کوه رادون تکه‌تکه می‌شود و زمین کشاورزان ویران!

اقتصاد۲۴- باد‌های موسمی هربار که از غرب به شرق می‌وزند، گردوغبار اکتشاف معدن، روستای امین‌آباد را در خود غرق می‌کند. اهالی امین‌آباد که در ۴۵ کیلومتری شهرضا هستند، از ابتدای امسال با بیل مکانیکی و لودر سنگین در منطقه‌شان روبه‌رو شده‌اند و حالا نگران از بین رفتن کشاورزی، دامداری و پوشش گیاهی منطقه و گیاهانی دارویی که بر روی ۱۰ رشته قنات روستا قرار دارند، هستند. آنها می‌گویند معدن‌کاوی در پنج کیلومتری روستا و تنه به تنه زمین‌های کشاورزی یعنی نابودی شغل آنها به قیمت سود عده‌ای خاص. آنها حتی هنوز به‌درستی نمی‌دانند چه معدنی قرار است آنجا راه بیفتد. به آنها گفته‌اند «سنگ مرمریت سیاه و چیز‌های دیگر»، اما به گفته عضو شورای روستای امین‌آباد، راه افتادن معدن یعنی خشک شدن ۱۰ رشته قتات منطقه، قنات‌هایی که آب شرب بیش از هزار نفر از اهالی روستا را تأمین می‌کند.

مراتع تکه‌تکه شده‌اند و مجوز اکتشاف معدن کوه رادون را نشانه گرفته. محلی‌ها، یعنی اهالی روستای امین‌اباد، به کوه راهدان می‌گویند «رادون». برای آنها این کوه ارزش اکولوژیکی فراوان دارد. امین آبادی‌ها سالیان سال در سایه آن دامداری کرده‌اند، گندم، جو و حبوبات کاشته‌اند و گیاهان دارویی برداشت کرده‌اند. اردیبهشت امسال با آمدن ماشین‌آلات سنگین به منطقه وضعیت تغییر کرد. امین‌آباد نخستین روستای استان اصفهان از سوی استان فارس است، جاگرفته در لب جاده و در ۴۵ کیلومتری شهرضا. اما آنچه وضعیت را تغییر داده، فاصله اندک روستا تا محل اکتشاف است. «ذبیح‌الله ایزدی» از ساکنان قدیمی روستا و به شغل آبا و اجدادی‌اش یعنی دامداری مشغول است. فاصله دامداری او تا معدن تنها به دو کیلومتر می‌رسد. او و دیگر دامداران منطقه نگران دام‌هایشان، مراتع و نابودی شغلشان در آینده‌ای نزدیکند. «ما حتی دقیقاً نمی‌دانیم چه چیزی قرار است برداشت کنند؟ گفته‌اند مرمریت سیاه و چیز‌های دیگر. پشت همین کوه ۱۵ سال است مرمریت سیاه برداشت می‌شود. اما این برداشت در دامنه کوه است و معلوم نیست چه چیزی خواهد بود. فرماندار شهرضا به ما گفته اصلاً در جریان پروانه اکتشاف این معادن نبوده. اداره منابع‌طبیعی و محیط‌زیست شهرستان هم به همین شکل؛ گفتند مجوز از استان آمده و رونوشت آن برایشان ارسال شده.»

ایزدی به نگرانی بیش از هزار ساکن روستای امین‌آباد و به سه بار ایستادگی آنها مقابل ماشین‌های سنگین معدن‌کاوان اشاره می‌کند. «همه‌چیز عجیب است. معلوم نیست بر چه اساسی می‌خواهند مجوز بدهند. ما یک جاده برای تردد داریم که بر روی خط لوله گاز سراسری از عسلویه است. این لوله‌ها بسیار بزرگند و اصلاً ماشین سنگین نمی‌تواند از روی آن رد شود یا در نزدیکی‌اش انفجار رخ دهد. اگر بخواهند از نقطه دیگر رد شوند هم زمین کشاورزان است. در چنین وضعیتی چطور می‌خواهند اینجا معدن فعال کنند؟»

او به مراتع ییلاقی و قشلاقی منطقه اشاره می‌کند. مراتعی با ارزش که به‌سمت سمیرم می‌رود و آب‌وهوای بسیار خوبی دارد. «در این منطقه برای هشت هزار دام پروانه چرا داده‌اند و چهار هزار دام هم منطقه ییلاقی بالادست هستند. چطور می‌خواهند مرتع ۱۲ هزار دام را نابود کنند؟ ما هرچه می‌گوییم، توجهی نمی‌کنند. پشتشان گرم است، درباره کسانی که مجوز گرفته‌اند، بسیار شنیده‌ایم. آنها گویا از چیزی نمی‌ترسند. فقط می‌خواهند سود ببرند و به‌بهانه ارزآوری و اشتغالزایی این نقطه را هم مانند بسیاری دیگر از نقاط کشور ویران کنند.»

