تاریخ انتشار: ۰۹:۳۶ - ۰۹ آذر ۱۴۰۳

یوز، نماد آخرین تلاش‌ها برای بقا/ ۱۱ هزار و ۴۰۰ گونه مهره‌­دار ایرانی در معرض تهدید انقراض

درحالی‌که تلاش‌های بین‌المللی در راستای حفظ گونه‌ها ادامه دارد، بسیاری از نشست‌ها و آمار‌های جهانی نادیده گرفته می‌شوند و این می‌تواند به نابودی سریع‌تر گونه‌ها منجر شود

یوز، نماد آخرین تلاش‌ها برای بقا

اقتصاد۲۴- طبق آخرین آمار ۱۱ هزار و ۴۰۰ گونه مهره‌­دار از ۷۵ هزار و ۹۲۳ گونه توصیف‌شده در معرض تهدید انقراض هستند که نشان‌دهنده وضعیت موجود و لزوم اقدام درخور و مناسب در سطوح مختلف است. انقراض گونه‌ها و زیستگاه‌های آنها خیلی سریع‌تر و زودتر از آنچه ما فکر می‌­کنیم، رخ می‌­دهد و تنها راه نجات گونه‌ها از ورطه نابودی تنها اقدام ما است.

گونه‌های حیات‌وحش اعم از گیاهی و جانوری به‌واسطه فعالیت‌­های مخرب انسانی با سرعت بی‌سابقه‌­ای در حال از بین رفتن هستند. برای معکوس کردن این روند باید همین الان تصمیم‌­گیری و اقدام شود؛ زیرا چه‌بسا که حتی در بسیاری از موارد فرصت را از دست داده‌ایم. اما بدون دانش، شناخت و آگاهی لازم و کافی از ماهیت، نقش، ارزش و عملکرد گونه‌ها و تبیین این موضوعات، تصمیم‌گیری و اجرای برنامه‌های حفاظتی مناسب و درخور چندان آسان و امکان­پذیر نیست. علی‌رغم اهمیت و شناخته‌شده بودن برخی گونه‌ها، هنوز موضوع اهمیت و ضرورت حفاظت از گونه‌ها آن‌طورکه باید و شاید در سطوح مختلف جامعه درک نشده است. متأسفانه به همین دلیل است که اغلب فعالیت­‌های توسعه‌­ای، بهره‌­برداری، تفرجی و مدیریتی و حتی حفاظتی چالش‌برانگیز شده و اعلام یا معرفی و نگهداشت یک منطقه حفاظت‌شده و تحت‌مدیریت، فرایندی سخت، پرتنش و بدون استقبال و رغبت در سطوح بالای مدیریتی و عمومی است.
گونه­‌ها به‌عنوان واحد‌های سازنده تنوع‌زیستی در تعامل با همدیگر بوم‌سازگان‌­ها (اکوسیستم) را تشکیل می‌دهند، بوم‌سازگان‌هایی که همه ما برای بقا به آنها وابسته هستیم و هر آنچه را که به‌عنوان کالا و خدمات بوم­‌شناختی می‌شناسیم، در اختیارمان قرار می‌­دهند.

گونه­‌ها از نظر فعالیت‌­های حفاظتی نیز اهمیت دارند. ما اغلب تنوع‌­زیستی را در سطح گونه، شناسایی، اولویت‌­بندی و پایش می‌­کنیم. بنابراین، تمایل داریم آنها را بهتر از ژن‌­ها یا بوم­‌سازگان‌­ها درک کنیم. ضمن اینکه باتوجه‌به علاقه عمومی شدید به گونه­‌ها، آنها نقش کلیدی در مشارکت مردم در حفاظت از تنوع‌زیستی دارند. میلیون‌ها گونه در خشکی، آب‌های شیرین و اقیانوس‌ها در طول هزاره‌ها تکامل یافته و شبکه زندگی را تشکیل داده‌اند که تنها سیاره قابل حیات شناخته‌شده جهان هستی را پایدار نگه می‌دارد. حفظ گونه‌ها برای آینده تمام زندگی در زمین حیاتی است؛ زیرا آنها اجزای زنده اکوسیستم‌ها هستند که به‌طور فردی و جمعی شرایط لازم برای زندگی را تأمین می‌کنند. ضمن اینکه نقش‌های حیاتی در فرایند‌های تشکیل خاک، تجزیه مواد آلی، تصفیه و جریان آب، گرده‌افشانی، کنترل آفات، تنظیم آب و هوا، ذخیره و انباشت کربن و سایر خدمات حیاتی اکوسیستم دارند.

