کدام بازیگران زن بعد از انقلاب به سینما بازگشتند؟

اقتصاد۲۴- هدی کاشانیان: پس از انقلاب ۱۳۵۷ در ایران، فضای فرهنگی و سینمایی دستخوش تغییرات اساسی شد و بسیاری از بازیگران زن سینمای قبل از انقلاب از فعالیت هنری خود بازماندند. با این حال، تعداد کمی از بازیگران زن توانستند پس از انقلاب به سینما بازگردند و فعالیت هنری خود را ادامه دهند. این بازیگران پس از تطبیق با شرایط و محدودیت‌های جدید، در آثار سینمایی دهه‌های بعدی ظاهر شدند. برخی از این بازیگران عبارتند از:

۱. فخری خوروش

فخری خوروش، بازیگر کشورمان متولد ۱۰ خرداد ۱۳۰۸ بود که در تاریخ ۲۰ خرداد ۱۴۰۲ درگذشت. نخستین تجربه بازیگری او، حضور در نمایش دست‌های آلوده اثر ژان-پل سارتر بود که مورد استقبال قرار گرفت. او یکی از معدود بازیگران زنی بود که پس از انقلاب ۱۳۵۷ نیز به فعالیت خود در ایران ادامه داد. او پس از انقلاب در تلویزیون نیز به فعالیت پرداخت و نقش ملک‌جهان خانم را در سریال تاریخی امیرکبیر بازی کرد. او در اوایل دهه ۱۳۸۰ از بازیگری فاصله گرفت و در سال ۱۳۸۵ به ایالات متحده نقل مکان کرد. فخری خوروش که یکی از بازیگران قدیمی و مطرح سینمای ایران بود پیش از انقلاب در فیلم‌های زیادی نقش‌آفرینی کرد و پس از انقلاب، او در دهه ۶۰ و ۷۰ در چند سریال تلویزیونی و فیلم سینمایی ظاهر شد. از جمله کار‌های مهم او در دوران پس از انقلاب می‌توان به حضورش در سریال «روزی روزگاری» اشاره کرد.

۲. ژاله علو

ژاله علو از بازیگران و صداپیشگان نام‌آور ایران است که فعالیت‌های سینمایی و تلویزیونی‌اش پیش از انقلاب آغاز شد. او در تاریخ اول فروردین ۱۳۰۶ در سنگلج تهران متولد شد. پدرش یک ارتشی بود و پدربزرگش (علوالسلطنه) از خوشنویسان دوران قاجار بود. بواسطه حضور در یک خانواده هنردوست از همان او در کودکی آثار ادبی ادیبان ایرانی، همچون حافظ و سعدی و مولانا را فرا گرفت و نوجوانی خود را با عضویت در چند انجمن ادبی و گروه شعرخوانی ادامه داد تا موفق به راهیابی به رادیو و گویندگی شد. او پس از انقلاب نیز به فعالیت در عرصه سینما و تلویزیون ادامه داد و در آثار متعددی بازی کرد. ژاله علو با وجود محدودیت‌های جدید، توانست خود را با شرایط تازه وفق دهد و همچنان حضوری فعال در سینمای پس از انقلاب داشته باشد. او در سریال‌های تاریخی و مذهبی مانند «هزار دستان» (به کارگردانی علی حاتمی) نقش‌آفرینی کرد و آخرین کار او سریال «مختارنامه» بود.

۳. حمیده خیرآبادی

مرحومه حمیده خیرآبادی یا همان «نادره» از نوادر سینمای ایران است. او در فیلم‌های زیادی حاضر بود. یک نمونه‌اش «ممل آمریکایی» است که همراه بهروز وثوقی، نقش‌آفرینی کرد. نمونه‌هایی از این دست بسیار است. او در آثاری، چون طوقی (علی حاتمی)، رضا موتوری (مسعود کیمیایی)، هم بازی کرد و بعد از انقلاب هم چه در سریال‌های تلویزیون و چه در فیلم‌های سینمایی، نقش‌آفرین بود. نمونه‌هایی، چون اجاره‌نشین‌ها (داریوش مهرجویی)، زرد قناری (رخشان بنی اعتماد)، مادر (علی حاتمی)، ریحانه (علیرضا رئیسیان)، بانو (داریوش مهرجویی) و شیرین (عباس کیارستمی) سه بار هم کاندیدای سیمرغ بلورین جشنواره فجر شد. ازجمله سریال‌های خیرآبادی می‌توان آپارتمان، پدرسالار و خانه سبز را نام برد که معروف‌ترین‌هایش هستند.

