جنجال ذخیره‌سازی سوخت مایع نیروگاه‌ها

اقتصاد۲۴-پیش از این مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی علت تصمیم دولت برای قطعی برق را کاهش ذخایر گازوییل و نفت‌کوره نیروگاه‌ها در ۶ ماهه اول امسال و افزایش ناترازی گاز اعلام کرده بود. این نهاد پژوهشی عنوان کرده بود که در سال ۱۴۰۱ میزان ناترازی گاز طبیعی در اوج مصرف به ۳۱۵ میلیون مترمکعب در روز رسید و اگرچه به‌واسطه افزایش دما در سال ۱۴۰۲ این عدد به حدود ۲۸۰ میلیون مترمکعب در روز کاهش یافت، اما همچنان چالش ناترازی گاز طبیعی در کل سال به‌ویژه ماه‌های سرد وجود دارد. به گفته بازوی پژوهشی مجلس، مصرف سوخت مایع در نیروگاه‌های حرارتی افزایش یافته و در زمان حاضر ذخایر گازوییل و نفت‌کوره نیروگاه‌ها در ۶ ماهه اول ۱۴۰۳ نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش پیدا کرده و افزایش ناترازی گاز و عدم امکان تأمین سوخت مایع جایگزین، چالش‌هایی را برای تأمین برق در زمستان به وجود آورده است.

در روز‌های اخیر، جریان رسانه‌ای منتقد دولت با زیر سوال بردن «توقف مازوت‌سوزی» در نیروگاه‌ها، دلیل این اقدام را کمبود سوخت عنوان کرده بودند. این در حالی است که گزارش‌ها نشان می‌دهد ذخایر سوخت مایع کشور در حالی در دولت سیزدهم ۲.۶ میلیارد لیتر نسبت به سال گذشته کاهش یافت که وزارت نفت دولت چهاردهم آبان سال ۱۴۰۳ نسبت به سال گذشته، ۱۲۲ درصد نفت‌گاز بیشتری به نیروگاه‌های کشور تحویل داد.

طبق اعلام وزارت نفت، سطح ذخایر نفت‌گاز و نفت‌کوره نیروگاهی و شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی در تاریخ ۳۱ مرداد ۱۴۰۳ نسبت به ۳۱ مرداد ۱۴۰۲، مجموعا ۲.۶ میلیارد لیتر پایین‌تر بوده است. با وجود کاهش سطح ذخایر نفت‌گاز نیروگاهی و برنامه‌ریزی برای واردات این فرآورده، به گواه گزارش موجود در سامانه بورس انرژی، در ماه‌های پایانی دولت سیزدهم، بیش از ۱.۳ میلیارد لیتر گازوییل تولیدی پالایشگاه آبادان در رینگ صادراتی بورس انرژی عرضه شد که از این میزان ۴۷۱ میلیون لیتر نفت‌گاز معامله شد. این اقدام منجر به کاهش سطح ذخایر سوخت کشور شده است. این در حالی است که واردات نفت‌گاز کشور با قیمت‌های بالاتر انجام شده و این اقدام نه‌تن‌ها منجر به کاهش سطح ذخایر شده، بلکه بار مالی چند میلیون دلاری نیز بر کشور تحمیل کرده است.

این موضوعی بود که سخنگوی دولت نیز در نشست هفتگی خود با خبرنگاران به آن تاکید کرد. فاطمه مهاجرانی در این باره گفت: «معمولا در ۵ ماه اول هر سال برای پر کردن سوخت مایع منجمله گازوییل اهتمام صورت می‌گیرد، اما در اول شهریور ١۴٠٣ نسبت به اول شهریور ١۴٠٢ ما ۴٠ تا ۴۵ درصد کاهش ذخایر را داشتیم. طبیعی است که دچار افت ذخایر بشویم» در پنج ماه نخست سال ۱۴۰۳ (دولت سیزدهم) برخلاف رویه جاری در سال‌های قبل بخش عمده‌ای از تعمیرات پالایشگاه‌های گازی و نفتی کشور انجام نشده و به شهریور، مهر و آبان ۱۴۰۳ موکول شده است؛ این بدان معناست که تولید گاز و تحویل آن به نیروگاه‌ها در سه ماه نخست شروع به کار دولت چهاردهم نسبت به رویه معمول با چالش مواجه شد. با وجود این پس از استقرار دولت چهاردهم با تمهیداتی نظیر کاهش زمان تعمیرات و تولید حداکثری از میدان‌ها، میانگین تولید گاز در ماه‌های شهریور، مهر و آبان ۱۴۰۳ در مقایسه با بازه مشابه ۱۴۰۲ و تحویل گاز سبک به شبکه سراسری، ۲ درصد افزایش داشته است.

