روسیه به دنبال چانه‌زنی در خلیج فارس و اروپا

اقتصاد۲۴-موسسه مطالعاتی استیمسون با انتشار یادداشتی مدعی شد، در چند سال گذشته گسترش روابط روسیه و ایران موجب شده تا مسکو با اعضای مقاومت، گروه‌هایی حامی تهران مستقر در خاورمیانه ارتباط نزدیکی برقرار کند. در همین چارچوب همکاری نزدیک روسیه و حوثی‌ها در یمن قابل تبیین است. حوثی‌ها از سال ۲۰۱۴ کنترل یکی از پرجمعیت‌ترین مناطق این کشور را بر عهده گرفته و در حمایت از حماس و با هدف قراردادن خطوط کشتیرانی، تجارت جهانی را مختل کرده‌اند.

به ادعای استیمسون از زمان آغاز جنگ غزه، روسیه میزبان چندین هیئت حوثی بود، پوشش دیپلماتیک برای این گروه در سازمان ملل فراهم کرد و بنا بر گزارش‌ها داده‌های ردیابی را در اختیار حوثی‌ها قرار داد و به این گروه فرصت داد تا به شکلی دقیق‌تر اهداف خود دریای سرخ را هدف قرار دهند.

استیمسون در ادامه مدعی است، گزارش‌هایی وجود دارد دال بر این که روسیه قصد دارد تجهیزات تسلیحاتی مانند AK-۷۴ و موشک‌های ضدکشتی یاخونت را در اختیار حوثی‌ها قرار دهد. علاوه بر این، مشاوران نظامی آژانس اطلاعات نظامی خارجی روسیه، GRU، ظاهراً در قلمرو تحت کنترل این گروه یمنی حضور دارند.

معنا نزدیکی روسیه به حوثی‌ها

استیمسون در ادامه یادداشت ادعایی‌اش آورد، در سطح سیاسی، میخائیل بوگدانوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، چندین دیدار با نمایندگان حوثی داشته است. حوثی‌ها در واکنش اعلامیه‌های «استقلال» ۲۱ فوریه ۲۰۲۲ در مناطق دونتسک و لوهانسک اوکراین -اعلامیه‌هایی که درست قبل از حمله گسترده این کشور به اوکراین صادر شده بود، را تایید کردند.

علاوه بر این، اخیراً ادعا‌هایی مبنی بر مبارزه حوثی‌ها در اوکراین به وجود دارد؛ ادعایی که البته هنوز تایید نشده است. به ادعای ناظران، نزدیکی روسیه و حوثی‌ها نشان از پایان نقش بی‌طرفانه روسیه در جنگ یمن دارد؛ جنگی که در دهه ۲۰۱۰ آغاز شد. روسیه هنوز از نظر فنی دولت مورد قبول بین‌المللی یمن را که در شهر جنوبی عدن مستقر است، به رسمیت می‌شناسد. اما این رویکرد پوششی جای خود را به تعامل فعال‌تر با حوثی‌ها داده است، زیرا مسکو فرصت‌های جدیدی را در شبه جزیره عربستان برای رقابت با غرب و منحرف کردن توجه از اوکراین به دست آورده است.

کرملین نشان می‌دهد که می‌تواند به هر جغرافیایی برای هدف قرار دادن غرب دست یابد و اروپا و آمریکا را به دلیل مخالفت با رویکرد ارضی‌اش در اوکراین مجازات کند.

فراتر از بعد ضدغربی رویکرد مسکو، به نظر می‌رسد روسیه از یمن به عنوان اهرمی برای تحت فشار قرار دادن عربستان استفاده خواهد کرد، آن هم در شرایطی که ریاض در آستانه توافق دستیابی به توافق دفاعی با ایالات متحده است. این تفکر به‌ویژه در پیش‌بینی رویکرد دولت دوم ترامپ، زمانی که ریاض می‌تواند مواضع طرفدار آمریکا را در مدیریت قیمت نفت انتخاب کند، مرتبط است. در مقابل، ترامپ ممکن است به دنبال کاهش روابط رو به رشد عربستان با روسیه باشد.

