طرح ترامپ درباره غزه؛ از لاتاری برای تندرو‌های اسرائیل، تا کابوسی دیپلماتیک/ غیر هسته‌ای کردن ایران، فانتزی سیاسی رئیس جمهوری آمریکا؟

اقتصاد ۲۴- ژنرال "شاشی آستانا" نظامی کهنه کار هندی با بیش از چهار دهه تجربه کار در زمینه‌های بین المللی و سازمان ملل متحد در مقاله تحلیلی تازه‌ای در سایت تحلیلی "مادرن دیپلماسی" درباره میزان تحقق پذیر بودن طرح‌های ارائه شده از سوی ترامپ در مورد خاورمیانه می‌نویسد: "علیرغم آن که پیشنهادات ارائه شده از سوی ترامپ از جمله تصرف غزه توسط آمریکا و تبدیل آن به تفرجگاه ساحلی در خاورمیانه ممکن است لحنی خوشایند برای گوش جناح‌های راستگرای اسرائیل باشد، اما به عنوان طرحی غیر عملی، ضعیف و بالقوه آسیب رسان به منافع ایالات متحده در منطقه به طور گسترده مورد انتقاد قرار گرفته است.

علاوه بر این، ترامپ موضع خود را در مورد تلاش برای کسب اطمینان از این که ایران هرگز به سلاح هسته‌ای دست نمی‌یابد، تکرار کرده است، سیاستی که می‌تواند پیامد‌های ژئوپولیتیکی قابل توجهی به دنبال داشته باشد. این مقاله امکان سنجی، واکنش‌ها و پیامد‌های گسترده‌تر اظهارات ترامپ در مورد غزه و ایران را بررسی می‌کند. من در این مقاله تحلیل خواهم کرد که طرح‌های ترامپ چگونه می‌توانند خاورمیانه را تغییر داده و بر شهرت جهانی آمریکا تاثیر بگذارند".

اظهارات ترامپ در مورد غزه؛ لاتاری برای تندرو‌های اسرائیل، کابوسی دیپلماتیک

این نویسنده و تحلیلگر حوزه استراتژیک و نظامی شناخته شده در سطح بین المللی در ادامه با اشاره به نواقص موجود درباره پیشنهاد ترامپ در مورد غزه می‌نویسد: "ترامپ اخیرا اشاره کرد که ایالات متحده باید کنترل غزه را در دست بگیرد، دو میلیون ساکن فلسطینی غزه را به کشور‌های همسایه منتقل کند و این منطقه را به یک مرکز توریستی مجلل تبدیل نماید. به نظر می‌رسد این ایده برای "بنیامین نتانیاهو" نخست‌وزیر اسرائیل و سیاستمداران دست راستی اسرائیلی که مدت‌ها غزه را به مثابه تهدیدی امنیتی قلمداد می‌کردند و معتقد به تاسیس "اسرائیل بزرگ" از رود اردن تا دریای مدیترانه هستند، ایده‌ای خوشایند است.

با این وجود، این پیشنهاد مملو از نواقص است. نخست آن که عملا هیچ گونه حمایت بین المللی برای چنین طرحی وجود ندارد. هیچ نیروی سیاسی بزرگی، غیر از تندرو‌ها در اسرائیل، آن ایده را تایید نکرده است. حتی در داخل ایالات متحده نیز این پیشنهاد در بهترین حالت با حمایت اندکی مواجه شده است. چالش‌های لجستیکی جابجایی میلیون‌ها فلسطینی و ساختن بهشت اقتصادی در منطقه‌ای جنگ‌زده بسیار زیاد است، که نیازمند سال‌ها سرمایه‌گذاری و فراهم نمودن فضایی از همکاری است که هر دو مورد در حال حاضر در غزه وجود ندارند".

بیشتر بخوانید:  فشار حداکثری ترامپ علیه ایران چقدر کارساز خواهد بود؟/ برندگان و بازندگان نظم نوین اقتصادی در خاورمیانه کدام کشور‌ها هستند؟

واکنش‌های بین المللی و منطقه‌ای: مخالفت یکپارچه

"آستانا" که ریاست موسسه خدمات متحد هند (USI) قدیمی‌ترین اندیشکده هندوستان را نیز برعهده داشته با اشاره به مخالفت یکصدای جامعه بین المللی با طرح ترامپ در مورد غزه می‌نویسد: "همان طور که از واکنش‌های جهانی دیده می‌شود، واکنش به پیشنهاد ترامپ بسیار منفی بوده است. رهبران حماس و تشکیلات خودگردان فلسطین این ایده را به طور کامل رد کرده و آن را تلاشی امپریالیستی برای محو هویت فلسطینی می‌دانند. جمعیت غزه هم چنان با کنترل خارجی بر غزه مخالف است و معتقد است که چنین راهکاری چشم انداز گذار صلح آمیز غزه به مرحله بعدی را بعید می‌سازد.

