نقش انقلاب اسلامی در اعتلای زبان فارسی؛ از هویت ملی تا نفوذ جهانی

اقتصاد۲۴- دکتر زهرا سادات حسینی، پژوهشگر وعضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان: زبان به‌عنوان یک پدیده اجتماعی، در جامعه دارای استقرار و استقلال نسبی است و به‌آسانی دستخوش تغییر و دگرگونی نمی‌شود. از سوی دیگر، همچون یک موجود زنده، زبان نیز در حال تحول و تکامل است. همانند دیگر نهاد‌های اجتماعی که در تعامل با یکدیگر تغییر می‌کنند، زبان نیز نمی‌تواند ثابت و بدون تغییر باقی بماند. پویایی و دگرگونی زبان به عوامل اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، مذهبی و فرهنگی وابسته است. زبان فارسی، به‌عنوان زبان رسمی ایرانیان و دومین زبان مهم جهان اسلام، در طول تاریخ دستخوش تحولات اساسی شده است. در چهار دهه اخیر، پیروزی انقلاب اسلامی و تأسیس نظام جمهوری اسلامی ایران، به‌عنوان یک قدرت تأثیرگذار در معادلات بین‌المللی، موجب حفظ و گسترش زبان فارسی شده است. رهبر معظم انقلاب اسلامی دراین‌باره می‌فرمایند:

"زبان فارسی، زبان انقلاب است. زبان اسلام راستین است و زبانیست که می‌تواند ملت‌ها را بیدار کند... آن زبانی که امروز می‌تواند مفاهیم اسلام انقلابی را به دنیا منتقل کند، زبان فارسی است. "

مهم‌ترین تأثیرات انقلاب اسلامی بر گسترش زبان فارسی

۱. کسب دستاورد‌های علمی

پس از انقلاب اسلامی، ایران در حوزه‌های مختلف علمی مانند پزشکی، فیزیک، هوافضا و شیمی پیشرفت‌های چشمگیری داشته است. علم و پیشرفت علمی بدون بستری زبانی برای ثبت و انتقال دانش امکان‌پذیر نیست. ازاین‌رو، دانشمندان و پژوهشگران غیرایرانی برای دستیابی به این دستاورد‌ها نیازمند یادگیری زبان فارسی هستند.

۲. صدور انقلاب اسلامی

انقلاب اسلامی نه‌تنها ملت ایران را بیدار کرد، بلکه موجب آگاهی و تحول سایر ملت‌های جهان شد. این بیداری، سبب علاقه جهانیان به شناخت باور‌ها و ارزش‌های انقلاب اسلامی ایران شده است. در نتیجه، بسیاری از متفکران و پژوهشگران برای درک بهتر این مفاهیم، به یادگیری زبان فارسی روی آورده‌اند.

۳. احیای دین اسلام

در دوران حکومت پهلوی، مبانی اسلامی کمرنگ شده و حتی تاریخ هجری به تاریخ شاهنشاهی تغییر یافته بود. اما انقلاب اسلامی موجب احیای دوباره معارف اسلامی شد. ازآنجاکه زبان فارسی دریچه‌ای برای آشنایی مسلمانان با مفاهیم اسلامی است، این زبان پس از انقلاب، نقش پررنگ‌تری در ترویج دین اسلام ایفا کرد.

۴. حفظ وحدت و هویت ملی

گفتمان وحدت، یکی از مهم‌ترین عوامل پیروزی انقلاب اسلامی بود. این گفتمان همچنان رمز موفقیت ملت ایران در عرصه‌های مختلف محسوب می‌شود. پس از پیروزی انقلاب، زبان فارسی به‌عنوان عاملی وحدت‌بخش بین اقوام مختلف ایرانی شناخته شد و بیش‌ازپیش به‌عنوان نماد هویت ملی ایران مطرح گردید.

۵. گسترش معنایی و واژه‌سازی

انقلاب اسلامی با تولید اندیشه‌های نوین، موجب خلق مفاهیم جدیدی در زبان فارسی شد. این تحول زبانی، نیازمند توسعه واژگان متناسب با مفاهیم انقلاب بود. یکی از روش‌های رایج در این زمینه، گسترش معنایی واژه‌ها است. برای نمونه، واژه «بسیج» پیش از انقلاب به معنای «آمادگی» بود، اما پس از انقلاب، معنای گسترده‌تری یافت و به نیرویی مردمی و انقلابی اطلاق شد.

رهبر معظم انقلاب دراین‌باره تأکید دارند:

"ما در باب حکومت، حرف داریم، تفکر داریم، طرح داریم؛ و آن، طرح اسلامی است. این طرح هم در کتاب نیست، بلکه در واقعیت خارجی است و جلو چشم همه قرار دارد. آن طرح چیست؟ مردم‌سالاری دینی. "

نتیجه‌گیری

انقلاب اسلامی ایران، به‌عنوان یک تحول فرهنگی عمیق، موجب افزایش توجه جهانیان به ایران و هویت فرهنگی آن شد. در این میان، زبان فارسی، به‌عنوان یکی از ارکان فرهنگی و هویتی ایران اسلامی، تحت تأثیر انقلاب اسلامی، بیش‌ازپیش گسترش یافت. این زبان نه‌تنها در داخل کشور، بلکه در میان مسلمانان و ملت‌های آزادی‌خواه جهان نیز مورد توجه قرار گرفته و نقش خود را به‌عنوان زبانی هویت‌بخش و وحدت‌آفرین تثبیت کرده است.