آمادگی ایران برای مذاکره با ترامپ درباره آتش‌بس در غزه؟

اقتصاد ۲۴- حدود دو هفته پیش دونالد ترامپ که پیش از این هم سابقه نشستن بر کرسی ریاست جمهوری ایالات متحده را دارد، بار دیگر به عنوان رئیس‌جمهور آمریکا انتخاب شد. اگرچه هنوز دو ماه تا بازگشت او به کاخ سفید باقی مانده است، اما رئیس جمهور منتخب ایالات متحده این روز‌ها مشغول چینش کابینه و تیم خود در دولت آینده آمریکا است. ترامپ که خود به عنوان یک سیاست‌مدار تندرو، سخت‌گیر و صریح‌اللحن شناخته می‌شود، در دو هفته اخیر به‌ویژه در حوزه سیاست خارجی و امنیت ملی، افرادی را معرفی کرده است که از همین ویژگی‌ها برخوردارند و بیش از آن که اهل تعامل باشند، رویکردی تقابلی با کشور‌هایی دارند که آنها را در زمره مخالفان آمریکا دسته‌بندی می‌کنند. 

رئیس‌جمهور منتخب آمریکا در چند روز گذشته، کسانی مانند مارکو روبیو را به عنوان نامزد وزارت خارجه، پیت هگست را به عنوان نامزد وزارت دفاع، مایک والتس را به عنوان نامزد مشاور امنیت ملی، تولسی گبرد را به عنوان نامزد مدیریت امنیت ملی و اطلاعات و الیز استفانیک را به عنوان نامزد نمایندگی آمریکا در سازمان ملل معرفی کرده است که همگی چهره‌هایی تند در سیاست خارجی محسوب می‌شوند و عمدتا دیدگاه‌هایی خصمانه نسبت به روسیه، چین و ایران دارند. ترامپ البته این انتخاب‌ها را در شرایطی انجام داده است که شخصا اعلام کرده حاضر است برای کاهش تنش‌ها و پایان جنگ‌های جاری در جهان از جمله جنگ اوکراین و جنگ‌های غزه و لبنان، با طرف‌های مقابل یعنی روسیه و ایران گفتگو کند.

تحریم‌ها با روی کار آمدن دولت جدید آمریکا بیشتر می‌شود

در چنین شرایطی، سوال مهمی که در افکار عمومی ایرانیان وجود دارد، این است که با توجه به سابقه دوره چهارساله قبلی ترامپ که در آن آمریکا از برجام خارج شد و تحریم‌هایی بی‌سابقه علیه کشورمان وضع شد که افزایش شدید قیمت ارز را نیز به همراه داشت، آیا جمهوری اسلامی ایران در دوره جدید ریاست جمهوری این چهره جمهوری‌خواه، با آمریکا وارد مذاکره خواهد شد؟ به صورت کلی، سیاست خارجی جمهوری اسلامی در قبال ایالات متحده در چهار سال آینده چگونه خواهد بود و آیا نظام، درخواست برخی چهره‌های سیاسی داخلی برای انجام مذاکره مستقیم با آمریکا را عملی خواهد کرد؟ آیا اساسا انجام چنین مذاکره‌ای آن هم در شرایطی که تنش‌ها بین ایران با اصلی‌ترین متحد آمریکا یعنی اسرائیل به اوج خود رسیده است، ممکن خواهد بود؟ 

این پرسش‌ها را با احمد عجم، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در میان گذاشتیم و او نیز در گفتگو با خبرنگار دیده‌بان ایران درباره رویکرد احتمالی جمهوری اسلامی در برابر دولت دوم ترامپ، توضیح داد: سیاست خارجی جمهوری اسلامی همواره بر سه پایه محکم عزت، حکمت و مصلحت استوار بوده است و این سیاست خارجی بسته به شرایط، هم می‌تواند محدودکننده باشد، یعنی با هر رژیم و هیات حاکمه‌ای مخصوصا با آمریکا به شکل مستقیم وارد مذاکره نشود، همان‌طور که تا الان به همین شکل بوده است و هم می‌تواند دست مسئولان اجرایی یعنی بخش سیاست خارجی دولت‌ها را برای مذاکره باز بگذارد؛ زیرا جمهوری اسلامی هیچ‌گاه اصل مذاکره را رد نکرده و به آن پایبند بوده است، ولی مذاکره کردن ظرافت‌هایی دارد که باید توسط مدیران اجرایی و بخش سیاست خارجی کشورمان، لحاظ شود.

نماینده شاهرود در مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: مذاکره نباید صرفا برای مذاکره باشد، بلکه ما مذاکره می‌کنیم که نتیجه‌ای از آن حاصل شود. هرجایی که منافع جمهوری اسلامی حفظ شود، دیپلمات‌های ما حاضر به مذاکره هستند و نظام ما هیچ‌گاه از مذاکره گریزان نبوده است. در چند دهه اخیر نیز همواره مذاکرات غیرمستقیم وجود داشته، ولی توافق‌های به‌دست‌آمده از سوی نظام سلطه به‌ویژه آمریکا نقض شده است. یک نمونه از آن موضوع برجام است که برای حصول این توافق، حتی مذاکرات مستقیم انجام شد، ولی در نهایت، این ایالات متحده بود که از برجام خارج شد.

