ایران در تعطیلات تلخ گازی

اقتصاد۲۴- ناترازی انرژی و کمبود برق در کشور به مرحله بحرانی رسیده و از بخش خانگی به بخش تولید هم سرایت کرده است. در روز‌های گذشته سرمای شدید که به بحران کسری گاز و سوخت دامن زد، تعطیلات اجباری ادارات و مدارس را به‌دنبال داشت تا با این تعطیلی، بخشی از مصارف گاز و برق کاهش یابد. گزارش مستقلی توسط وزارتخانه‌های مرتبط با موضوع انرژی از «اثر این تعطیلات» بر صرفه‌جویی منتشر نشده.

 اما برخی وبسایت‌ها عنوان کرده‌اند که با تعطیلی ادارات و مدارس در روز‌های اخیر، بین ۵ تا ۱۰ درصد در مصرف گاز و حدود ۳‌درصد در مصرف برق صرفه‌جویی شده است که این میزان کاهش مصرف، به پایدار ماندن شبکه برق و شبکه گاز کمک کرده و همین مساله ممکن است تعطیلی‌های بخش‌های اداری و مدارس را ادامه‌دار کند. پیش‌تر شرکت توزیع برق به شهرک‌های صنعتی اعلام کرده بود دو روز در هفته برق شهرک‌های صنعتی قطع خواهد شد، اما به یک‌باره ۲۴ آذر ماه در پیامی که از سوی شرکت‌های توزیع نیروی برق به شهرک‌های صنعتی ابلاغ شد اعلام کردند که توانیر آنها را مجبور کرده تا به مدت نامعلومی برق واحد‌های صنعتی را از ۸ صبح قطع کنند.

 در این پیام گفته شده از مورخ ۲۵ آذرماه از ساعت ۸ صبح تا اطلاع ثانوی برق این واحد‌ها قطع خواهد شد. علی‌رغم اینکه نیروگاه‌های برق ایران بر اساس مصوبه شورای عالی امنیت ملی از تمام ظرفیت مازوت‌سوزی خود نیز استفاده می‌کنند، اما به دلیل کمبود شدید سوخت، کشور در زمستان با کمبود برق شدید روبه‌رو شده است و خیلی از تعطیلی‌های اخیر در کشور ناشی از کمبود برق است.

 فعالین صنفی بر این باورند که هنوز چند‌ماهی از قطعی‌های برق در تابستان نگذشته است که افزایش تعرفه‌های برق و عطف به ماسبق کردن آن از ابتدای سال مطرح شده است و عملا واحد‌های تولیدی را به چالش کشیده است و هنوز پیگیری‌های جبران خسارت و عدم‌النفع قطعی‌های برق به نتیجه نرسیده است که بازار ارز مبادله‌ای راه‌اندازی شده و همزمان با این اتفاقات شاهد اخطار‌های جدید قطع برق و گاز در استان‌های مختلف هستیم که فشار جدید و جدی بر واحد‌های تولیدی وارد کرده است و در این بین مسوولیت مدیریت این شرایط برعهده وزارتخانه‌های اقتصادی دولت است. بدون تردید تعطیلی دو هفته‌ای واحد‌های تولیدی و صنعتی تاثیر بسیار منفی بر بازار خواهد گذاشت و اگر دولتمردان در این اندیشه‌اند که با بازکردن پیچ واردات عرضه و تقاضای ناشی از تولید داخل را متعادل سازند، بزرگ‌ترین کم لطفی در حق تولیدکنندگان داخلی را کرده‌اند. بر اساس آمار‌ها خسارات ناشی از خاموشی برق در کشور سالانه به بیش از ۲۵ میلیارد دلار رسیده است و با یارانه‌های انرژی برق، برق دزدی‌ها و ماینر‌های غیرمجاز سالانه بیش از ۱۸ میلیارد دلار هزینه در بردارد.

چرا نرخ استهلاک به نرخ سرمایه ثابت رسید؟

پیمان مولوی، اقتصاددان در خصوص تعطیلی‌های اخیر کشور گفت: براساس گزارش مراکز آماری مختلف در سال ۱۳۹۸ نرخ استهلاک در کل کشور به نرخ تشکیل سرمایه ثابت رسیده است، تشکیل سرمایه ثابت در بخش ماشین‌آلات و تجهیزات در سال‌های گذشته نزولی شده و همین طور به سمت پایین آمده است و در سال ۱۳۹۸ خط استهلاک هم از آن رد شده است. این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: پس با وجود این آمار‌ها مشخص است که زیرساخت‌های کشور به سمت استهلاک بیشتر در حرکتند و با وجود عدم سرمایه‌گذاری‌ها این روند ادامه‌دار است و ممکن است بدتر هم بشود. مولوی با اشاره به مشکلات به وجود آمده در حوزه برق نیز گفت: به جز اقتصاد دستوری و عدم سرمایه‌گذاری‌ها در حوزه برق شاهد آنیم که قیمت بیت کوین از ۱۰۷ هزار دلار هم فراتر رفته است و ماینینگ‌های زیادی هم در کشور در حال استخراج بیت‌کوین هستند و با انباشت خودرو‌های بی‌کیفیت در کشور هم مواجه هستیم که متاسفانه بنزین زیادی هم مصرف می‌کنند که تعمیر و نگهداری از آنها هم به دلیل فقر عمومی به تعویق افتاده است و گاهی اصلا معاینه فنی هم نمی‌گیرند و تمامی این موارد باعث خاموشی‌های بیشتر در کشور شده است.

