عکس/ اعلامیه نجات آذربایجان ایران ۷۸ سال پیش

افسرن ستون‌های اعزامی به آذربایجان

اقتصاد۲۴- روز چهارشنبه بیستم آذر ۱۳۲۵ ارتش ایران با تدبیر قوام‌السلطنه نخست‌وزیر وقت وارد آذربایجان شد و با شکست فرقه‌ی دموکرات آذربایجان به رهبری پیشه‌وری (و پشتیبانی شوروی) این منطقه را پس از یک سال به مام میهن بازگرداند.
برای آگاهی مردم آذربایجان از عملیات بازپس‌گیری آذربایجان، ارتش در آن روز اعلامیه‌ای به مناسبت حرکت نیرو‌های خود خطاب به آنان منتشر کرد که به این شرح بود:

هم‌میهنان گرامی
ارتش جوان ایران که از افراد ملت به وجود آمده، وسیله‌ی حفظ سعادت و شرافت ایران و ایرانی است. در عرض ۲۵ سال حیات خود به کرات در راه استقلال و امنیت کشور جان‌فشانی کرده و فداکاری خود را به منصه‌ی ظهور رسانده است.
چه بسا افسران و سربازان رشید که در قلل کوه‌ها و تنگنا‌های دره‌ها و اقطار بیابان‌ها برای حفظ امنیت و اعاده‌ی حیثیت ایران جان خویش را فدا نمودند و چه بسا سربازان دلیر و ایران‌پرست که سر پرشور خود را بی‌ریا در راه میهن و آسایش و رفاه هم‌میهنان خود بر باد دادند و با بشاشتی که مخصوص شهدای راه حق و وظیفه است جام شهادت سر کشیدند و جز «جاوید باد ایران» کلمه‌ای بر زبان نراندند.

ولی افسوس که بعضی مردم فرومایه و کوته‌نظر که جز تضعیف ایران و برانداختن ریشه‌ی استقلال چندین هزار ساله‌ی این کشور باستانی قصدی نداشتند به انواع تبلیغات زهرآلود خود کوشیدند این همه فداکاری را در زیر پرده‌ی سیاه اراجیف و تهمت مستور دارند.

خدای ایران حاضر و ناظر بود و نخواست که ایران از فداکاری و جانبازی بهترین و شریف‌ترین فرزندان خود محروم گردد و نخواست دل ملت ستم‌دیده از مهر خالص‌ترین خدمتگزاران خود عاری گردد.
مقدر این است که دل ملت با صدای پای سربازان که برای نجات میهن به میدان افتخار می‌روند هم‌آهنگ باشد و قلب ملت با حرکت ستون‌های نظامی که برای تامین استقلال و آزادی ایران حرکت می‌نمایند به تپش درآید.
اکنون که سربازان ایرانی با قلبی مملو از احساسات میهن‌پرستانه به منظور تامین آزادی انتخابات به سوی آذربایجان حرکت می‌نمایند بار دیگر موقع را مغتنم شمرده به کلیه‌ی هم‌میهنان عزیز یادآوری می‌شود که ارتش جز تامین استقلال و عظمت کشور و ایجاد رفاه و آسایش هم‌میهنان گرامی اعم از آذربایجانی و کردستانی و لرستانی و خراسانی و شیرازی هدف و منظوری ندارد و همیشه برای انجام وظیفه‌ی مقدس سربازی جان بر کف آماده‌ی خدمتگزاری و فداکاری است.

هم‌میهنان گرامی
یقین داشته باشید که افسران ارتش برادران حقیقی شما و جز سعادت و سرافرازی شما امید و آرزویی در سر ندارند.

هم‌میهنان عزیز
برادران سرباز خود را با آغوش باز بپذیرید و یقین داشته باشید امنیت و عظمت ایران عزیز تنها و تنها در سایه‌ی اتحاد و یگانگی ملت با ارتش میسر است و بس.