جمعیت کوچک یک گونه علاوه‌بر مشکلات ژنتیکی و بوم‌شناختی مانند عدم ارتباط مولدین و تولیدمثل مناسب، در معرض بلایای طبیعی نظیر سیل و آتش‌سوزی و نظایر آن قرار گرفته است که خود باز منجر به کاهش بیشتر افراد گونه و تشدید تأثیرات عوامل تهدیدکننده می‌­شود.

علاوه‌براین، حفظ گونه‌های وحشی و اکوسیستم‌هایی که آنها اجزای حیاتی آن هستند، برای مقابله با بحران اقلیمی، امنیت غذایی و آبی و کاهش خطرات رویداد‌های شدید جوی و بیماری‌های نوظهور و خطرات شیوع جهانی حیاتی است. حقیقتی که ما کمتر توجه و دقت داریم، این است که گونه‌ها منبع اصلی غذا، دارو، مواد اولیه و سایر منابع برای جوامع انسانی به‌ویژه مردم بومی و محلی در سراسر جهان هستند و استفاده مستقیم از گونه‌های وحشی پایه‌گذار صنایع و فعالیت‌های عظیم اقتصادی نظیر شیلات و جنگلداری در اقصی نقاط جهان به حساب می‌آیند. یکی از حقایق مهم دیگر اینکه خویشاوندان وحشی محصولات زراعی و دام‌های خانگی مخزنی از مواد ژنتیکی غیرقابل‌جایگزینی هستند که ظرفیت بالقوه سازگاری در آینده را دارند و بنابراین، به‌طور قابل‌توجهی به امنیت غذایی، تغذیه و سلامت جوامع انسانی کمک می‌کنند. از نگاه دیگر، گونه‌ها بخشی اساسی و قابل‌توجه از تاریخ، فرهنگ و سنن هر جامعه‌ای هستند و ارزش‌های زیبایی‌شناختی و نقش‌های معنوی آنها آرامش، الهام و رفاه فرهنگی را فراهم می‌آورد.


بیشتر بخوانید: معاون رئیس جمهور بالاخره به باکو رسید، تندرو‌ها پزشکیان را از پرواز پیاده کردند/ ظرفیت‌های محیط زیست نیمه جان ایران در اجلاس کاپ


با تأکید بر اینکه حفاظت گونه‌ها موجب پایداری حیات می‌شود، ارزش‌­ها و نقش‌­های عملکردی گونه‌­ها را شامل مواردی از قبیل حفظ ارزش ذاتی طبیعت، حمایت از بقا، سلامت و رفاه انسان، امکان‌پذیری عدالت محیطی و اجتماعی، حفظ آب، زمین و هوا، پشتیبانی از اقتصاد جهانی، ترویج امنیت غذایی، حفظ پیوند‌های بومی و فرهنگی، تثبیت و پایداری اقلیم، ایجاد شغل، به حرکت درآوردن نوآوری، حفظ تنوع برای نسل‌های آینده و درنهایت به ارمغان آوردن شادی و الهام دانست.

بدیهی است پرداختن به تمامی‌جنبه‌ها در قالب یک نوشتار میسر نیست و هر کدام از موارد مذکور نیاز به تشریح و تفصیل دارد، اما آنچه ضروری و نیازمند اقدام عاجل است تغییر نگاه و رفتار ما در سطح خرد و کلان نسبت به «گونه» است.

