گروکشی به سبک امارات و کریدور خاورمیانه‌ای بایدن؛ بهانه ابوظبی برای نفوذ به قلب دمشق!

اقتصاد۲۴- امواج میدیا با انتشار گزارشی مدعی شد: «طی چند سال گذشته، امارات متحده‌ عربی نقش مهمی در بازگرداندن سوریه به عرصه دیپلماتیک عربی ایفا کرده است. از زمانی که ابوظبی در سال ۲۰۱۸ سفارت خود را در دمشق بازگشایی کرد، مقامات عالی‌رتبه اماراتی و سوری در راستای تقویت جایگاه دولت سوریه در جهان عرب گام برداشته‌اند. سفر ماه مارس ۲۰۲۲ رئیس‌جمهور سوریه به امارات نقطه عطفی در روابط دو بازیگر بود و موجب شد تا دمشق بتواند به آغوش بازیگران عرب سنی بازگردد».

پشت پرده هم صدایی دمشق و ابوظبی

امواج میدیا در ادامه مدعی شد، «امارات در کاستن از سردی روابط اعراب با دولت سوریه منافع زیادی دارد. از منظر این بازیگر اجتناب از تعامل با دمشق، متحد ایران و روسیه، برای کشور‌های عربی مفید نیست. از چشم ابوظبی، نفوذ در سوریه مستلزم گفتگو با دمشق است. اگرچه تحریم‌های غرب تاکنون سد راه دستاورد‌های اقتصادی کشور‌های عربی خلیج فارس در سوریه بوده، اما امارات مایل است از فرصت‌ها برای بازسازی و توسعه مجدد سوریه استفاده کند. نظر به رقابت قدرت‌های بزرگ، در یک زمینه ژئوپلیتیک گسترده‌تر، امارات نمی‌خواهد جهان عرب قربانی رقابت چین و آمریکا شود. بنابراین، در چشم ابوظبی شکاف حداقلی میان کشور‌های عربی با اهمیت است. به استدلال بسام بربندی، دیپلمات سابق سوریه، "مناقشه آمریکا و چین در دوره پیش رو تشدید خواهد شد. برای این‌که اعراب تاوان این اختلاف را نپردازند، باید دست‌کم تصور همکاری بین اعراب وجود داشته باشد؛ بنابراین -از نقطه‌نظر امارات- باید راه‌حل‌های واقع‌بینانه برای مشکلات و بحران‌ها در سوریه، یمن، لبنان و عراق پیدا شود.»

بیشتر بخوانید: رقابت خطرناک عربستان و امارات در خاورمیانه؛ آیا بن سلمان دست به برادرکشی می‌زند؟

در ادامه این یادداشت آمده، «در تحلیل تعامل امارات با سوریه، پرسش کلیدی این است که امارات از زمان برقراری مجدد روابط دیپلماتیک در سال ۲۰۱۸ چه دستاورد‌هایی داشته است؟ با توجه به میزان ابهام در روابط دوجانبه، سنجش نفوذ امارات در دمشق چالش‌برانگیز است. مارکو کارنلوس، سفیر سابق ایتالیا در عراق به امواج میدیا گفت: "در حال حاضر نشانه‌های ملموس کمی وجود دارد که می‌تواند به [افزایش نفوذ]دمشق اشاره کند، اما این بدان معنا نیست که حانواده سلطنتی امارات بر دولت سوریه نفوذی ندارند. "علاوه بر این پیچیدگی سیاست خارجی سوریه دستیابی به نتایج متقن در مورد روابط ابوظبی و دمشق را تا حدی دشوار می‌سازد. آرون لوند، عضو Century International که مطالعاتش بر سوریه تمرکز دارد، در مصاحبه با امواج میدیا مدعی شد: "ما نمی‌دانیم دولت سوریه کار‌هایی که می‌کند را به چه دلیل انجام داده است. در واقع، ما اغلب حتی نمی‌دانیم چه کاری انجام می‌دهد. بخش زیادی از سیاست خارجی سوریه در خفا انجام می‌شود. آنچه شما می‌بینید اغلب مهم نیست، بلکه برخی از چیز‌هایی که نمی‌بینید اهمیت دارد. " لوند در ادامه مدعی شد "به عنوان مثال، سوریه چقدر کمک فعال به حزب‌الله می‌کند و چقدر می‌تواند کمک کند؟ کدام تاجر مرتبط با منطقه در دمشق برنده قرارداد می‌شود؟ آیا سازمان‌های اطلاعاتی دولت سوریه اطلاعات مربوط به گروه‌های تروریستی را با سایر کشور‌ها به اشتراک می‌گذارند یا نه؟ این‌ها مسائل معناداری هستند، اما همه آن‌ها خارج از توجهات قرار دارند.»