پاینده باد ایران. نیرومند باد ارتش ملی ایران (اطلاعات، بیستم آذر ۱۳۲۵)

قلوب مردم ایران از شادی می‌لرزد
روزنامه‌ی اطلاعات فردای آن روز خبر این پیروزی ارتش ایران و ختم غائله‌ی آذربایجان را این‌طور منعکس کرد:

قلوب مردم ایران از شادی می‌لرزد

پس از یک سال غبار غم و اندوه از چهره‌ی ملت ایران زدوده شد

آذربایجان عزیز نجات یافت
ملت ایران از شاهنشاه جوان‌بخت و نخست‌وزیر محبوب و سران ارتش و افسران و سربازان دلیر قهرمان نجات آذربایجان سپاسگزار است
دیشب تهران در شادی و سرور حقیقی فرو رفته بود.
امروز [پنج‌شنبه ۲۱ آذر ۱۳۲۵]در سراسر ایران میلیون‌ها نفوس این سرزمین قلوب‌شان از وجد و مسرت می‌لرزد و از دیده‌های‌شان اشک شادی می‌بارد.
آذربایجان نجات یافت – آذربایجان عزیز رستگار شد
ارتش دلیر و فاتح ایران در خاک آذربایجان پیش می‌رود. مقاومت ماجراجویان بیگانه‌پرست درهم شکسته شد، فرقه‌ی دموکرات‌نمای آذربایجان تسلیم شد.
مزدورانی که تا دیروز عربده‌ی مستانه در رادیو تبریز سر داده و به تمام مقدسات ملی ما توهین نموده و به ارتش دلیل ایران یعنی نگهبانان پرچم مقدس وطن و جانبازان در راه استقلال و شرافت میهن و رئیس محترم و مدبر دولت ناسزا می‌گفتند و آن همه لاف و گزاف از قدرت خلق و توده‌های وسیع می‌زدند فرار کردند و جمعی از آنها هم به دست همان خلق و توده‌های وسیعی که دل‌شان از دست ماجراجویان خون شده بود گرفتار شدند.

اینها سخنانی بود که از دیشب تاکنون ورد زبان مردم است و این است همان خبر مسرت اثری که غبار غم و اندوه را پس از یک سال از چهره‌ی وطن‌پرستان ایران زدود.
آری یک سال بود که در چهره‌ی ایرانی غبار غم و اندوه دیده می‌شد. یک سال بود که مردم وقتی می‌شنیدند و می‌خواندند که وطن ستارخان و باقرخان همان رادمردانی که در صدر مشروطیت یازده ماه تمام در برابر بیگانگان و بیگانه‌پرستان مقاومت نمودند و زر و زور دشمن هیچ‌گاه در عزم و اراده و وطن‌پرستی آنان تزلزلی وارد نساخت، در زیر فشار و تعدی چند نفر ماجراجوی بی‌نام و نشان و بی‌وطن دست و پا می‌زدند از از غصه و اندوه خون می‌خوردند.

مردم وقتی می‌شنیدند در مهد زرتشت و وطن نظامی و خاقانی و قطران و صائب و هزاران شاعر بزرگ پارسی‌زبان که باعث افتخار و مباهات آذربایجان است به پارسی سخن گفتن و نوشتن جرم است لب به افسوس و دریغ می‌گشودند.

برای مردم قابل تحمل، حتی قابل تصور نبود که در وطن ثقه‌الاسلام شهید و آزادمردان و دلیرانی که هیچ‌گاه در برابر نفوذ بیگانگان و بیگانه‌پرستان تسلیم نشده‌اند، غلام‌یحیی‌ها و بی‌ریا‌ها و امثال این مجهول‌الهویه‌ها حکومت کنند و عینا و با کمال گستاخی مقدسات ملی ایران را سخریه نمایند، هرکه را می‌خواهند بکشند و مال هرکس را می‌خواهند تاراج نمایند. اینها برای مردم ایران یک داغ جاودانی و یک اندوه دائمی بود ولی دیروز این اندوه دائمی و این غم جانکاه مردم ایران را بدرود گفت و پس از یک سال مردم نام آذربایجان عزیز را با شادی بر زبان آوردند.

گو این‌که مصیبت آذربایجان برای همه‌ی مردم بود و هیچ دلی نبود که در ایران از این ماجرا غمگین نباشد ولی به طور قطع و یقین غم و مصیبت برادران آذربایجانی ما که بسیاری از جوانان و عزیزان آنها را بیگانه‌پرستان قربانی نموده بودند و تمام این مصائب هولناک را به چشم خود دیده بودند هزار برابر سایر مردم ایران بود و از این رو یقین داریم شادی و مسرت خاطر آنها نیز اکنون هزار برابر سایر مردم ایران می‌باشد.

