پشت پرده استیضاح همتی چیست؟

اقتصاد۲۴- غلامرضا تاجگردون، نماینده گچساران و عضو کمیسیون برنامه و بودجه در مجلس با اشاره به تلاش طیف منتقد دولت در قوه مقننه برای استیضاح وزیر اقتصاد عنوان کرد: آماری که دارم، نشان می‌دهد که در دو هفته اخیر، ۳ تا ۴ میلیارد دلار از ارزی که باید وارد بازار می‌شد، نیامده است. اگر این مقدار ارز در همین بازه وارد بازار می‌شد، این نوسان شدید در نرخ ارز ایجاد نمی‌شد. پتروشیمی و ذوب‌آهن می‌گوید من کالا را صادر کردم؛ می‌گوییم خب چرا ارز حاصل از صادرات را به موقع نیاوردید؟ می‌گوید تعطیل بوده یا آخر هفته بوده یا برف آمده و بازار تعطیل شده و دلایل دیگر. اما واقعیت این است که همه می‌دانستند قرار است تغییری در بازار اتفاق بیفتد، بنابراین صبر کردند تا ببینند چه خواهد شد. پس وقتی باید ارز جابه‌جا شود، چرا همتی باید برای این موضوع زیرسوال برود؟ چرا یکی از مدیران پتروشیمی یا آن وزرا یا دستگاه‌هایی که برای من و ایکس و ایگرگ است، بازخواست نشده؟

اولین اثر استیضاح وزیر اقتصاد بی‌ثبات‌تر شدن بازار است

این نماینده مجلس با تاکید بر اینکه هر وزیری باید در برابر کل سیاست‌های اقتصادی دولت پاسخگو باشد، بیان داشت: وزیر اقتصاد هم پاسخگوترین فرد باید باشد، اما آیا پاسخگوترین فرد بودن، به معنای مقصرترین فرد بودن است؟ اگر در این شرایط، وزیر اقتصاد استیضاح شود، آیا بقیه چیز‌ها اصلاح می‌شود؟ حتما نمی‌شود. من الان دارم می‌گویم که نمی‎شود، بلکه اولین اثری که خواهد گذاشت، بی‌ثبات‌تر شدن بازار خواهد بود. وی تاکید کرد: بعد از استیضاح شما نمی‌توانید به سادگی به سیاست‌های ارزی بازگردید. مثلا نمی‌توان دلار ۸۰ هزار تومانی را به ۵۰ هزار تومان کاهش داد و انتظار داشت قیمت‌ها ثابت بماند. بی‌ثباتی بازار بدتر از هر چیز دیگری است. شما می‌توانید همتی را کنترل کنید ولی بی‌ثباتی را نمی‌توانید کنترل کنید. دولت را شاید بتوان کنترل کرد، اما روان مردم را که نمی‌توان مدیریت کرد. تاجگردون گفت: من فکر می‌کنم نمایندگان مجلس با نیت دلسوزانه وارد این ماجرا شده‌اند و قصد دارند به مطالبات مردم پاسخ دهند. اما به یاد داشته باشید که در گذشته هم استیضاح‌هایی مانند استیضاح آقای کرباسیان در شرایط مشابه انجام شد.

 حالا باید ببینیم که چه نتیجه‌ای از این اقدامات حاصل خواهد شد. بعد از استیضاح آقای کرباسیان چه اتفاقی افتاد؟ تا مدت‌ها تکلیف مشخص نبود. بعد حالا چه تیمی بیاید؟ چیدن یک تیم اقتصادی کار ساده‌ای نیست. وی افزود: در همین دولت آقای پزشکیان، تنظیم کرده بودند که آقای طیب‌نیا دستیار ویژه یا مشاور است. آقای همتی اینجاست، آقای پورمحمدی اینجاست، آقای فرزین هم حضور دارد. هماهنگ کردن همتی و فرزین برای تصمیم‌گیری، آن هم در کنار پورمحمدی، کار ساده‌ای نبوده است. حالا اگر بخواهیم دوباره این ترکیب را تنظیم کنیم، خودش ۴ تا ۵ ماه زمان می‌برد. تازه اگر فرد مناسبی برای این جایگاه پیدا شود. رییس کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات کشور در پاسخ به اینکه راه برون‌رفت از این شرایط چیست؟ گفت: همه ما در این شرایط مقصریم. برخی اوقات، به دلیل رفتار‌های سیاسی خود، از شرایط سوءاستفاده می‌کنیم، گاهی حرف‌هایی می‌زنیم بدون اینکه فکر کنیم چه اثری بر جامعه خواهد داشت. اتفاقاتی هم که رخ داده، هم به دولت، هم به مجلس و هم به سیاست‌های کلان برمی‌گردد. اگر قرار است بازار تغییر کند، باید همه مقدمات آن فراهم شود.

بیشتر بخوانید:هشدار روزنامه اصولگرا به موافقان استیضاح همتی

روز اول که آقای فرزین صحبت کرد، گفت تعطیلی ناگهانی شنبه و یکشنبه باعث شد که ارز وارد بازار نشود. اما مردم این توضیح را نمی‌پذیرند. مگر می‌شود بازار یک کشور به دلیل دو روز تعطیلی، دچار چنین نوسانی شود؟ این مسائل نیاز به مراقبت دارد. وی خاطرنشان کرد: بودجه هم تاثیر زیادی بر این فرآیند دارد. اینکه چه کسی از بودجه بهره می‌برد، مهم است. به عنوان مثال، ۱۸ میلیارد دلار ارز برای کالا‌های اساسی در نظر گرفته شده است. حالا این ارز را می‌توان به همان روش قبلی خرج کرد یا می‌توان با مکانیسم‌های متفاوت، آن را به دست مصرف‌کننده نهایی رساند. مثلا در بودجه، تعیین کرده بودیم که ارز ۲۸ هزار تومانی به ۳۸ هزار تومان تبدیل شود و در قالب کالابرگ به مصرف‌کننده نهایی برسد.