وقتی یک گونه در گرداب انقراض می‌افتد، نابودی یا انقراض آن سریع­‌تر از آنچه بتوان تصور کرد، رخ می‌دهد. تغییر یا بهبود شرایط برای نجات گونه از گرداب عملاً بسیار هزینه‌بر، پیچیده، پرچالش و حتی گاه امکان‌ناپذیر است. جالب اینکه در حین نوشتن این مطلب خبر انقراض گونه گیلانشاه خالدار و آمار جمعیت گونه یوز آسیایی منتشر شد. شاید گونه یوز مثال بارز و ملموسی از واقعیت دردناک گونه‌ها و انقراض و تشریح گرداب انقراض باشد. این یک پیام و هشدار جدی است که نباید اجازه دهیم گونه‌ها و جمعیت‌های آنها با چنین شرایط ویران­گری مواجه شوند.

عوامل کلان و مهم تهدیدکننده مانند برداشت بیش‌ازحد، تخریب زیستگاه‌ها به اشکال مختلف، آلاینده‌ها و گونه­‌های غیربومی موجب کاهش و کوچک شدن و کاهش افراد یک گونه می‌شوند

در یک تعریف کلی و گذرا، گونه‌ها و جمعیت‌های آنها در چرخه‌­ای از عوامل تهدیدکننده و تأثیرات آنها قرار دارند. عوامل کلان و مهم تهدیدکننده مانند برداشت بیش‌ازحد، تخریب زیستگاه‌ها به اشکال مختلف، آلاینده‌ها و گونه‌های غیربومی موجب کاهش و کوچک شدن و کاهش افراد یک گونه می‌شوند. این کوچک‌شدگی به‌نوبه خود موجب از بین رفتن ژن‌ها و افزایش درون‌آمیزی و تشدید اثرات کاهش تنوع ژنتیکی شده و آسیب‌پذیری گونه را نسبت به تغییرات محیطی نظیر تغییراقلیم افزایش می‌­دهد. این جمعیت کوچک آشفته علاوه‌بر مشکلات ژنتیکی و بوم‌شناختی مانند عدم ارتباط مولدین و تولیدمثل مناسب، در معرض بلایای طبیعی نظیر سیل و آتش‌سوزی و نظایر آن قرار گرفته است که خود باز منجر به کاهش بیشتر افراد گونه و تشدید تأثیرات عوامل تهدیدکننده می‌­شود. این مدار بسته یا چرخه، مدام تکرار می‌شود و با کاهش و افت جمعیت و کیفیت آن، تناوب تکرار بیشتر و بیشتر و در مدت زمان کمتری به وقوع می­‌پیوندد. این است داستان غم‌انگیز انقراض و بلایی که بر سر گونه‌ها می‌آید.

رسانه‌ها باید فرصت بیشتر و بهتری برای اطلاع‌رسانی و آگاهی عمومی در این زمینه فراهم کنند تا بتوان موارد را دقیق‌تر و بیشتر تفسیر و بازگو کرد و حتی بتوان نگاهی نیز به وظایف و برنامه‌های کلان ملی و محلی دستگاه‌­های متولی امر انداخت. بیان این نکته ضروری است که در سطح جهانی مهم­ترین و قابل‌اتکا­ترین مرجع در رابطه با گونه­‌ها اتحادیه جهانی حفاظت یا IUCN است که کمیسیون بقای گونه‌های آن (SSC)، متشکل از گروه‌­های تخصصی مختلف براساس گونه‌­ها (نظیر گروه تخصصی گربه‌­سانان، فیل‌­ها، لاک‌­پشت­‌ها، گونه‌­های مهاجم بیگانه، تمساح‌­ها، خرس‌­ها و…)، اقدام به تهیه و انتشار اطلاعات مختلف در مورد گونه‌ها و به‌ویژه وضعیت حفاظتی آنها و نیز برنامه‌ها و اقدامات حفاظتی می‌کند. آنچه ما به‌عنوان طبقه‌بندی جهانی حفاظتی گونه‌­ها مورد استفاده قرار می‌­دهیم نیز نتایج ارزیابی فهرست سرخ این اتحادیه است که براساس معیار‌های بوم‌شناختی تعریف‌شده، رده یا وضعیت حفاظتی گونه­‌ها را مشخص می­‌کنند. این اتحادیه منبع بسیار وسیعی از آمار و اطلاعات، راهنماها، ارزیابی‌ها، برنامه عمل­‌ها، اقدامات، پروژه‌­ها و مثال­‌های موردی است که به‌راحتی در دسترس و قابل‌استفاده هستند. ما نیز در سطح ملی باید درک، رفتار و تلقی صحیح و مناسبی از معاهدات، کنوانسیون­‌ها و سازمان‌های بین‌المللی محیط‌زیستی داشته باشیم. اتحادیه جهانی حفاظت، نشست‌های متعددی برگزار می‌کند که علی‌رغم اهمیت بسیار زیاد آنها، حتی در مواردی ما از این نشست‌­ها بی‌خبر هستیم؛ من‌جمله نشست رؤسای گروه‌­های تخصصی که عموماً هر چهار سال یک‌بار در ابوظبی برگزار شده است و نشست اخیر آن در تاریخ چهارم تا هفتم آبان‌ماه بود. این نشست با شعار و تأکید بر اینکه «حفاظت از گونه­‌ها موجب پایداری حیات می‌­شود» (Saving species sustains life)، در بیانیه‌ای خواستار اقدام و در اولویت قرار دادن حفاظت از گونه‌ها در چارچوب موارد زیر شده است:


