بازار سهام چیست و چگونه کار می کند؟

اقتصاد ۲۴- شیوا سپهری: بازار بورس به‌طور کلی یک سازوکار مبادله است که به سرمایه‌گذاران امکان خرید و فروش سهام شرکت‌های عمومی را می‌دهد. معاملات عمدتاً به‌صورت الکترونیکی بین شرکت‌کنندگان دور از یکدیگر انجام می‌شود. این سازوکار راهی عالی برای جمع‌آوری سرمایه توسط کسب‌وکار‌ها است. همچنین تحلیلگران قیمت‌های معامله‌شده را برای یافتن نشانه‌های قوت یا ضعف اقتصادی بررسی می‌کنند.

قیمت سهام بر اساس تقاضای خریداران جدید یا عرضه سهام از سوی فروشندگان فعلی تغییر می‌کند. سرمایه‌گذاران بر اساس عملکرد شرکت، شرایط اقتصادی، قیمت فعلی سهام و عوامل دیگر تصمیم به خرید یا فروش می‌گیرند. معیار‌های تصمیم‌گیری هر سرمایه‌گذار متفاوت است و چیزی که از دید یک فرد غیرمنطقی به نظر می‌رسد، ممکن است برای دیگری کاملاً منطقی باشد. این پویایی باعث تداوم معاملات سهام و پیش‌بینی‌ناپذیری قیمت‌های آینده سهام می‌شود.

مردم به دلایل مختلف سهام می‌خرند. برخی برای دریافت سود نقدی سهام، برخی با هدف خرید ارزان و فروش گرانتر و برخی دیگر برای مشارکت در اداره شرکت‌ها سهام می‌خرند. سهامداران می‌توانند بر اساس تعداد سهامی که دارند، در جلسات شرکت رأی دهند.

اصطلاحات «بازار بورس» و «بورس اوراق بهادار» اغلب به جای یکدیگر استفاده می‌شوند، اما یکسان نیستند. معامله‌گران در بازار بورس سهام را در یک یا چند بورس اوراق بهادار که بخشی از بازار کلی است، خرید و فروش می‌کنند. بورس‌های بزرگ آمریکا شامل NYSE و نزدک هستند.

بازار بورس چگونه کار می‌کند؟

بازار بورس شبکه‌ای گسترده و پیچیده از فعالیت‌های معاملاتی است که در آن سهام شرکت‌ها خرید و فروش می‌شود و قوانینی برای جلوگیری از تقلب و رفتار‌های ناعادلانه وجود دارد. این بازار نقش مهمی در اقتصاد‌های مدرن دارد و به جابه‌جایی سرمایه بین سرمایه‌گذاران و شرکت‌ها کمک می‌کند.

عرضه اولیه چیست؟

فقط شرکت‌های عمومی که سهام خود را از طریق عرضه اولیه عمومی (IPO) ارائه داده‌اند، می‌توانند در بورس معامله شوند. شرکت‌ها برای عرضه سهام باید از مقررات و قوانین افشای مالی پیروی کنند. فرایند ارائه سهام یک شرکت برای اولین بار در بازار بورس که به آن عرضه اولیه گفته می‌شود. عرضه اولیه به معنای این است که یک شرکت سهام خود را برای اولین بار در بورس اوراق بهادار عرضه کند.

بازار اولیه شامل جمع‌آوری سرمایه و واگذاری بخشی از کسب‌وکار است که قدیمی‌ترین روش تقسیم سهام شرکت‌ها محسوب می‌شود. امروز این بازار شامل IPO، عرضه‌های عمومی بعدی، انتشار اوراق بدهی و سایر روش‌ها است. پس از آن، سهام در بازار ثانویه و در بورس‌ها یا خارج از آن معامله می‌شود.

سهام چیست؟ خرید و فروش سهام چگونه است؟

وقتی سهامی می‌خرید، بخشی از مالکیت آن شرکت را به دست می‌آورید. میزان مالکیت شما به تعداد کل سهام شرکت و تعداد سهام خریداری‌شده توسط شما بستگی دارد. سهامداران حق دریافت بخشی از سود شرکت معمولاً به صورت سود نقدی و گاهی حق رأی در مسائل شرکت را دارند.

