان ذکر است که دو متغیر ضریب جینی و نسبت هزینه دهک دهم که ثروت‌مندترین قشر جامعه محسوب می‌شوند به دهک اول که فقیرترین قشر جامعه هستند،  نشان‌دهنده شدت نابرابری در جامعه است.

روند مشابه ضریب جینی و نسبت هزینه دهک ده به هزینه دهک یک

به گزارش اکوایران، آمار‌ها از سال ۹۱ تا ۱۴۰۱ نشان از آن دارد که روند ضریب جینی و نسبت هزینه دهک ده به دهک یک در برخی سال‌ها صعودی و در برخی سال‌ها نزولی بوده است.

تورم حاکم بر فضای اقتصاد کشور و در نتیجه آن کمتر شدن مقدار حقیقی یارانه‌های پرداختی مصوب در سال ۸۹ که به یارانه ۴۵ هزار تومانی معروف است موجب شده دو متغیر ضریب جینی و نسبت هزینه دهک ده به دهک یک از سال ۹۲ تا سال ۹۷ روندی صعودی به خود بگیرند. به این صورت که ضریب جینی در سال ۹۲ معادل ۰.۳۶۵ بوده و در سال ۹۷ به ۰.۴۰۹۳ افزایش یافته است. همچنین نسبت هزینه ثروت‌مندترین قشر جامعه به فقیرترین قشر در این مدت صعودی بوده و از ۱۰.۶۸ به ۱۴.۵ رسیده است. در واقع در سال ۹۷ هزینه خانوار‌های دهک دهم ۱۴.۵ برابر هزینه خانوار‌های دهک اول بوده است.
در مقابل بعد از تصمیم دولت مبنی بر افزایش قیمت بنزین در سال ۹۸ و پرداخت یارانه جهت جبران افزایش هزینه ناشی از این تصمیم ضریب جینی و نسبت هزینه دهک دهم به دهک اول با کاهش مواجه شد. به طوری که تا سال ۱۴۰۱ این دو متغیر روندی نزولی را تجربه کردند. در این مدت ضریب جینی از ۰.۴۰۹۳ به ۰.۳۸۷۷ کاهش یافته است. همچنین هزینه خانوار‌های دهک دهم به دهک اول به نزدیک ۱۳ برابر رسیده است. این درحالی است که در سال ۹۷ این نسبت برابر با ۱۴.۵ برآورد شده است.

پیش‌بینی از روند نسبت مخارج دهک‌ها

ضریب جینی در سال گذشته نسبت به سال ۱۴۰۱ روندی صعودی را تجربه کرده و از ۰.۳۸۷۷ به ۰.۳۹۷۹ رسیده است. با این‌حال در سال گذشته نسبت مخارج ثروت‌مندترین قشر جامعه (دهک دهم) به فقیرترین (دهک اول) در کل کشور اعلام نشده است.
محاسبات اکوایران حاکی از آن است که در سال ۱۴۰۱ هزینه خانوار‌های دهک دهم حدود ۱۱ برابر هزینه خانوار دهک اول در مناطق شهری بوده است. همچنین در سال گذشته این نسبت برابر ۱۲.۵۲ برآورد شده است. در مناطق روستایی نیز در سال ۱۴۰۱ نسبت هزینه‌های دهک دهم به دهک اول ۱۶.۹ بوده که در سال گذشته به ۱۷.۲۴ افزایش یافته است؛ بنابراین می‌توان انتظار داشت به علت اینکه در هر دو نقاط شهری و روستایی این نسبت افزایشی بوده در کل کشور نیز روندی صعودی داشته است.

توضیحاتی درباره ضریب جینی و نسبت هزینه دهک‌ها

مرکز آمار هر سال اقدام به انتشار گزارش هزینه درآمد خانوار می‌کند. در این گزارش هزینه خانوار‌های شهری و روستایی به تفکیک دهک‌ها اعلام می‌شود. همچنین در گزارش توزیع درآمد نیز نسبت هزینه خانوار‌ها در دهک‌های مختلف به یکدیگر اعلام می‌شود. اگر تمام خانوار‌های کشور به ترتیب میزان هزینه از کمترین به بیشترین مرتب شوند و هر ۱۰ درصد آن‌ها در یک گروه قرار گیرند، دهک‌های هزینه‌ای ایجاد می‌شوند. به این ترتیب، دهک اول شامل ۱۰ درصد از فقیرترین خانوار‌ها در جامعه و دهک دهم شامل ۱۰ درصد از ثروتمندترین آن‌ها است. به علت اینکه داده‌های درآمدی چندان قابل اعتماد و دقیق نیستند، معمولا از آمار‌های هزینه‌ای استفاده که دقت بالاتری دارند.
برای مثال نسبت هزینه دهک دهم به دهک اول، نشان از آن دارد که هر سال هزینه این دو دهک به یکدیگر چه مقدار از هم فاصله دارد. هرچه این نسبت بیشتر باشد به معنای نابرابرتر شدن توزیع درآمد و هرچه کمتر شود خبر از بهبود نابرابری می‌دهد.

یکی دیگر از شاخص‌های سنجش نابرابری درآمد جامعه، ضریب جینی است. ضریب جینی عددی است بین صفر و یک که در آن صفر به معنی توزیع کاملا برابر درآمد یا ثروت و یک به معنای نابرابری مطلق در توزیع است
روند دو متغیر ضریب جینی و نسبت هزینه دهک دهم به دهک اول معمولا با یکدیگر مشابه هم هستند مگر اینکه تغییراتی در توزیع درآمد دهک‌های میانی رخ بدهد که در نتیجه آن ضریب جینی متاثر شده و ممکن است منجر به روند متفاوت این دو متغیر شود.