هزینه تعطیلات و ناترازی انرژی، روزانه بیش از ۲۰ همت ناقابل! / ۲۰۴ همت هزینه مرگ و میر‌های مربوط به آلودگی هوا در کشور

اقتصاد۲۴- تهران و بسیاری از شهر‌های کشور در یک تصمیم شبانه و فوری بار دیگر آغاز هفته جاری را با تعطیلات شروع کرد، تعطیلاتی که بهانه اصلی آن هر چند آلودگی هوا بود، اما اخبار غیررسمی همچنان حکایت از ناترازی شدید انرژی در کشور داشت. کما اینکه بنا به مدارک منتشر شده توسط بخشی از شرکت‌های صنعتی ایران و البته شهرک‌های صنعتی کشور، این صنایع تا روز ۲۰ دی ماه ناچار به توقف فعالیت بودند و همزمان با آغاز به فعالیت آنان بود که ناگهان بار دیگر کشور در تعطیلی اجباری فرو رفت.

به این ترتیب بود که روز شنبه، ۲۲ دی، ادارات دولتی، مدارس، دانشگاه‌ها، بانک‌ها و مؤسسات عمومی در بیش از نیمی از استان‌های کشور از جمله تهران، فارس، قم، خراسان رضوی، خراسان جنوبی، همدان، گلستان، زنجان، سمنان، کردستان، البرز، مرکزی، مازندران و آذربایجان شرقی تعطیل شد. دلیل این تعطیلی‌ها از سوی مقامات رسمی کشور نیز عمدتا همان مدیریت مصرف انرژی و آلودگی هوا عنوان شد.

بر این اساس در مجموع ۱۷ استان از ۳۱ استان کشور مشمول تعطیلی شدند؛ و البته که این تعطیلی‌ها با واکنش‌هایی از سوی برخی فعالان سیاسی و اقتصادی کشور نیز رو‌به‌رو شد.

از جمله محمود صادقی، نماینده سابق مجلس، ضمن انتقاد از اطلاع‌رسانی ناقص درباره دلایل این تعطیلی‌ها، در شبکه اجتماعی اکس (توییتر سابق) خود نوشت: «کل مملکت تعطیل شده، علتش را هم درست نمی‌گویند. شبکه خبر سیما با تیتر ناتوانی مقامات آمریکا در مهار آتش‌سوزی کالیفرنیا، در حال مصاحبه با کارشناسان مسائل آمریکا! درباره علت آن است!»

به گزارش اقتصاد ۲۴، اعمال این تعطیلی‌ها که با هدف صرفه‌جویی در مصرف انرژی و جلوگیری از ناترازی گاز و برق یا آلودگی هوا اعلام شد، تمامی مراکز آموزشی و ادارات دولتی نیز را درگیر کرد و شامل لغو امتحانات، همایش‌ها و سمینار‌های برنامه‌ریزی‌شده نیز شد.

البته که هیچ توضیح دقیقی به شهروندان درباره علل تعطیلی در نهایت داده نشد، اما توجه به سخنان وزیر نیرو می‌تواند بخشی از بحران انرژی در کشور را نشان ندهد. عباس علی آبادی، وزیر نیرو اواخر آذر ماه اعلام کرد که حدود ۱۲ تا ۱۳ نیروگاه در نیمه شمالی کشور با مشکل سوخت مواجه هستند، در حالی که وضعیت در نیمه جنوبی بهتر است.

کارشناسان اقتصادی، اما معتقدند که این تصمیم می‌تواند با پیامد‌های گسترده اقتصادی همراه باشد.
کما اینکه ادامه روند تعطیلی‌ها در روز‌های یکشنبه و دوشنبه آن هم به صورت منطقه‌ای و البته تدریس از راه دور مدارس ادامه داشت.

زیان تعطیلی‌های روزانه کشور بیش از ۲۰ همت در هر روز

این در حالی است که بنا به گزارش‌ها و آمار ارائه شده، هزینه ضرر تعطیلی‌ها بر اقتصاد ایران و به خصوص تعطیلی‌های اخیر به‌دلیل ناترازی انرژی (و یا شاید آلودگی هوا)، تقریباً ۲۸۰ میلیون دلار روزانه به اقتصاد کشور ضرر وارد کرد.
این بدان معناست که درواقع با نرخ تقریبی دلار ۷۵ هزار تومانی، هر روز تعطیلی حدود ۲۱ هزار میلیارد تومان ضرر برای اقتصاد ایران در پی داشته است.