با ادامه این رویه نارضایتی‌ها افزایش خواهد یافت

این اقتصاددان در ادامه تصریح کرد: ما هنوز به سردترین روز‌های سال نرسیده‌ایم و به نظر می‌رسد که روند خاموشی‌ها و کاهش فشار گاز تا بهمن‌ماه هم ادامه داشته باشد. مولوی در پاسخ به این پرسش که چرا دستگاه‌های اجرایی مانند (وزارت نفت و وزارت نیرو) به فکر ذخیره‌سازی منابع انرژی در این مدت نبوده‌اند تا با این تعطیلی‌ها روبه‌رو نشویم، افزود: این سوال را باید از وزرای قبلی و وزرای کنونی پرسید. البته دو موضوع می‌تواند مطرح باشد اول ترک فعل دولت قبلی و دوم ترک فعل دولت کنونی است؛ البته از زمان روی کار آمدن دولت جدید بیش از ۴ ماه است که می‌گذرد و اگر قصوری هم در دولت قبلی بوده باید در این خصوص شکایت شود. این کارشناس اقتصادی در مورد اثر تعطیلی شهرک‌های صنعتی نیز خاطرنشان کرد: این مساله تاثیر مستقیمی بر حاشیه سود شرکت‌ها دارد و اینکه باعث مشکل سرمایه در گردش شرکت‌ها خواهد شد، قدرت پرداخت حقوق کارگران را از بین می‌برد و باعث گسترش نارضایتی‌ها در قشر کارگر و کارفرما خواهد شد. مولوی با بیان اینکه ادامه این روند باعث کمبود کالا در بازار خواهد شد، خاطرنشان کرد: هرگونه کمبودی در بازار منجر به تورم کالایی می‌شود.

واحد‌های تولیدی کوچک با یک روز تعطیلی هم به‌شدت ضربه می‌خورند

او در پاسخ به این پرسش که آیا در این شرایط راهکار دیگری به جز قطعی برق وجود دارد یا خیر افزود: راهکار کوتاه‌مدت در این خصوص می‌تواند این باشد که در عرض ۶ ماه سرمایه‌گذاری مهمی را برای نگهداری و بهبود حوزه‌های مختلف انجام دهیم وگرنه تمامی وصله‌پینه‌هایی که قرار بود زده شود تاکنون زده شده است. این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه مشکل اصلی در کمبود انرژی در کشور و سایر کمبود‌ها ناشی از تحریم‌هاست، افزود: تا زمانی که ما در تحریم هستیم و درآمد‌های نفتی‌مان زیاد نشده و با فرار سرمایه مواجهیم و با اقتصادی غیر آزاد و رقابتی و ذی‌نفعانه روبه‌رو هستیم چشم‌انداز روشنی برای اقتصاد وجود ندارد.

مولوی تصریح کرد: شهرک‌های صنعتی و واحد‌های کوچک با یک روز تعطیلی یا قطعی برق هم به‌شدت ضربه می‌خورند، اما واحد‌های بزرگ‌تر ممکن است بین یک تا دو ماه تاب‌آوری داشته باشند. اما با توجه به اعلام این خبر که مال‌ها و مراکز تجاری هم باید تعطیل شوند افزایش نارضایتی‌ها شدت می‌گیرد و به نظر می‌رسد دولت باید به فکر چاره‌ای برای این مشکلات باشد. این کارشناس اقتصادی افزود: این مشکلاتی که امروز با آن روبه‌رو هستیم نتیجه کوتاهی‌ها در دولت‌های گذشته و به خصوص تحریم‌هاست و نتیجه اقتصاد غیرآزاد و عدم فروش نفت و عدم سرمایه‌گذاری‌ها در دولت دوم آقای روحانی، دولت آقای رییسی و فقدان سرمایه‌گذاری‌ها این روزهاست که در حال تکرار شدن هم هست و اگر نیم نگاهی به این روند بیندازیم می‌بینیم که نه تنها هیچ تغییری نداشته است بلکه گفتن اینکه این اسب زین شده یا نشده تنها پرداختن به مسائل انحرافی و خنده‌دار است.

او با اشاره به افزایش نرخ دلار نیز افزود: قیمت دلار چند ماهی ثابت بود، اما با تصمیم بر ایجاد بازار توافقی مجددا شاهد این رشد قیمت‌ها هستیم و هر زمان که قیمت دلار افزایشی می‌شود قدرت خرید مردم و به خصوص قشر متوسط و ضعیف جامعه نیز به‌شدت افت می‌کند.