بیشتر بخوانید:احتمال ریزش سنگ در جاده‌های کوهستانی

نماینده شهرضا در مجلس: براساس گزارش واصله تاکنون بالغ‌بر ۲۰۰ فقره مجوز معادن در سطح شهرستان صادر شده است که از این تعداد، کمتر از ۱۰ درصد آنها فعال و یا مورد بهره‌برداری قرار گرفته است، به‌نظر می‌رسد اخذ چنین مجوز‌هایی با اقدامات اولیه بر روی معدن صرفاً برای سوداگری، انجام معامله و به‌دست آوردن سود‌های زیاد است

این اتفاقات درحالی‌است که «حبیب قاسمی»، نماینده شهرضا، مهرماه امسال نامه‌ای خطاب به «سید محمد اتابک»، وزیر صنعت، معدن و تجارت، نوشت و در آن به اعتراض اهالی روستای امین‌آباد اشاره کرد. در بخشی از این نامه آمده است «با عنایت به اینکه براساس گزارش واصله تاکنون بالغ‌بر ۲۰۰ فقره مجوز معادن در سطح شهرستان صادر شده که از این تعداد کمتر از ۱۰ درصد آنها فعال و یا مورد بهره‌برداری قرار گرفته است، به‌نظر می‌رسد اخذ چنین مجوز‌هایی با اقدامات اولیه بر روی معدن صرفاً برای سوداگری، انجام معامله و به‌دست آوردن سود‌های زیاد است؛ صرف‌نظر از هدف بهره‌بردار به‌منظور جلوگیری از تنش‌های اجتماعی و ضرر و زیان به محیط‌زیست و طبیعت آن روستا که تاکنون محفوظ مانده است، دستور فرمایید از هرگونه اقدام اکتشافی خودداری و درصورت امکان نسبت به صدور مجوز جابه‌جایی در مکانی مناسب‌تر جهت بهره‌برداری اقدام لازم به‌عمل آید.»

امسال محصول لوبیا خراب شد

دست اعضای شورای شهر را کوتاه کردند تا پیگیری‌ها کم شود. این را «رؤیا محمدخانی»، عضو شورای روستای امین‌آباد، می‌گوید. کسی که در ماه‌های گذشته پیگیر ماجرا بوده. «از سوی بخشداری و فرمانداری گفتند که اعضای شورا در این مورد دخالت نکنند. مردم مقابل فرمانداری تجمع کرده بودند و آنها صرفاً پاسخی مناسب می‌خواستند.»

او هم به فاصله اندک معدن تا روستا اشاره می‌کند و به زمین‌هایی که سالیان سال شغل مردم در آن کشت‌وکار است. «ما نگران وضعیت این منطقه هستیم. عده بسیاری شغل خودشان را از دست می‌دهند. محیط‌زیست منطقه نابود می‌شود و همه اینها به چه قیمتی است؟ مگر نگفتند کاری کنید مهاجرت معکوس شود. مردم به روستا‌ها برگردند؟ با این روش‌ها می‌شود؟ روستای ما در کنار جاده است و همه ماشین‌های سبک و سنگین که از جنوب کشور به سایر نقاط می‌روند، از اینجا می‌گذرند. ما یک کاروانسرای تاریخی داریم که فرصت خوبی برای گردشگری است. همه اینها رها شده و می‌خواهند به معدن مجوز دهند.»

او هم به بی‌اطلاعی در شهرستان شهرضا اشاره می‌کند و می‌گوید مجوز از اصفهان صادر شده است و حتی به‌صورت دقیق معلوم نیست چه چیزی برداشت خواهد شد. «بر اثر فعالیت‌های اکتشفافی تمام محصول لوبیای کشاورزان خراب شد. چه کسی پاسخگوست؟ این زمین‌ها محل درآمد و زندگی آنهاست. علاوه‌برآن، چطور می‌خواهند ماشین‌آلات سنگینشان را از روی لوله‌های گاز قطور رد کنند؟ این منطقه در نزدیکی ریل راه‌آهن شیراز هم هست، از هیچ‌نظر امکان فعالیت معدنی در آن نیست.»