۴. ثریا قاسمی

مولود ملاقاسم متولد ۲۵ آذر ۱۳۱۹ معروف به ثریا قاسمی، بازیگر اهل ایران است. ثریا قاسمی، دختر حمیده خیرآبادی (ملقب به مادر سینمای ایران)، یکی از بازیگران پرکار پیش از انقلاب بود. او فعالیت حرفه‌ای خود را در اوایل دهه۱۳۴۰ آغاز کرد و در سینما و تلویزیون پرکار بوده است. پس از انقلاب نیز در سینما و تلویزیون فعالیت کرد و در فیلم‌ها و سریال‌های متعددی به ایفای نقش پرداخت. از جمله کار‌های او پس از انقلاب می‌توان به سریال «در پناه تو» و فیلم «مهمان مامان» اشاره کرد. او در سال ۱۳۷۹ برای نقش آفرینی در مارال برنده سیمرغ بلورین بهترین بازیگر زن جشنواره فیلم فجر شد. همچنین برای بازی در ویلایی‌ها (۱۳۹۵) سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل را کسب کرد.

۵. ملکه رنجبر

ملکه رنجبر فرزند عبادالله رنجبر هنرمند و از اولین پایه‌گذاران تئاتر در سال ۱۳۱۷ در رشت متولد شد. تحصیلات خود را تا مقطع سوم متوسطه در رشت و همدان ادامه داد و پس از آن زیر نظر پدرش تعلیم بازیگری دید. او از سن شش سالگی با ایفای نقش «کوزت» در نمایش بینوایان فعالیت خود را آغاز کرد. سپس در سال ۱۳۲۷ به تهران رفت و به ادامه بازیگری در «تئاتر سعدی» پرداخت. رنجبر از بدو افتتاح تلویزیون با اجرای برنامه‌های زنده به همکاری با آن سازمان پرداخت و در سال ۱۳۳۵ کار در رادیو را شروع کرد. او همچنین در شهرداری هم کار کرده‌ است.

ملکه رنجبر بازیگر سینما و تلویزیون بود که هم پیش از انقلاب و هم پس از آن در فیلم‌ها و سریال‌های زیادی ظاهر شد. او بیشتر به خاطر بازی در نقش‌های کمدی و طنز در تلویزیون ایران شناخته می‌شود و پس از انقلاب نیز در آثار مختلفی حضور داشت، از جمله سریال معروف «زیر آسمان شهر».

۶. نیکو خردمند

نیکو خردمند ۵ آبان سال ۱۳۱۱ در تهران به دنیا آمد. او دارای مدرک تحصیلی دیپلم و فارغ التحصیل کارگردانی در رویال تئاتر سلطنتی است. فعالیت‌های او از سال ۱۳۳۷ با گویندگی در رادیو شروع شد. خردمند گویندگی فیلم را از سال ۱۳۳۹ آغاز کرد و گوینده نقش‌های کلودیا کاردیناله، آوا گاردنر، الیزابت تیلور، فخری خوروش و... بوده‌است. او گوینده نمایش‌های رادیویی برنامه دوم رادیو از سال ۱۳۴۲ تا سال ۱۳۴۷و همچنین مجری برنامه معرفی تئاتر در تلویزیون در سال ۱۳۵۱ بود. فعالیت سینمایی او با بازی در فیلم پرده آخر و از سال ۱۳۶۹ شروع شد.

نیکو خردمند از بازیگران و صداپیشگان برجسته سینما بود که پیش از انقلاب به فعالیت‌های هنری مشغول بود. او پس از انقلاب نیز به عرصه سینما بازگشت و در فیلم‌های مهمی مانند «بوی کافور»، «عطر یاس» و «خانه‌ای روی آب» به کارگردانی بهمن فرمان‌آرا بازی کرد.

۷. پروانه معصومی

پروانه معصومی با نام اصلی سکینه کبودرآهنگی سال ۱۳۲۳ در یکی از محله‌های قدیمی تهران به نام محله دانشگاه تهران متولد شد و تحصیلاتش را در زمینه زبان‌های خارجی به سرانجام رساند. او از بازیگران برجسته پیش از انقلاب بود که پس از انقلاب نیز در سینما و تلویزیون فعالیت خود را ادامه داد. او بیشتر در نقش‌های مذهبی و تاریخی ظاهر شد و توانست خود را با شرایط جدید سینما تطبیق دهد. یکی از مهم‌ترین آثار او پس از انقلاب، بازی در سریال «یوسف پیامبر» است.