بازار اولیه و ثانویه چیست؟

بازار سهام اولیه بازی است که در آن اولین اوراق بهادارا صادر شده شده توسط نهاد‌ها و دولت‌ها فروخته می‌شود. در این بازار عموماً معاملات فرابورس انجام می‌شود و اوراق بهادار نیز از طریق اعتبارات یا نهاد‌های مالی خریداری می‌شوند.

بازار سهام ثانویه بازی متصل به بازار اولیه است که شرکت کنندگان در بازار اوراق بهادار از پیش صادر شده و ذخایر اضافی آن‌ها را خرید و فروش می‌کنند. بازار سهام سرمایه‌ی مورد نیاز را بدون دخالت دولتی به دست می‌آورد.

انواع بازار مبادلات سهام

بازار‌های مبادلات سهام به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند که هر کدام ویژگی‌ها و عملکرد خاصی دارند. یکی از این انواع، بازار مزایده‌ای است که در آن خریداران و فروشندگان قیمت‌های پیشنهادی خود را ارائه می‌دهند. در این بازار، زمانی که قیمت پیشنهادی خرید و فروش مطابقت پیدا کند، معامله انجام می‌شود. امروزه این فرآیند بیشتر به صورت خودکار و با استفاده از الگوریتم‌های الکترونیکی انجام می‌شود. بازار بورس نیویورک (NYSE) نمونه‌ای از این نوع بازار است.

بازار واسطه‌گران و کارگزاران نوع دیگری از بازار است که در آن کارگزاران نقش میانجی بین سرمایه‌گذاران و نهاد‌های مالی را ایفا می‌کنند. این کارگزاران به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهند به ابزار‌های مالی مختلف دسترسی داشته باشند و معاملات خود را از طریق پلتفرم‌های مشخص انجام دهند. سرمایه‌گذاران خرده‌فروش معمولاً بدون کمک کارگزار به بازار دسترسی ندارند، و بانک‌ها و موسسات مالی نیز نقش مهمی در این نوع بازار ایفا می‌کنند.

بیشتر بخوانید: بهترین اقتصاد‌های دنیا کدامند؟/ با ۲۵ کشور قدرتمند اقتصادی آشنا شوید

در بازار‌های سهام الکترونیکی، برخلاف بازار‌های فیزیکی، معاملات به‌طور کامل در فضای مجازی و از طریق سیستم‌های الکترونیکی انجام می‌شوند. این بازار‌ها سرعت و کارایی بالایی دارند و می‌توانند حجم بالایی از معاملات را پردازش کنند. نزدک (Nasdaq) و شبکه‌های ارتباطات الکترونیک (ECN) از نمونه‌های برجسته این نوع بازار‌ها هستند که به دلیل فناوری پیشرفته، محبوبیت زیادی پیدا کرده‌اند.

بازار‌های فرابورس (OTC)، دسته‌ای دیگر از بازار‌ها هستند که شرکت‌های کوچک‌تر یا شرکت‌هایی که از لیست بازار‌های بزرگ خارج شده‌اند، در آن فعالیت می‌کنند. این بازار‌ها اغلب نظارت و شفافیت کمتری نسبت به بازار‌های رسمی دارند و بیشتر معاملات از طریق شبکه‌های غیرمتمرکز بین خریداران و فروشندگان انجام می‌شود.

هر یک از این بازار‌ها نقش ویژه‌ای در تسهیل معاملات مالی و دسترسی به سرمایه دارند و متناسب با نیاز‌های مختلف سرمایه‌گذاران عمل می‌کنند.

بازیگران مهم بازار بورس

بازار بورس از بازیگران کلیدی متعددی تشکیل شده است که هر یک نقش منحصربه‌فردی در کارکرد آن ایفا می‌کنند:

سرمایه‌گذاران: این گروه شامل افراد و نهاد‌هایی است که با هدف کسب سود، اقدام به خریدوفروش سهام و سایر ابزار‌های مالی می‌کنند. سرمایه‌گذاران بر اساس تحلیل‌های خود درباره بازار و شرکت‌ها تصمیم‌گیری می‌کنند.

صادرکنندگان: شرکت‌ها، شهر‌ها یا حتی دولت‌ها که با عرضه اوراق بهادار در بورس، سرمایه لازم برای پروژه‌های خود را تأمین می‌کنند. این افراد یا نهاد‌ها سهام و اوراق بدهی خود را برای جذب منابع مالی به بازار معرفی می‌کنند.