برای درک آنچه رخ می‌دهد باید توجه داشت که مقاله‌ای دو سال پیش توسط پژوهشگران با همکاری آزمایشگاه رشد دانشگاه هاروارد تهیه و ارائه شد.

به نوشته روزنامه هم میهن، این مقاله نشان می‌دهد که طبق مطالعات انجام شده بر ۲۰۰ کشور جهان، تنها یک‌روز تعطیلی حدود ۲۰ درصد از تولید ناخالص روزانه را کاهش می‌دهد. 

هم چنین این کاهش در تولید صنعتی بیشتر نیز بازتاب دارد و در بخش‌های کشاورزی به طور دقیق قابل تشخیص نیست.

به گزارش اقتصاد ۲۴، طبق آمار‌های موجود سال گذشته میلادی، تولید ناخالص داخلی ایران حدود ۴۰۱ میلیارد دلار بوده و درحقیقت ایران با کسر روز‌های تعطیل ( تعداد روزهای کاری = ۲۸۸ روز)، روزانه یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار تولید ناخالص داخلی داشته که ۲۰ درصد آن ۲۸۰ میلیون دلار می‌شود.

بیشتر بخوانید: استان‌های ساحلی خزر در محاصره ریزگردها؛ آوار خشکی بیابان‌های ترکمنستان بر سر شمال ایران

نکته جالب و البته شاید حیرت‌انگیز، اما این است که هر چند قطعی برق ممکن است در صنایع بزرگ مانند تأسیسات نفتی، زیان و بازتاب بیشتری داشته باشد، اما تعطیلی‌ها می‌تواند بهره‌وری نیروی انسانی را افزایش داده و با فعالیت آن‌ها در روز‌های پس از تعطیلات بخشی از این ضرر جبران شود.

در حقیقت این زیان به صورت مستقیم می‌توانست بزرگ‌تر باشد، اما بر اساس پژوهش تهیه شده و مقاله منتشر شده بر اساس آن تنها شانس موجود برای این صنایع و جبران ضرر همان بخش تعطیلی نیروی انسانی و بهره وری بهتر آنان است.
کما اینکه مقاله‌های مشابه درباره لزوم دو یا سه روز تعطیلی برای نیروی انسانی نیز به همین نتایج رسیده‌اند که اکنون در این گزارش محل بحث نیست.

زیان آلودگی هوا باز هم بر دوش اقتصاد نیمه جان کشور

در این بین، اما مساله تاسف آور دیگر در ایران بحران جدی آلودگی هوا است که به نظر می‌رسد فعلا کسی قصد ندارد با دید اقتصادی و بحران نیروی انسانی به آن توجه کند.

کما اینکه به گزارش اقتصاد ۲۴ عباس شاهسونی، رییس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت به ایسنا گفته است که «بر اساس مطالعه ۵۷ شهر ایران، آلودگی هوا در سال ۱۴۰۲ جان حداقل ۳۰ هزار نفر را گرفته و بالغ بر ۶۰۰ هزار میلیارد تومان معادل ۱۲ میلیارد دلار هزینه بر جا گذاشته است.»

این رقم معادل ۵ درصد از تولید ناخالص داخلی کشور است و نشان از عمق بحران نه فقط در بعد انسانی آن بلکه در ابعاد اقتصادی نیز در کشور دارد.

بیشتر بخوانید:تهران در دوراهی انتقال پایتخت یا نجات یک شهر!/ مدیر شهری خوب در دسترس نیست/ درآمد شهرداری نیویورک از درآمد نفتی ایران بیشتر است

البته که معاون وزارت بهداشت پیشتر رقم مرگ و میر شهروندان را ۴۰ هزار نفر اعلام کرده بود.