با وجود همه این موارد، اما در ماه‌های گذشته هر پنج متر زمین را کَنده و برای اکتشاف گودال ایجاد کرده‌اند، اتفاقی که پوشش گیاهی منطقه را تحت‌تأثیر قرار داده است. «روستا‌های اسفرجان و همیجان هم در ۱۰ کیلومتری روستای ما قرار دارد. آنها هم تحت‌تأثیر این شرایط قرار خواهند گرفت، اما نه به‌اندازه ما. معدن سنگ مرمریت دیگری هم مدتهاست مشغول به کار است، اما هیچ کمکی به روستا نکرده. قرار بود ۶۰۰ میلیون برای روستا هزینه کنند، اما فقط صد میلیون، آن‌هم به‌صورت خرد خرد، به کشاورزان آسیب‌دیده دادند که چیزی نبود. زباله‌های آنجا چندبرابر شده و مهم از همه نگرانی برای منابع آب هم در میان است.»

بیشتر بخوانید:ریزش کوه جاده هراز را بست

او به قنات‌های روستا اشاره می‌کند. ۱۰ رشته قنات که آب آشامیدنی مردم روستا از آنجا تأمین می‌شود و اگر حفاری زمین عمیق باشد، این قنات‌ها خشک خواهد شد. «ما نگران این قنات‌ها هستیم. ماشین‌های سنگین از روی آنها هم باید بگذرند و خطر ریزش دارد و از همه مهمتر با عملیات معدن‌کاوی امکان خشک شدن قنات‌ها بسیار بالاست.»

در حال بررسی هستیم

یکی از دامداران منطقه: در این منطقه برای هشت هزار دام پروانه چرا داده‌اند و چهار هزار دام هم منطقه ییلاقی بالادست هستند. چطور می‌خواهند مرتع ۱۲ هزار دام را نابود کنند؟ ما هرچه می‌گوییم توجهی نمی‌کنند. پشتشان گرم است، درباره کسانی که مجوز گرفته‌اند، بسیار شنیده‌ایم. آنها گویا از چیزی نمی‌ترسند. فقط می‌خواهند سود ببرند و به‌بهانه ارزآوری و اشتغالزایی این نقطه را هم مانند بسیاری دیگر از نقاط کشور ویران کنند

مجوز اکتشاف از استان اصفهان گرفته شده و حالا «محمدباقر رئیسی»، رئیس اداره منابع‌طبیعی شهرضا، به «پیام ما» می‌گوید علاوه یک معدن سنگ که بیش از ۱۵ سال است که فعال است، چند معدن دیگر در این محدوده برای اکتشاف استعلام گرفته‌اند. «معادن به شرطی می‌توانند فعالیت کنند که اصول منابع‌طبیعی و محیط‌زیست را رعایت کنند. یکی از معادن این منطقه فعلاً در مرحله اکتشاف است و اداره صنعت و معدن استان اجازه داده از منطقه برداشت کنند و ببینند آیا می‌توانند کار را ادامه دهند یا خیر.»

او در پاسخ به این پرسش که این منطقه تا چه میزان توانایی برداشت دارد و چرا سازمان منابع‌طبیعی مقابل این تعداد معدن در محدوده کوچک نمی‌ایستد هم می‌گوید «در مناطقی که پوشش گیاهی ضعیف داشته باشند، ما عملاً نقشی نداریم و براساس تبصره یک ماده ۴۷ تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت کشاورزان حق و حقوقی ندارند و معدنکار باید خسارت رفت‌وآمد اشتباه در زمین و تخریب را بدهد، اما درباره دامداران وضعیت متفاوت است و باید حقوق دامدار را بدهد و او را راضی کند.»

او می‌گوید منابع‌طبیعی یکی ازارگان‌هایی است که باید به استعلام صنعت و معدن جواب دهد و در این مورد خاص، مخالفت محلی‌ها بسیار زیاد است و آنها منتظرند تا نتیجه اکتشاف‌های انجام گرفته مشخص شود.