همچنین، ۳ میلیارد دلار برای دارو تخصیص داده شده بود و مابه‌التفاوت آن در قالب بیمه، به مردم کمک شود. خب همه عدد‌های بودجه متناسب با این سیاست است؛ اما اگر سیاست‌ها تغییر کند، بودجه هم به هم می‌ریزد. این یعنی کسری بودجه، استقراض از بانک مرکزی و در نهایت افزایش تورم. تاجگردون تاکید کرد: اگر در این روند، فقط یک بخش تغییر کند، تعادل کل سیستم به هم می‌ریزد. در چنین شرایطی طبیعی است که مردم اذیت شوند و بگویند مسوولان ناکارآمد هستند. هر بخش از این فرآیند، در دست یک نهاد متفاوت است. بانک مرکزی یک رفتاری دارد، مجلس رفتار دیگری دارد. حتی یک نطق ساده در مجلس می‌تواند صبح فردا، تاثیر متفاوتی بر بازار بگذارد و مردم هم احساس بی‌ثباتی می‌کنند.

پول بلوکه شده در قطر، پیش‌خور شده است

وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره‌به پول‌های بلوکه شده ایران در قطر با بیان اینکه این پول متعلق به دولت نیست که حالا بگوییم می‌خواهد با آن چه کند، چون دولت پولش را خورده، توضیح داد: بانک مرکزی با سیاهه فروش روزانه نفت، برنامه‌ریزی می‌کند. مثلا اگر ۱۰۰ هزار بشکه نفت فروخته و قیمت هر بشکه ۶۰ دلار بوده، معادل ریالی آن را در ترازنامه خود ثبت می‌کند. حالا این پول در هر کشوری که باشد ـ در فیلیپین، توکیو یا جای دیگر ـ نقدینگی آن در داخل کشور قابل دسترس نیست، اما بانک مرکزی این مبلغ را ضرب در ریال می‌کند و سهم دولت را به خزانه می‌ریزد تا با آن حقوق بدهد. تاجگردون بیان داشت: این مبلغ در ترازنامه بانک مرکزی هم ثبت می‌شود و جزو دارایی‌های خارجی آن محسوب می‌شود. این پول در خارج از کشور است. دولت سهمش را گرفته و در سال ۱۳۹۵ هم آن را مصرف کرده است. این پول، متعلق به ترازنامه بانک مرکزی است، نه دولت.

بیشتر بخوانید: اینفوگرافی/ تبارشناسی استیضاح کنندگان همتی از پایداری تا شریان

پس اگر این پول وارد کشور شود، باز هم به ترازنامه بانک مرکزی می‌رود. بانک مرکزی تنها می‌تواند از این پول برای تنظیم بازار ارز استفاده کند، اما نمی‌تواند آن را مستقیما به دولت بدهد. بانک مرکزی اگر ۷ میلیارد دلار اضافه داشته باشد، می‌تواند با ۲ میلیارد دلار از آن، نرخ ارز را کنترل کند و قیمت را پایین بیاورد. اما تاثیری در بودجه کشور ندارد، بلکه می‌تواند بازار را کنترل کند. وی گفت: این را هم بگویم که در مبادله سالانه ۶۰ تا ۷۰ میلیارد دلاری صادرات، مگر این ۷ میلیارد دلار چه کار می‌تواند بکند؟ خیلی کاری نمی‌تواند بکند. اما در تنظیم بازار موثر است. ولی برای رشد اقتصادی که نیازمند ۱۰۰ میلیارد دلار منابع جدید است، این مبلغ کافی نیست. همچنین در بودجه دولت هم تاثیر چشمگیری نخواهد داشت.

تصویب FATF آرامش روانی در بازار ایجاد می‌کند

این نماینده مجلس در پاسخ به این سوال که آیا تصویب FATF در مجمع تشخیص مصلحت نظام می‌تواند بر کنترل بازار ارز موثر باشد، اظهار داشت: از نظر مبادلاتی، تاثیر چندانی ندارد که بگوییم تحول خاصی رخ می‌دهد. اما از نظر روانی، تاثیر بالایی خواهد داشت و باعث می‌شود فعالان اقتصادی راحت‌تر معامله کنند. وقتی عدم اطمینان وجود دارد، معامله‌گران نگران می‌شوند. در این شرایط، اثر روانی یک موضوع، به مراتب بیشتر از اثر اقتصادی آن است. اگر FATF در مجمع تشخیص تصویب شود، حداقل آرامش روانی ایجاد می‌کند.

FATF شاید با قیود و شروطی در مجمع تصویب شود

تاجگردون در خصوص پیش‌بینی‌اش درباره تصویب FATF در مجمع تشخیص گفت: مجمع تشخیص ما قابل پیش‌بینی نیست، اما با توجه به شرایط، حدس می‌زنم که شاید با قیود و شروطی تصویب شود. مثلا بحثی هست که مخالفان می‌گویند طرف مقابل، شروط ما را قبول نمی‌کند. خب نکنند. ما شروطمان را می‌گذاریم و آنها قبول نکنند. دعوا نباید این باشد. نکته اینجاست که در مقررات FATF، رای هر فرد حاکم است بر تصمیم و نمی‌توان شرطی گذاشت که الزام‌آور باشد. فرد می‌تواند بگوید شرط را قبول ندارم. بنابراین دعوا‌های سیاسی داخلی ما روی جریانی که می‌تواند حداقل به آرامش داخلی کمک کند را تحت تاثیر قرار می‌دهد.