با وجود اقدام‌های انجام‌شده برای جلوگیری از افت تولید گاز ناشی از تعمیرات منتقل‌شده به دولت چهاردهم و افزایش یادشده در حجم گاز سبک تحویلی به شبکه، در بازه مورد اشاره به دلیل سرمای زودهنگام و کاهش بالغ بر ۳ درجه‌ای دمای هوا، مصارف بخش خانگی، تجاری و صنایع غیرعمده با جهش ۹۴ میلیون مترمکعب در روز در آبان ۱۴۰۳ نسبت به آبان سال گذشته روبرو شد و از آنجایی که تأمین گاز این بخش در اولویت قرار دارد، بر تأمین گاز نیروگاه‌ها نیز اثرگذار است.

افزایش ۵ میلیون لیتری تولید نفت‌گاز در شرایط ناترازی

با توجه به سطح پایین ذخایر سوخت مایع (نفت گاز و نفت‌کوره) کشور در پایان دولت سیزدهم، به‌منظور جبران کسری ذخایر، افزایش تولید فرآورده‌های نفتی در دستور کار وزارت نفت قرار گرفته و مقدار تولید نفت‌گاز و نفت‌کوره کشور به ترتیب ۵ و ۶ میلیون لیتر در روز افزایش یافته است.

افزایش ۱۲۲ درصدی تحویل نفت‌گاز در آبان امسال

تحویل سوخت مایع به نیروگاه‌ها نیز با اقدام‌هایی همچون اعمال کارمزد تشویقی به ناوگان حمل جاده‌ای و ریلی، بهره‌برداری از خطوط لوله انتقال فرآورده به ۴ نیروگاه و بهره‌برداری زودهنگام از فاز نخست خط لوله جدید بندرعباس-رفسنجان، متوسط تحویل نفت‌گاز و نفت‌کوره به نیروگاه‌ها در بازه ۸۰ روزه در شهریور، مهر و آبان سال ۱۴۰۳ به ترتیب ۳۴ و ۷۸ درصد نسبت به بازه مشابه سال ۱۴۰۲ افزایش یافته است.

بیشتر بخوانید:ناترازی انرژی، ناترازی بودجه را به دنبال دارد

به گواه ارقام سامانه برق حرارتی وزارت نیرو، تحویل نفت‌گاز توسط شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی به نیروگاه‌ها در ۲۰ روز نخست آبان ۱۴۰۳ به رقم ۴۲ میلیون لیتر در روز رسیده و به ترتیب ۱۲۲ درصد و ۹۰ درصد نسبت به بازه مشابه سال‌های ۱۴۰۲ و ۱۴۰۱ در دولت سیزدهم افزایش یافته است، بنابراین در دولت چهاردهم نه‌تن‌ها تولید فرآورده‌های مایع افزایش یافته، بلکه تحویل نفت‌گاز و نفت‌کوره برای افزایش سطح ذخایر نیروگاهی نیز، افزایشی قابل توجه داشته است.

هیچ یک از طرح‌های کیفی‌سازی در دولت سیزدهم به بهره‌برداری نرسید

در زمینه کیفی‌سازی سوخت مازوت در پالایشگاه‌ها نیز متأسفانه هیچ‌یک از طرح‌های کیفی‌سازی مورد اشاره، همچنین طرح‌های نصب فیلتر‌های جلوگیری از انتشار آلاینده‌ها در نیروگاه‌ها در دولت سیزدهم به بهره‌برداری نرسیده و این طرح‌ها عمدتا پیشرفت‌های پایینی دارند.

بر این اساس از هفته‌های نخست استقرار دولت چهاردهم جلسات متعددی با حضور وزیر نفت و دست‌اندرکاران موضوع در وزارت نفت به‌منظور تسریع در اجرای این طرح‌ها و تکمیل طرح‌های افزایش تولید گاز کشور برگزار شده است و اقدام‌های لازم به این منظور در دست اجرا و پیگیری قرار دارد.

ناترازی گاز، برق و فرآورده‌های مایع در کشور ناشی از تصمیم‌ها و سیاست‌های بلندمدت است و به اهتمام و عزم جدی همگان برای رفع هرچه سریع‌تر این ناترازی نیاز دارد، از این رو پرداختن به این موضوع به عنوان یک مقوله سیاسی و عدم فهم دلایل اصلی ایجاد چنین شرایطی، جز تشدید ناترازی و آسیب به کشور و بر هم ریختن افکار عمومی نتیجه‌ای به‌دنبال ندارد.