نکته مهم‌تر شاید این بخش از سخنان شاهسونی باشد که تصریح کرده: «این هزینه‌ها شامل مراقبت‌های درمانی، از دست رفتن نیروی کار به دلیل بیماری‌های ناشی از آلودگی، و کاهش بهره‌وری اقتصادی به دلیل مرگ و میر زودرس است. این مشکلات علاوه بر تاثیرات بهداشتی گسترده، روند توسعه اقتصادی ایران را به شدت تحت تاثیر قرار داده است.»

در واقع اساسا رقمی که شاهسونی برای زیان سنگین اقتصادی بر پیکره اقتصاد کشور مطرح می‌کند شامل تعطیل شدن کشور از جمله تعطیلی صنایع نیست و بیشتر به بخش درمان و آسیب‌های جدی به نیروی انسانی می‌پردازد و برای درک عمق بحران و بزرگی این رقم باید آن را جدا از هزینه‌های تعطیلی و بحران‌های تولید و صنعت و حتی بانکداری و خدمات انسانی در کشور ارزیابی کرد.

هزینه سنگین ریزگرد‌ها بر اقتصاد ایران

به گزارش اقتصاد ۲۴، رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت به عنوان مثال به میزان مرگ‌های منتسب به آلودگی هوای در دو شهر تهران و اراک طی سال گذشته اشاره کرد و به ایسنا گفت: میزان مرگ منتسب به آلودگی هوا در شهر تهران معادل ۶هزار و ۹۳۹ نفر است که سهم بیماری‌های «مزمن انسداد ریوی» و «سرطان ریه» به ترتیب ۱۲۴ و ۱۷۳ نفر است. همچنین سهم بیماری‌های «ایسکمیک قلبی» و «سکته مغزی» به ترتیب ۱۲۸۱ و ۶۹۷ نفر است.

وی طبق بررسی‌های انجام شده، هزینه‌های مرگ‌های منتسب به ذرات معلق در شهر تهران در سال گذشته را معادل ۲ میلیارد و ۷۲۲ میلیون دلار معادل ۱۳۵ هزار میلیارد تومان خواند.

بیشتر بخوانید: هزینه آلودگی هوا در تهران چقدر است؟

در واقع شاهسونی تنها هزینه‌های مرگ‌های منتسب به ذرات معلق شهر تهران را در سال گذشته ۲ میلیارد و ۷۲۲ میلیون دلار، معادل ۱۳۵ هزار میلیارد تومان (با احتساب دلار دولتی) اعلام کرد که این رقم امروز با دلار ۷۵ هزار تومانی معادل ۲۰۴ هزار میلیارد تومان (۲۰۴ همت) می‌شود.   این رقم باز رقمی جدا از هزینه تعطیلی‌ها و ۶۰۰ هزار میلیارد تومان هزینه‌های آلودگی هوا بر پیکر شبکه بهداشت و درمان کشور است و در حقیقت هر کدام از این ارقام که توسط وزارت بهداشت و درمان کشور محاسبه شده، باری جدا بر پیکر نحیف اقتصاد ایران است که از بخش تعطیلی روزانه شهرها، تعطیلی صنایع کشور، فشار بر شبکه بهداشت و درمان کشور و هم چنین از دست رفتن نیروی انسانی کشور و ... را شامل می‌شود.

تکان دهنده، اما شاید این است که بدانیم آلودگی هوا در ایران بیشتر از همه بر بیماری‌های قلبی، سکته مغزی، سرطان ریه و بیماری‌های تنفسی تاثیر داشته و آمار ارائه شده توسط وزارت بهداشت نیز بر اساس پایش ۴۸ میلیون نفر در ۵۷ شهر کشور بررسی شده است و همچنین باید توجه داشت که آلودگی هوا همچنان در کلان‌شهر‌هایی مانند تهران و اصفهان به عنوان یکی از عوامل اصلی مرگ و میر شناخته می‌شود.

به این ترتیب می‌توان اذعان داشت که ویرانی که آلودگی هوا بر جان ایرانیان و در کنار آن زیست اقتصادی آنان می‌گذارد نه فقط در همان روز‌های آلوده که سپری می‌کنند که شاید برای سال‌ها و دهه‌ها بعد نیز آثار مخرب خود را به نمایش خواهد گذاشت.