خروجی مذاکره با آمریکا باید منفعت ملت ایران باشد

عجم با بیان این که مذاکره قطعا یکی از ابزار‌های دکترین سیاست خارجی و امنیت ملی جمهوری اسلامی است، اظهار داشت: انتخاب آقای ترامپ به عنوان رئیس‌جمهور بعدی آمریکا، شرایط چندان متفاوتی را در زمینه رویکرد ایالات متحده در قبال ایران رقم نخواهد زد، کما این که در همین دولت کنونی آمریکا نیز فشار‌ها و تحریم‌ها بیشتر شده و در گذشته نیز تحریم‌های سنگینی علیه کشورمان وضع شده است. دولت آینده آمریکا نیز قطعا از همین ابزار استفاده خواهد کرد، پیش بینی می‌شود تحریم‌ها با روی کار آمدن دولت جدید آمریکا بیشتر می‌شود، اما جمهوری اسلامی به‌ویژه تیم سیاست خارجی ما باید مصالح خود را به صورت دقیق مد نظر قرار دهد و اگر قرار است مذاکره کند، این کار را براساس منافع ملی انجام دهد. 

وی با تاکید بر این که کسی در داخل نظام با اصل مذاکره مخالفتی ندارد، گفت: جمهوری اسلامی آن‌قدر اقتدار و توانمندی دارد که بتواند در برابر فشار‌ها و هجمه‌های طرف مقابل بایستد. در این زمینه هم مردم همراه هستند و هم دولت باید همین مسیر را برود. نمایندگان مردم در مجلس به‌ویژه در کمیسیون امنیت ملی نیز روی این موضوع حساسیت دارند که مذاکره باید حتما براساس منافع ملی باشد. صرف انجام مذاکره، هیچ امتیازی برای ما نخواهد داشت و تاکید ما روی انجام مذاکراتی است که خروجی آن، منفعت مردم ایران باشد و اگر آن مسیر طی شود، اتفاق مثبتی است که مورد حمایت مجلس قرار دارد.

خروجی هرگونه مذاکره با غرب باید رفع تحریم‌ها باشد

عجم با تاکید بر این که آنچه به اصول و مبانی تفکری جمهوری اسلامی بازمی‌گردد، قابل مذاکره نیست، عنوان کرد: برنامه هسته‌ای ایران یکی از موضوعاتی است که از گذشته محل مذاکره بوده است و هنوز هم می‌توان درباره آن با طرف‌های غربی مذاکره کرد. اما مسائل دیگری هم برای انجام مذاکره وجود دارد که یکی از آنها خود تحریم‌ها است؛ در واقع، یکی از خروجی‌های هرگونه مذاکره‌ای با غربی‌ها باید رفع تحریم‌ها باشد. نباید بازهم شرایطی تکرار شود که ما به صورت یک‌طرفه به تمام خواسته‌های طرف مقابل جامه عمل بپوشانیم، اما آنها به خواسته‌های ما و تعهدات خودشان بی‌اعتنایی کنند. 

عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس تاکید کرد: ما باید در انجام مذاکره با طرف‌های غربی منافع خودمان را لحاظ کنیم. سه اصل عزت، حکمت و مصلحت دقیقا در همین بخش کاربرد دارد و مدیران اجرایی ما به‌ویژه در بخش سیاست خارجی، باید روی این اصول اهتمام جدی داشته باشند. این اصول مبتنی بر قانون اساسی، منافع ملی و نظرات امام (ره) و رهبر معظم انقلاب است و سیاست‌ورزان کشور نیز نباید از این قاعده خارج شوند. البته ممکن است در یک گوشه‌ای از کشور صدا‌های متفاوتی را بشنویم، اما سیاست‌مداران ارشدی که مذاکرات احتمالی را انجام می‌دهند، باید این اصول را رعایت کنند تا منافع ملی ما آسیب نبیند.

اگر آمریکا اراده برقراری آتش‌بس را داشته باشد، قطعا می‌تواند

عجم در پاسخ به این سوال که با توجه به تنش‌های موجود در منطقه خاورمیانه، آیا مسائل منطقه‌ای نیز می‌تواند مورد مذاکره ایران و آمریکا قرار گیرد یا خیر، به دیده بان ایران گفت: مسئولان کشورمان بار‌ها گفته‌اند که سرنوشت مردم فلسطین، لبنان و سوریه باید به دست خود این ملت‌ها تعیین شود، ولی ایران به عنوان کشوری که حامی جریان مقاومت است، می‌تواند مذاکراتی را با طرف‌های مقابل درباره مسائل منطقه خاورمیانه انجام دهد. البته ما حق نداریم بر سر منافع جریان مقاومت یا مردم کشور‌های منطقه با کسی وارد معامله شویم و جمهوری اسلامی نیز چنین کاری را انجام نمی‌دهد، ولی مسائل منطقه و جریان مقاومت و موضوع آتش‌بس در غزه و لبنان قطعا می‌تواند یکی از موضوعات مورد مذاکره باشد و اگر مذاکره‌ای با طرف آمریکایی شکل بگیرد، این موضوعات نیز حتما مورد توجه قرار خواهد گرفت. 

وی در پایان تصریح کرد: اگر دولت آینده آمریکا طبق گفته‌های نامزد پیروز در انتخابات، صادقانه قصد دارد که به جنگ در خاورمیانه پایان دهد، باید جلوی تداوم ریختن خون مردم مظلوم منطقه توسط اسرائیل را بگیرد. این در حالی است که از گذشته تا امروز، آمریکا حامی اصلی رژیم خون‌خوار صهیونیستی بوده، البته اگر ایالات متحده اراده داشته باشد که جلوی خون‌ریزی‌های رژیم صهیونیستی را بگیرد و در منطقه آتش‌بس برقرار کند، قطعا می‌تواند چنین کاری انجام دهد و تنها در چنین شرایطی است که منطقه به صلح و آرامش رسید.