۸. کتایون امیرابراهیمی

کتایون امیر ابراهیمی، بازیگر تلویزیون و سینما، سال ۱۳۲۵ در شهر بندرانزلی متولد شد. او دارای مدرک دیپلم است و سپس با فیلم‌های تبلیغاتی وارد سینما شد و کار خود را در سینما به عنوان بازیگر از سال (۱۳۴۲) با فیلم «تار عنکبوت» (مهندس مهدی میر صمدزاده) آغاز کرد و تا سال (۱۳۵۳) در چهل فیلم بازی کرد. کتایون امیرابراهیمی پس از وقوع انقلاب (۱۳۵۷) از ادامه فعالیت سینمایی خود بازماند.

او پس از ۲۶ سال دوری از سینما در سال (۱۳۸۳) با فیلم «بازنده» به سینما بازگشت، اما فیلم مذکور تنها بازی او پس از انقلاب (۱۳۵۷) بود. البته ایشان نقشی کوتاه در فیلم «ورود آقایون ممنوع» نیز دارد و در تعداد معدودی از مجموعه‌ها و فیلم‌های تلوزیونی به ایفای نقش پرداخته‌است. کتایون امیرابراهیمی، پس از انقلاب در برخی از آثار تلویزیونی مانند سریال «آیینه» و مجموعه‌هایی نظیر؛ «من یک مستاجرم» و «زیر هشت» به نقش‌آفرینی پرداخته‌ است.

۹. زری خوشکام (زهرا حاتمی)

زهرا خوشکام متولد سال ۱۳۲۶، بازیگر قدیمی سینما و همسر علی حاتمی بود که اردیبهشت ماه ۱۴۰۲ از دنیا رفت. او بیشتر فعالیت‌هایش در دهه ۵۰ خورشیدی بود و در سال‌های اخیر در فیلم‌هایی همچون «شعله ور»، «طلاخون»، «در دنیای تو ساعت چند است» و «سیمای زنی در دوردست» بازی کرده بود. او در سریال‌های «هزاردستان» و «سلطان صاحبقران» به کارگردانی همسرش علی حاتمی نیز بازی داشت.

عمده فعالیت‌های سینمایی او به دو سال آغازین فعالیتش در سینما در سال‌های ۱۳۵۰ و ۱۳۵۱ بازمی‌گردد. در این سال‌ها او گرچه در فیلم‌هایی همچون «آدمک» ساخته خسرو هریتاش، «تپلی» ساخته رضا میرلوحی و «خواستگار» ساخته علی حاتمی ایفای نقش کرد؛ اما در مجموع با توجه به شرایط سینمای ایران، معرف شخصیت‌های بی‌پروا و اغواگر بود. زری خوشکام، مادر لیلا حاتمی، پس از انقلاب به‌ندرت در عرصه سینما حضور داشت. هرچند پس از انقلاب فعالیت بازیگری او محدود شد، اما به دلیل ارتباط نزدیک با سینمای ایران از طریق همسر و دخترش، همچنان حضوری غیرمستقیم در سینما داشت.

۱۰. سوسن تسلیمی

شاید بتوان گفت او برای ستاره شدن متولد شد! تولد در خانواده‌ای که مادر بازیگر تئاتر بود و پدر مشغول تهیه کنندگی، سوسن تسلیمی را به تقدیرش نزدیک و نزدیک‌تر می‌کرد. او از همان ابتدای راه تصمیم داشت مسیر هنری مادر را در عرصه تئاتر ادامه دهد و این راه را از همان دوران جوانی با ورود به دانشکده هنر‌های نمایشی تهران آغاز کرد. به گفته خودش او بازیگری پرکار در صحنه تاتر به شمار می‌رفت. به طوری که نامش به یکی از عناصر همیشگی اعلامیه‌های تئاتر تبدیل شده بود و استعدادش در بازیگری هر روز شکوفاتر می‌شد. او صحنه را نه با زیبایی بلکه با قدرت بی‌نظیرش در بازیگری به آتش می‌کشید و همه را مجذوب خود می‌کرد.

سوسن تسلیمی یکی از بازیگران مطرح سینمای قبل از انقلاب بود که پس از انقلاب نیز در چند فیلم مهم به کارگردانی بهرام بیضایی از جمله «چریکه تارا» و «باشو، غریبه کوچک» بازی کرد. اما به دلیل محدودیت‌های فرهنگی پس از انقلاب، او نهایتاً تصمیم به ترک ایران گرفت و فعالیت‌های هنری خود را در خارج از کشور ادامه داد.