خیز تروئیکای اروپا برای بازگشت فشار حداکثری به ایران/ توافق تهران با ترامپ ممکن است؟

اقتصاد۲۴-نشنال نیوز با انتشار یادداشتی مدعی شد، شش سال و شش ماه پس از خروج ایالات متحده از توافق هسته‌ای با ایران، موسوم به برنامه جامع اقدام مشترک، نگرانی‌های ادعایی در مورد چگونگی محدود کردن برنامه هسته‌ای این کشور وجود دارد. غنی‌سازی ذخایر هسته‌ای تهران بر بی‌ثباتی در خاورمیانه و نگرانی‌ها افزوده و زمینه را برای گسترش تنش‌ها هموار کرده است. سال 2015، تهران به عنوان بخشی از توافق با پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل و اتحادیه اروپا موافقت کرد تا برنامه هسته‌ای خود را در ازای عبور از تحریم‌های بین‌المللی که اقتصاد ایران را تحت تاثیر قرار می‌دهد، محدود کند. اما در سال 2018، پس از خروج ایالات متحده از این توافق، ایران غنی سازی اورانیوم خود را افزایش داد و به بیش از 32 برابر حد توافق شده در برجام رساند. در ماه‌های اخیر، این کشور ذخایر اورانیوم غنی شده خود را تا 60 درصد افزایش داده است که به ادعای ناظران فاصله نسبتاً کمی با 90 درصد مورد نیاز برای گریز هسته‌ای است

روزنه‌ای برای دیپلماسی

نشنال در ادامه گزارش ادعایی‌اش آورد، روز سه‌شنبه، گزارشی از سوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ادعا کرد که ایران توسعه ذخایر خود را متوقف خواهد کرد، منوط براین که سه قدرت اروپایی قطعنامه ادعایی در شورای حکام را تصویب نکنند

به ادعای این نشریه روشن است که این تحول درست دو ماه قبل از بازگشت ترامپ که مدعی است سیاست "فشار حداکثری" علیه تهران را از سر بگیرد، نشان از خواست تهران برای تنش زدایی دارد. همچنین پس از سفر اخیر رافائل گروسی، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران، مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور این کشور تاکید کرد که دولتش مایل است به تردیدهای ادعایی در باب برنامه هسته‌ای ایران پایان دهد. ناظران مدعی‌اند که تصمیم ایران مشروط به تعلیق فشار قدرت‌های غربی جهت تصویب قطعنامه‌ای علیه ایران در جریان نشست آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به دلیل عدم همکاری ادعایی با ناظر هسته‌ای سازمان ملل است. همه این گزاره‌ها نشان دهنده یک پیروزی کوچک اما مهم برای تلاش‌های دیپلماتیک در بحبوحه جنگ‌های چند ماهه در خاورمیانه است که هراس از رویارویی مستقیم بین ایران و ایالات متحده را افزایش داده است.

فعل و انفعال کنونی به ویژه با توجه به تاریخچه تنش بین واشنگتن و تهران، موجب شده تا تأثیرات جنگ در غزه و لبنان، پویایی و حمایت ایران از محور مقاومت برجسته شود. به ادعای نشنال، عقب نشینی از لبه پرتگاه، سیاست قابل قبولی برای ایران خواهد بود. بالاخص در شرایط کنونی که به واسطه رویارویی اسرائیل با ایران و محور مقاومت فضا برای وقوع رویارویی فراگیر هموار شده است.

از منظری دیگر رویکرد دیپلماتیک ایران به واسطه بحران اقتصادی حاکم بر این کشور نیز قابل توجه است. به ادعای این نشریه مشکلات اقتصادی که حالا با توجه به تحریم‌های جدید اتحادیه اروپا و بریتانیا افزایش خواهد یافت، صرفا با توسل به اهرم دیپلماسی قابل حل خواهد بود. اروپا مدعی است که ایران به واسطه همکاری ادعایی نظامی با روسیه، پهپادها و موشک‌های خود را در اختیار مسکو قرار داده است. این ادعایی است که تهران به شدت آن را رد کرده است. 

بیشتر بخوانید:واکنش کیهان به قطعنامه شورای امنیت علیه ایران: کاغذپاره است!

از همین رو گروهی از ناظران مدعی‌اند که در کنار پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران، همکاری ادعایی تهران با مسکو در شرایطی که جنگ در اوکراین برای قاره سبز به مسئله هویتی تبدیل شده، موجب شده تا تروئیکای اروپایی برای تحت فشار قرار دادن ایران مصمم باشد. از منظر این گروه تروئیکای اروپایی تلاش دارند تا بدین طریق بستر را برای فعال شدن مکانیسم ماشه نیز هموار سازد؛ مکانیسم تعریف شده ذیل برجام که اکتبر 2025 در صورت عدم بازگشت ایران به تعهداتش فعال شد و زمینه را برای بازگشت همه تحریم‌ها هموار کرد

در این میان و آنگونه که نشنال مدعی است، بازگشت قریب‌الوقوع ترامپ به کاخ سفید - و شبح تحریم‌های شدیدتر در آینده نزدیک است - ممکن است فرصتی برای بازگشت به تلاش‌های دیپلماتیک قوی‌تر را فراهم کند. دولت آینده ترامپ باید از این پیشرفت برای فشار جهت تحقق توافق هسته‌ای جدید با ایران بهره برداری نماید - توافقی که می‌تواند دامنه برجام را گسترش دهد.- با این همه در باب احتمال این توافق نیز تردیدها بسیار است بالاخص آن که دولت ترامپ بر فعالیت و نفوذ منطقه‌ای ایران متمرکز است و در شرایط حاکم بر خاورمیانه قصد دارد در باب رویکرد منطقه‌ای ایران نیز محدودیت‌هایی را تعریف کند؛ متغیری که ممکن است تهران با آن موافقت نکرده و تلاش‌ها برای به نتیجه رسیدن رایزنی‌ها عقیم بماند.