نجات آذربایجان عزیز علاوه بر تمام تاثیرات مهمی که در روح ایرانی بخشیده بزرگ‌ترین و مهم‌ترین وسیله‌ی عبرت و انتباه [بیداری/ آگاهی]برای بیگانه‌پرستان و ماجراجویان بوده و مهم‌ترین اثر معنوی و اخلاقی آن انتباه و عبرت بیگانه‌پرستان است که منافع غیر را بر منافع وطن خود ترجیح می‌دادند.
واقعه‌ی آذربایجان یک بار دیگر این حقیقت را ثابت کرد که نهضتی وقتی در این کشور پایدار می‌ماند و مورد تکریم و ستایش ملت ایران واقع می‌گردد که صد درصد متکی به نیرو‌های مقدس ملی باشد و از سرچشمه‌ی فناناپذیر و جاودانی روح ملی ایران تراوش نماید و ریشه و پایه‌ی آن در قلوب ابناء ملت ایران باشد.
باری ما اکنون وظیفه‌ی خود می‌دانیم که نخست دست دعا به درگاه خداوند متعال و پروردگار بی‌همتا دراز کرده و از خداوند توانا سپاسگزاری نماییم که عنایت و توجه خود را از ملت ایران دریغ نکرد و این غائله و مصیبت را به نفع ملت ایران و سعادت و نیک‌بختی ایرانیان خاتمه داد.
پس از آن بر خود فرض می‌دانیم که سپاس و شکر ملت ایران را تقدیم آستان مقدس شاهنشاه جوان‌بخت خود اعلیحضرت همایون شاهنشاه محمدرضا شاه پهلوی نماییم که رای روشن و اندیشه‌ی صائب ایشان مهم‌ترین وسیله‌ی حل این مشکل و بقای ایران عزیز و تحکیم بنیان وحدت کشور گردید.

همچنین بدون هیچ‌گونه مداهنه لازم می‌دانیم یک بار دیگر مراتب قدردانی و سپاسگزاری ملت ایران را به جناب اشرف آقای قوام‌السلطنه نخست‌وزیر مدبر و محبوب وطن خود تبلیغ نماییم که وجود خود را از هر حیث وقف خدمت میهن عزیز و حفظ افتخارات قومی و ملی ایران نموده و با عزمی متین و اراده‌ای آهنین غائله‌ی آذربایجان را به نفع ملت ایران خاتمه دادند و نام نیک خود را جاودانی نمودند؛ و باز لازم و واجب می‌دانیم سپاس و ستایش بی‌حد و حصر خود را تقدیم ارتش جوان و دلیر ایران و افسران و سربازان و گروهبانان وطن‌پرست ایران نماییم که همواره جان بر کف برای نجات آذربایجان عزیز و حفظ وحدت ایران آماده بوده و در این راه کمال مجاهدت و غیرتمندی و وطن‌پرستی خود را اثبات کردند؛ بنابراین به نام ملت ایران از تیسمار سپهبد احمدی وزیر جنگ و تیمسار رزم‌آرا رئیس محترم ستاد ارتش و افسران ارشد و عالی‌مقام ارتش که با کمال مهارت نقشه‌ی نجات آذربایجان را تنظیم نموده بودند قدردانی می‌نماییم و تشکر و امتنان مخصوص ملت ایران را به آن سربازان دلیر و افسران عالی‌قدر و قهرمانانی که در جبهه‌های نبرد فداکاری بی‌مانندی از خود بروز داده و جان عزیز را وثیقه‌ی نجات آذربایجان و حفظ وحدت ایران قرار داده بودند تقدیم می‌کنیم؛ و با عموم ایرانیان به ویژه مردم آذربایجان هم‌صدا شده و فریاد می‌کنیم: زنده باد ایران/ پاینده باد شاهنشاه محبوب ایران/ برومند باد ارتش دلیر و قهرمان ایران/ زنده باد قوام‌السلطنه نخست‌وزیر مدبر ایران/ درود بر روان پاک شهدایی که برای نجات آذربایجان جان باختند و با خون پاک خود لکه‌ی ننگ ماجراجویان بی‌وطن را شست‌وشو دادند.