بیشتر بخوانید: تداوم قطع و تاراج در محیط زیست ایران؛ واکاوی بدترین وقایع زیست محیطی در ۶ ماه گذشته


دولت‌های ملی و فراملی: در برنامه‌ریزی، اجرا، قانون‌گذاری و هزینه‌کرد در بخش‌ها.
سازمان‌های بین‌دولتی: در راهبرد‌ها و تأمین مالی.
کسب‌وکارها: در عملیات، زنجیره‌های تأمین و برنامه‌های مسئولیت اجتماعی شرکتی.
اهدا/تأمین‌کنندگان: در فعالیت‌های خیریه خود.
سازمان‌های جامعه مدنی: در راهبردها، اقدامات و حمایت.
مردم بومی و جوامع محلی: در به‌کارگیری دانش و سرپرستی خود.
مؤسسات آموزشی: در برنامه‌های درسی، تحقیق و تعامل.
گروه‌های مذهبی و معنوی: در مراسم‌­ها، عبادت‌ها، شیوه‌ها و نذور.
مدیران منابع‌طبیعی: در سرپرستی و مدیریت؛ و افراد: در اقدامات و تصمیمات خود

کشور‌های جهان قبلاً به اهداف توسعه پایدار، چارچوب جهانی تنوع‌زیستی و توافقنامه پاریس متعهد شده‌اند و نجات گونه‌ها برای دستیابی به این تعهدات اساسی و الزامی است.

منبع: روزنامه پیام ما
ارسال نظر
قوانین ارسال نظر
لطفا از نوشتن با حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «اقتصاد24» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.

صفحه اول روزنامه‌های سیاسی امروز

پیش‌بینی هواشناسی تهران و ایران امروز + جدول

قیمت لیر ترکیه امروز در بازار + جزئیات

وضعیت هواشناسی امروز

قیمت دینار عراق امروز در بازار + جزئیات

قیمت سکه و طلا امروز یکشنبه ۱۸ آذر ۱۴۰۳ + جدول

قیمت دلار و یورو امروز یکشنبه ۱۸ آذر ۱۴۰۳ + جدول

عکس/ آخرین وضعیت حرم حضرت زینب (س) در دمشق

عکس/ توئیت داماد حسن روحانی درباره سقوط بشار اسد

عکس/ آخرین وضعیت حرم حضرت رقیه (س) در دمشق

عکس/ تغییر پرچم سوریه در ویکی پدیا با سقوط بشار اسد

عکس/ شادی زنان سوری بعد از سقوط بشار اسد

قیمت خودرو‌های سایپا امروز یکشنبه ۱۸ آذر ۱۴۰۳ + جدول

عکس/ واکنش حمید رسایی به سقوط بشار اسد

عکس/ انتشار بیانیه کوتاه شبکه تلویزیون رسمی سوریه

عکس/ اجاره گریه‌کن در سایت بهشت زهرا

عکس / آیا هواپیمای بشار اسد سقوط کرده است؟

عکس/ قیمت دلار و طلا ۲۰ سال پیش

عکس/ شادی مردم پس از سقوط بشار اسد در داخل و خارج سوریه

عکس/ نمایی از قصر بشار اسد بر بلندی کوه قاسیون در دمشق

خواندنی‌ها
خودرو
فناوری
آخرین اخبار

معیار در سن بلوغ سال شمسی است یا قمری؟

بشار اسد و ثروت افسانه‌ای یک خاندان/ از کارتل های اقتصادی عمو، پسردایی و همسر رئیس جمهور سابق سوریه چه می‌دانیم؟