هم چنین، دولت‌های عربی از جمله عربستان سعودی، اردن و مصر که متحدان کلیدی آمریکا محسوب می‌شوند نیز پیشنهاد ترامپ را محکوم کرده‌اند. این کشور‌ها به صراحت اعلام کرده‌اند که فلسطینی‌ها نباید به زور آواره شوند و هر راه حلی باید شامل حاکمیت فلسطین باشد. عربستان سعودی به طور خاص هشدار داده که چنین اقدامی می‌تواند مذاکرات جاری عادی سازی رابطه آن کشور با اسرائیل را از مسیر خارج سازد". جامعه بین المللی از جمله سازمان ملل و قدرت‌های جهانی از جمله آلمان، چین و برزیل از این طرح انتقاد کرده‌اند و "آنتونیو گوترش" دبیر کل سازمان ملل متحد نیز نسبت به "پاکسازی قومی احتمالی" در نتیجه اجرای چنین طرحی هشدار داد. اتحادیه اروپا نیز تاکید کرده که جابجایی اجباری فلسطینیان مصداق نقض قوانین بین المللی است".

ژنرال آستانا با اشاره به واکنش‌ها در داخل ایالات متحده به پیشنهاد ترامپ در مورد آینده غزه می‌نویسد: "در داخل ایالات متحده، واکنش‌ها به پیشنهاد ترامپ متفاوت بوده است. برخی از اعضای حزب جمهوری خواه، به ویژه حامیان سرسخت طرفدار اسرائیل، حمایت خود را از ایده ترامپ نشان داده‌اند در حالی که دموکرات‌ها این ایده را محکوم کرده و آن را بی پروا دانستند. کارشناسان نظامی، با یادآوری شکست‌های گذشته ایالات متحده در سرزمین‌های متخاصم مانند ویتنام و افغانستان، نگرانی‌های جدی را در مورد حضور نظامی احتمالی آمریکا در غزه بیان کرده‌اند. با توجه به چنین حجمی از مخالفت با طرح ترامپ، او ممکن است به زودی اظهارات خود را اصلاح کرده و یا حتی از آن عقب نشینی کند همان گونه که پیش‌تر در مورد مواضع جنجالی اش این کار را انجام داده بود".

 

چرا طرح ترامپ در مورد غزه عملی نیست؟ 

این تحلیلگر هندی در ادامه با تحلیل درباره میزان عملی بودن طرح ترامپ در مورد غزه می‌نویسد: "از منظر عملی، اجرای دیدگاه ترامپ تقریبا غیرممکن است. حجم عظیم جابجایی اجباری کل جمعیت غزه اقدامی بی سابقه خواهد بود و احتمالاً مقاومت شدیدی را نه تنها از سوی مردم غزه بلکه از سوی کشور‌های اطراف نیز به وجود خواهد آورد. علاوه بر این، تبدیل عزه به ساحل تفریحی و سرگرمی در خاورمیانه مستلزم سرمایه گذاری مالی گسترده و ثبات بلندمدت است، دو موردی که غزه در حال حاضر فاقد آن است. علاوه بر این، ایده دخالت نظامی ایالات متحده در غزه غیر واقع بینانه است.

ایالات متحده از جنگ‌های عراق، افغانستان و ویتنام درس‌های سختی گرفته است: اشغال سرزمین‌های متخاصم بدون حمایت مردم بومی آن سرزمین‌ها یک نبرد همراه با باخت را برای آمریکا رقم خواهد زد. ترامپ علیرغم لفاظی‌های تهاجمی‌اش، از لحاظ تاریخی نسبت به رویارویی‌های نظامی مستقیم محتاط بوده است، نمونه آن زمانی بود که او از حمله نظامی به ایران خودداری کرد حتی پس از آن که ایران یک پایگاه آمریکایی را در تلافی ترور ژنرال "قاسم سلیمانی" هدف حملات موشکی قرار داد. علیرغم آن که بعید به نظر می‌رسد طرح ترامپ محقق شود، آسیب آن از پیش وارد شده و اظهاراتش باعث شعله ورتر شدن تنش‌ها در خاورمیانه شده و می‌تواند منجر به پیامد‌های ناخواسته‌ای از جمله وحدت اعراب حول محور آرمان فلسطین شود چیزی که حتی حماس نیز با حمله خود به اسرائیل در تاریخ ۷ اکتبر نتوانست به آن دست یابد".

 

استراتژی ترامپ در قبال ایران؛ چگونه از دستیابی تهران به سلاح هسته‌ای جلوگیری خواهد کرد؟

ژنرال "آستانا" در ادامه احتمال هدف قرار دادن تاسیسات نظامی ایران از سوی ترامپ را بعید نمی‌داند، اما آن اقدام را همراه با پیامد‌های خطرناک منطقه‌ای قلمداد کرده و می‌نویسد:" ترامپ علاوه بر اظهارات خود در مورد غزه از تعهدش برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای گفته است. رویکرد او احتمالاً بر ترکیبی از فشار دیپلماتیک، تحریم‌های اقتصادی و بازدارندگی نظامی متکی خواهد بود. انتظار می‌رود ترامپ کارزار "فشار حداکثری" خود را علیه ایران از سر بگیرد که شامل افزایش تحریم‌های اقتصادی برای فلج کردن اقتصاد ایران، مسدود کردن مسیر‌های صادرات نفت و مبادلات مالی ایران و انزوای دیپلماتیک آن کشور برای وادار کردن تهران به بازگشت پای میز مذاکره است. با این وجود، این استراتژی محدودیت‌هایی دارد. ایران پیش‌تر در برابر چنین فشار‌هایی مقاومت کرده و در عوض ترجیح داده بود برنامه هسته‌ای خود را به جای مذاکره تحت فشار به مراحل تازه‌ای ارتقاء دهد و پیشرفت‌های هسته‌ای اش را سرعت بخشد.

