اظهارات عجیب اردوغان پس از سقوط بشار اسد

اقتصاد۲۴-رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، پس از تحولات اخیر سوریه که به سقوط حکومت بشار اسد انجامید، گفته است که اگر تقسیم‌بندی‌های پس از جنگ جهانی اول نبود، هم‌اکنون حلب و حماه و حمص و ادلب همانند غازی عنتپ و استانبول جزو ترکیه بود و ما در حال ورود به «ترکیه دوم» هستیم.

سخنان اردوغان بوی بازگشت به تاریخ و احیای دوباره امپراطوری عثمانی می‌دهد. ممکن است این سخنان برای عده‌ای سنگین باشد؛ اما حداقل این است که اگر اوضاع بر وفق مراد باشد، ترکیه اردوغان بدش نمی‌آید شمال سوریه را به کشور خود الحاق کند.

هرچند رئیس‌جمهور ترکیه برای تحقق خواست خود با محدودیت‌های بین‌المللی روبه‌روست؛ اما نباید فراموش کنیم روسیه همین سه سال پیش بخش شرقی اوکراین را تصرف و عملاً چندین ایالت این کشور از جمله دونتسک و لوهانسک و خرسون را از آن خود می‌داند و معتقد است این مناطق با روسیه تاریخ مشترک داشته‌اند.

علاوه بر این، چین هم ادعا دارد تایوان بخش لاینفک این کشور است و آن را پاره‌ای از «چین بزرگ» می‌داند که با «دسیسه» از آن جدا شده است. به نظر می‌رسد چینی‌ها هم به دنبال فرصتی هستند تا خواست خود را محقق سازند.

قرائن و شواهد نشان می‌دهد حرکت‌های «بازگشت به تاریخ» مخصوص موارد خاص نیست. به‌عنوان نمونه، حرکت‌های سیاسی راست افراطی با محوریت ضدمهاجرین در کشور‌های اروپایی و حتی آمریکا نشان از نوعی دیگر از «بازگشت به تاریخ» است.

بیشتر بخوانید:عکس/انتشار تصاویر برهنه بشار اسد جنجال آفرید

ایران هم با آن‌همه سابقه تمدنی نشان داده طی سالیان گذشته از ظرفیت بالایی در حوزه تمدنی تاریخی خود برای پیشبرد اهدافش برخوردار است. حوزه تمدنی از رود سند در شرق تا مدیترانه در غرب آسیا. هرچند نفوذ تمدنی فرازونشیب دارد و همیشگی نیست. همانطور که اخیراً بخشی از این حوزه تمدنی مورد حسادت و بغض رقیبان منطقه‌ای قرار گرفت.

با این وجود، حوزه تمدنی ایران بسیار پهناور و بزرگ بوده و همچنان از ظرفیت بالایی برخوردار است. بازگشت به تاریخ اجتناب‌ناپذیر نشان می‌دهد؛ اما از آنجا که این بازگشت مستلزم هزینه‌هایی هم برای بشریت است، لازم است تمامی کشور‌ها با این موضوع برخورد درست و اندیشیده داشته باشند و از این بازگشت به هویت تاریخی برای نزدیکی ملت‌ها استفاده شود و نه لزوماً جنگ و ستیز و برتری یکی بر دیگری.

همانطور که یک‌بار سیدمحمد خاتمی از ملت‌ها خواست به جای نزاع تمدنی، «گفت‌وگوی تمدن‌ها» را برگزینند و از خود خاطره نیکی بر جای گذاشت. مدیریت مقوله بازگشت به تاریخ بر عهده فرزانگان و فرهیختگانی است که هم دل در گرو هویت تاریخی خود دارند و هم از جنگ و ستیز واهمه.