عکس/ حرم حضرت زینب (س) غارت نشده است

اولین عکس بشار اسد و همسرش پس از ورود به مسکو

عکس/پیشکسوت پرسپولیس بر بالین اسطوره استقلال

مقام اسراییلی: سوریه از امشب جبهه جنگ اسرائیل است

دفاع تمام قد قالیباف از قانون عفاف و حجاب

همه اتفاقات از سقوط بالگرد رئیس‌جمهور آغاز شد

زاکانی از هیئت امنای دانشگاه تهران حذف شد!

عربستان مدعی قهرمانی جام جهانی می‌شود!

واکنش پزشکیان به سقوط بشار اسد

تلویزیون روسیه به نقل از کرملین: اسد در مسکو است

فوری؛ حمله مجدد شورشیان به سفارت ایران

زلاتان احمق و مغرور است!

کارکنان سفارت روسیه در دمشق باقی‌مانده‌اند

ترامپ تهدید به خروج از ناتو کرد

عکس/ پوشش و لباس‌های جدید الجولانی

لیر سوریه سقوط کرد

پیام تبریک دختر اسماعیل هنیه به مخالفان بشار اسد

اسرائیل بخش‌هایی از خاک سوریه را اشغال کرد

اولین واکنش رسمی تهران به سقوط بشار اسد

مسابقات فوتبال تهران همچنان تعطیل است

عکس/تنش در نشست دانشجویان با سخنگوی دولت

تصاویری از تعرض به سفارت ایران در دمشق

پیش بینی قیمت دلار فردا ۱۹ آذر ۱۴۰۳/ افزایش تقاضا در بازار دلار پس از سقوط بشار اسد

فیلم/جولانی با این حرکت وارد دمشق شد

عکس/ تیکه پرانی عجیب آقازاده پناهیان به میرحسین موسوی

قیمت بنزین در سوریه به لیتری ۶۳ هزار تومان رسید!

فیلم/پخش شیرینی در افغانستان به مناسبت سقوط حکومت اسد

فیلم/ حرم حضرت زینب در امنیت کامل است؟

عکس/دکور جدید تلویزیون رسمی سوریه همرنگ پرچم جدید

فیلم/گزارش الجزیره از قصر خالی بشار اسد در جبل قاسیون دمشق

فیلم/خبرنگار الجزیره: هزاران زندان سوری در طبقات زیر زندان صیدنایا وجود دارند

پیش بینی بورس فردا دوشنبه ۱۹ آبان ۱۴۰۳

تیم ملی فوتبال ایران نایب قهرمان شد

پیش بینی قیمت سکه و طلا فردا ۱۹ آ‌ذر ۱۴۰۳/ سکه کانال عوض کرد؛ طلا هم گران شد

واکنش نتانیاهو به سقوط بشار اسد

افزایش عجیب قیمت قبر / مردن پر هزینه شد

ابومحمد جولانی کیست؟/ از گمنامی تا نقش‌آفرینی در سقوط سوریه

کریستیانو رونالدو به ۱۰۰۰ رسید!

افشین پیرهاشمی درگذشت

تصاویری از آشتی‌کنان رامین رضاییان و گل‌محمدی

واریز یارانه کودکان کلید خورد

تصمیم جدید برای پول واکسن های کرونا در سبد کووکس

بیانیه وزارت خارجه ایران درباره تحولات سوریه

فیلم/ غارت بانک مرکزی سوریه در دمشق

فیلم/ کودکان سلاح به دست در خیابان‌های دمشق

فیلم/ غارت حرم حضرت زینب (س)

زنان بیشتر از مردان به سلبریتی‌ها اعتماد دارند+ جدول

ماجرای فراری دادن دختر نوجوان با بهانه ازدواج و مهاجرت چه بود؟