عملیات مخفی و جنگ سایبری ایالات متحده و اسرائیل پیش‌تر نیز علیه زیرساخت‌های هسته‌ای ایران انجام شده بودند که از جمله آن‌ها می‌توان به ویروس "استاکس نت" برای خرابکاری در برنامه هسته‌ای ایران اشاره کرد. دولت ترامپ ممکن است این رویکرد را ادامه دهد و احتمالاً تأسیسات کلیدی و دانشمندان هسته‌ای ایران را هدف قرار دهد تا پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران را کاهش دهد. در صورتی که اطلاعات حاکی از نزدیک شدن ایران به ساخت سلاح هسته‌ای باشد احتمال حملات هدفمند به تاسیسات هسته‌ای ایران از سوی ترامپ وجود خواهد داشت. با این وجود، چنین اقدامی خطر اقدام تلافی جویانه ایران را به همراه دارد و به طور بالقوه به یک درگیری منطقه‌ای تبدیل می‌شود. تهران دارای شبکه وسیعی از گروه‌های نیابتی از جمله حزب الله لبنان و شبه نظامیان در عراق و یمن است که می‌توانند منافع ایالات متحده را در سراسر خاورمیانه هدف قرار دهند. مهم‌تر از همه آن که ایران از پیش برای بروز چین سناریویی آماده شده است".

بیشتر بخوانید:  ترامپ چگونه با ایران برخورد خواهد کرد؟/ چرا آمریکا نباید به تاسیسات هسته‌ای ایران حمله کند؟/ ترامپ باید امتیازاتی به ایران ارائه دهد

معامله بهتر با ایران؟

این تحلیلگر هندی در ادامه احتمال توافق تازه میان ایران و آمریکا را اندک می‌داند و می‌نویسد: "ترامپ مدت هاست که برجام را ضعیف دانسته و همزمان از علاقه اش برای مذاکره با ایران بر سر یک "توافق بهتر" سخن گفته است. او ممکن است تلاش کند ایران را برای رسیدن به توافقی محدودتر تحت فشار قرار دهد. با این وجود، تصمیم گیرندگان عالیرتبه در ایران تمایل چندانی برای مشارکت در چنین مذاکراتی از خود نشان نداده‌اند".

 

پیامد‌های رویکرد سیاست خارجی ترامپ

او با اشاره به پیامد‌های عمیق ناشی از موضع تهاجمی ترامپ در قبال غزه و ایران می‌نویسد: "پیامد اصلی این رویکرد افزایش تنش آمریکا با کشور‌های خاورمیانه خواهد بود. سیاست‌های او می‌تواند متحدان عربی آمریکا را از آن کشور دور کرده و ایران را وادار به تشدید تنش سازد. هم چنین، تنظیم مجدد ژئوپولیتیک یکی از پیامد‌های دیگر رویکرد ترامپ است. کشور‌هایی مانند روسیه و چین می‌توانند برای حمایت از ایران و جریان‌های فلسطینی وارد عمل شده و تلاش کنند تا نفوذ ایالات متحده را متوازن سازند. پیامد داخلی رویکرد ترامپ می‌تواند به نقطه محوری گفتمان مخالفان او تبدیل شود که استدلال می‌کنند رویکرد ترامپ به ضرر امنیت آمریکاست".

لفاظی بیشتر از واقعیت؟

این تحلیلگر هندی در بخش پایانی مقاله تحلیلی خود می‌نویسد: "ادعا‌های جسورانه ترامپ در مورد تسلط آمریکا بر غزه و توقف بلندپروازی‌های هسته‌ای ایران مطمئنا سرخط اخبار را به خود اختصاص داده‌اند، اما امکان تحقق آن کماکان به شدت مورد تردید است. پیشنهاد ترامپ در مورد غزه فاقد حمایت بین المللی است و اجرای آن بدون ایجاد درگیری‌های گسترده تقریبا غیرممکن خواهد بود. در همین حال، سیاست ترامپ در قبال ایران احتمالاً به جای جنگ آشکار بر فشار اقتصادی و پنهان تکیه خواهد کرد. در نهایت آن که، اظهارات ترامپ ممکن است بیش‌تر به عنوان یک لفاظی سیاسی عمل کند تا دستورالعمل‌های واقعی برای سیاستگذاری. با این وجود، طرح ایده‌های او از پیش باعث تشدید تنش و بی ثباتی در خاورمیانه شده و باید دید آیا این وضعیت به منافع آمریکا ضرر می‌رساند یا خیر".