گسترش روابط بین روسیه و حوثی‌ها همچنین با تغییرات به وجود آمده در فعل و انفعال‌های مقاومت همزمانی دارد. حوثی‌ها، اگرچه بسیار دور از سرزمین‌های اشغالی مستقر هستند، اما به واسطه حمله به کشتیرانی بین‌المللی، در قیاس با سایر اعضای مقاومت نقش برجسته‌تری یافته‌اند. هدف این گروه تحت فشار قرار دادن اسرائیل برای پایان دادن به جنگ در غزه است و همین گزاره موجب شده تا حوثی‌ها در تغییر موازنه قدرت در خاورمیانه نقش برجسته‌ای ایفا کند.

بازی مسکو در دو زمین

حوثی‌ها به واسطه روابط نزدیک‌تر با مسکو اعتبار بیشتری در عرصه بین‌المللی به دست می‌آورند. به ادعای ناظران روابط نزدیک با روسیه به منزله به رسمیت شناختن این گروه در جهان است و مهمتر از آن موجب خواهد شد تا حوثی‌ها منابع نظامی و اطلاعاتی بیشتری را به دست بیاورند.

بیشتر بخوانید:بازی تازه مسکو؛ پیدا و پنهان هم‌صدایی روسیه با یمن

از منظر روسیه، گسترش روابط با حزب‌الله، حماس و همچنین حوثی‌ها گامی به سوی شکل‌گیری یک نظام بین‌المللی چندقطبی‌تر است. اما مسکو جنبه‌های منفی بالقوه همکاری رو به رشد با بازیگران غیردولتی را می‌داند. روسیه نمی‌خواهد عربستان سعودی و امارات متحده عربی که بین سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۲ درگیر درگیری خونین با حوثی‌ها در یمن بودند، را از خود دور کند. مسکو پس از حمله به اوکراین به طور فزاینده‌ای به ریاض و ابوظبی نزدیک شده است. دو کشور عربی نیز به نوبه خود، دور شدن روسیه از اتحادیه اروپا و چرخشش به سمت آسیا و خاورمیانه را در راستای دیدگاه استراتژیک خود در زمینه تنوع سیاست خارجی بسیار مفید می‌دانند.

با توجه به ماهیت معاملاتی سیاست روسیه در قبال خاورمیانه، بعید است که رهبری مسکو بخواهد روابطش با کشور‌های حاشیه خلیج فارس را به خطر بیاندازد. همین گزاره پاسخی است به چرایی عدم ارسال محموله‌های بزرگ نظامی برای حوثی‌ها.

با این حال گروهی مدعی‌اند که اگر روسیه تصور کند که حمایت از حوثی‌ها موجب خواهد شد تا افکار غرب از جنگ در اوکراین منحرف شود، این احتمال وجود دارد که کرملین خطر تیره شدن روابط با عربستان و امارات را به جان بخرد. روسیه همچنین می‌تواند به‌طور غیرمستقیم تسلیحات خود را در اختیار یمن قرار دهد یا از حوثی‌ها تضمین بگیرد که از سلاح‌های روسی علیه همسایگان عرب استفاده نخواهند کرد.

به ادعای استیمسون روسیه تمایلی به کاهش کامل روابط خود با اسرائیل ندارد. مسکو و تل‌آویو مدت‌هاست که از روابط ویژه‌ای برخوردار بوده‌اند. در قاب همین رابطه سکوت اسرائیل در ارتباط با جنگ در اوکراین قابل تبیین است. به طور کلی، موضع روسیه در خاورمیانه فرصت طلبانه است. در حالی که از درگیری عمیق نظامی دوری می‌کند، تلاش‌های حوثی‌ها برای ایفای نقش در درگیری اصلی منطقه را تسهیل کرده و جاه‌طلبی‌های ارضی روسیه را محقق می‌سازد