کارگزاران: واسطه‌هایی هستند که معاملات را برای سرمایه‌گذاران انجام می‌دهند. کارگزاران مجوز دارند که به نیابت از مشتریان خود در بورس فعالیت کنند و نقش مهمی در تسهیل فرایند خریدوفروش دارند.

ثبت‌کنندگان: وظیفه ثبت اطلاعات سهام‌داران را بر عهده دارند. این نقش تضمین می‌کند که تمامی معاملات به‌درستی ثبت و مالکیت سهام به‌طور شفاف مشخص شود.

متولیان: این نهاد‌ها اوراق بهادار را ذخیره و سابقه نقل‌وانتقال آنها را نگهداری می‌کنند تا اطمینان حاصل شود که معاملات به‌درستی انجام شده‌اند.

نهاد‌های نظارتی: سازمان‌هایی مانند بانک مرکزی یا کمیسیون‌های مالی وظیفه تنظیم مقررات و نظارت بر عملکرد بازیگران بازار را دارند. آنها تضمین می‌کنند که بازار منصفانه و شفاف باشد و از منافع سرمایه‌گذاران محافظت می‌کنند.

این عناصر، با همکاری یکدیگر، ساختاری منظم و شفاف برای انجام معاملات و تأمین مالی فراهم می‌کنند.

بورس اوراق بهادار چیست؟

بورس اوراق بهادار بازی برای معامله اوراق بهادار است. در این بازار سهام و انواع اوراق بهادار معامله می‌شود. در این بازار خریدار و فروشنده بر اساس قیمت سهام که توسط عرضه و تقاضا تعیین می‌شود، دارایی‌ها را معامله می‌کنند.

تاریخچه بازار بورس

بازار‌های سهام تاریخچه‌ای طولانی دارند و از مراکز تجاری کوچک به سیستم‌های مالی پیچیده تبدیل شده‌اند. این بازار‌ها با توسعه اقتصاد جهانی، تبادل سرمایه و جذب سرمایه‌گذاران به رشد اقتصادی کشور‌ها کمک کرده‌اند.

هلند: اولین بازار سهام جهان در سال ۱۶۱۱ در آمستردام تأسیس شد. کمپانی هند شرقی هلند اولین شرکتی بود که سهام خود را برای تأمین مالی تجارت‌های بین‌المللی عرضه کرد. این بازار پایه‌گذار معاملات سهام و مفاهیمی مانند عرضه عمومی اولیه (IPO) بود.

بریتانیا: بورس لندن در سال ۱۸۰۱ آغاز به کار کرد. ریشه آن به معاملات سهام غیررسمی در قهوه‌خانه‌ها بازمی‌گردد. بورس لندن به‌مرور یکی از مهم‌ترین مراکز مالی جهان شد و نقشی کلیدی در انقلاب صنعتی ایفا کرد.

ژاپن: بورس توکیو در سال ۱۸۷۸ تأسیس شد و اکنون یکی از بزرگ‌ترین بازار‌های سهام جهان است. این بازار در رشد اقتصادی پس از جنگ جهانی دوم و صنعتی شدن ژاپن نقش حیاتی داشت.

چین: بورس شانگهای در سال ۱۹۹۰ تأسیس شد و به سرعت رشد کرد. این بازار اکنون یکی از مهم‌ترین بورس‌های آسیاست و نقش کلیدی در اقتصاد جهانی ایفا می‌کند.

آمریکا: اگرچه اولین بازار بورس در سال ۱۶۱۱ در آمستردام آغاز شد، اما بازار بورس در آمریکا تا اواخر دهه ۱۷۰۰ شکل نگرفت. در آن زمان، گروه کوچکی از بازرگانان توافق‌نامه‌ای به نام "Buttonwood Tree Agreement" امضا کردند و روزانه برای خرید و فروش سهام و اوراق قرضه با یکدیگر ملاقات می‌کردند. این توافق پایه‌گذار بورس نیویورک (NYSE) شد. با اینکه معامله‌گران Buttonwood بنیان‌گذاران بزرگ‌ترین بورس آمریکا شناخته می‌شوند، بورس فیلادلفیا که در سال ۱۷۹۰ تأسیس شد، اولین بورس آمریکا بود. این بورس تأثیر زیادی بر جایگاه فیلادلفیا در اقتصاد جهانی داشت و به توسعه بخش‌های مالی آمریکا و گسترش به سمت غرب کمک کرد.