چرا نقش سوریه در رویارویی حماس و اسرائیل کم رنگ بود؟

امواج مدیا در بخش پایانی گزارش خود بیان کرد: «۹ اکتبر ۲۰۲۳ -دو روز پس از آغاز جنگ اسرائیل با غزه- مقامات اماراتی از دولت سوریه خواستند که این کشور را از درگیری دور نگه دارد. مسائل داخلی سوریه پس از ۱۳ سال جنگ داخلی، عامل موجهی است که به توضیح تصمیمش برای اجتناب از رویارویی نظامی با اسرائیل کمک می‌کند. شاید روس‌ها هم بر سوریه برای اتخاذ موضعی بی‌طرف در قبال جنگ غزه تأثیرگذار بوده باشند. از این‌ها گذشته، با توجه به موضع گروه حماس در اوایل بحران سوریه در سال ۲۰۱۱، رابطه خوبی میان دمشق و این گروه فلسطینی برقرار نبوده است. دکتر کریستین کوتس اولریشسن، عضو بخش خاورمیانه فعال در موسسه بیکر دانشگاه رایس، گفت "ارتباطات امارات احتمالاً در تصمیم سوریه برای عدم دخالت مستقیم در جنگ غزه نقش داشته است؛ به‌ویژه در روز‌های پس از ۷ اکتبر. به اعتقاد کارنلوس، سفیر سابق ایتالیا در عراق، "این احتمال وجود دارد که نقش کم رنگ سوریه در خصوص مناقشه غزه، نتیجه رویکرد امارات باشد. " لوند نیز به امواج میدیا گفت که دخالت امارات "ممکن است" به مهار موضع دمشق در قبال جنگ غزه کمک کرده باشد. لوند همین‌طور خاطرنشان کرد که "نمایندگان اماراتی همچنین می‌توانند پیام‌ها و اطمینان‌هایی را به همراه داشته باشند که به میانجیگری خطوط قرمز و تفاهم‌های غیررسمی کمک می‌کند و درگیری را پیش‌بینی‌پذیر‌تر و قابل کنترل‌تر می‌کند. " با این حال، او معتقد است که دمشق احتمالاً صرف نظر از مداخله امارات، به هر روی از رویارویی مستقیم با تل‌آویو دوری می‌گزیند.

هرچند سوریه به «محور مقاومت» -ائتلاف منطقه‌ای حامی ایران که بازیگران عراقی، لبنانی، فلسطینی و یمنی را نیز گرد هم می‌آورد- تعلق دارد، قابل توجه است که دمشق هرگز از امارات به دلیل عادی‌سازی روابط با اسرائیل و استفاده تل‌آویو از ابوظبی به منظور فشار جهت متقاعد‌کردن سایر کشور‌های عربی برای پیوستن به توافقات آبراهام انتقاد نکرده است. اگر امارات در سال ۲۰۱۸ سفارت خود در دمشق را بازگشایی نکرده و برای تقویت جایگاه دیپلماتیک دولت سوریه اقداماتی انجام نداده بود، ممکن بود سوریه به شدت ابوظبی را به دلیل پیوستن به اردوگاه حامی عادی‌سازی روابط با اسرائیل محکوم کند؛ بنابراین به ادعای ناظران وضعیت فعلی در نهایت یک دستاورد دیپلماتیک برای امارات در رابطه با دمشق به‌شمار می‌آید. لوند در ادامه به امواج میدیا گفت: "تعامل امارات با سوریه راهی برای سهیم‌کردن سوری‌ها در روابط خوب است. این امر آن‌ها را تشویق می‌کند که تا حدی به دیدگاه‌ها و منافع امارات احترام بگذارند و به جای تهدید و خصومت، رویکردی مثبت داشته باشند. "در واقع، به نظر می‌رسد ابوظبی به شیوه‌ای واقع‌گرایانه و با صبر و حوصله به دمشق نزدیک می‌شود، که منعکس‌کننده رویکرد عملی رهبران امارات است. در کوتاه‌مدت، امارات می‌تواند از این موضوع خشنود باشد که انرژی که صرف حمایت از دولت سوریه کرده است، باعث شده که دمشق رویکردی منفعل داشته باشد. اما تمرکز اصلی این کشور عربی خلیج فارس بر آن است که طی سال‌ها و حتی دهه‌های آینده، چه فرصت‌هایی ممکن است از این رابطه با سوریه برایش فراهم شود.»

بیشتر بخوانید: نابرابری اقتصادی چیست و کدام کشور بدترین در این حوزه است؟

به ادعای امواج میدیا، «در حالی که امارات در حال تبدیل شدن به یکی از بازیگران مهم در چشم‌انداز ژئواکونومیک شرق مدیترانه است و -یک مرکز تجاری جهانی با نفوذ فزاینده محسوب می‌شود که از طریق فرودگاه‌ها، بنادر و زیرساخت‌های دیگر، اقتصاد‌های کشور‌های مختلف جهان را به هم متصل می‌کند- سوریه بالاخره خواهد توانست که فرصت‌های زیادی را برای امارات بلندپرواز فراهم کند. کارنلوس در این باره مدعی است: "سرمایه‌گذاری امارات در تجدید روابط با سوریه نه تنها انتخابی دوراندیشانه است، بلکه پیش از هر چیز، یک سرمایه‌گذاری بلندمدت محسوب می‌شود؛ به‌ویژه در زمینه‌ بازسازی. اگر فعالیت‌های اقتصادی رو به رشدی که شکل‌گیری کریدور‌های اقتصادی جدید در منطقه، به‌ویژه [کریدور هند-خاورمیانه-اروپا]گواهی آن را می‌دهد را در نظر بگیریم، این امر اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. " او افزود: "در چنین شرایطی، داشتن گزینه‌های بیشتر نشانه خرد است، هرچند که شاید کسی در ابوظبی این‌گونه فکر کند که وابستگی صرف به زیرساخت‌های اسرائیل برای کریدور هند-خاورمیانه-اروپا، چندان عاقلانه نیست. "»