شان بیکر کیست؟/ فیلم‌ساز برنده اسکار که تاریخ‌ساز اسکار شد

اقتصاد۲۴- شیوا سپهری: شان بیکر کارگردان فیلم آنورا موفق به دریافت جایزه اسکار بهترین کارگردان شد. این افتخاری است که حتی کارگردانان بزرگی مانند استیون اسپیلبرگ یا مارتین اسکورسیزی هم به آن دست نیافته‌اند. بیکر سال‌هاست که یکی از چهره‌های محبوب سینمای مستقل بوده و در این فصل جوایز اسکار، مورد توجه ویژه‌ای قرار گرفته است. آنورا با وجود تحسین‌های فراوان، فیلمی نیست که بخش بزرگی از مخاطبان اسکار آن را دیده باشند. بیکر ۶ میلیون دلار هزینه ساخت «آنورا» کرد، عددی که شاید زیاد به‌نظر برسد اما در قیاس با بودجه فیلم‌های هالیوودی هیچ است. این سلطان فیلم‌های مستقل پیشتر هم با «پروژه فلوریدا» نشان داده بود که فیلمسازی مستقل در آمریکا هنوز حرف‌های زیادی برای گفتن دارد.‌ او جایزه بهترین فیلم‌نامه غیر اقتباسی و بهترین مونتاژ را هم برای این فیلم کسب کرده بود. در ادامه به بررسی کارنامه شان بیکر می‌پردازیم.

موفقیت تاریخی «آنورا» در اسکار

یکشنبه شب، آنورا توانست پنج جایزه اسکار کسب کند. این فیلم داستان یک کارگر جنسی جوان از بروکلین را روایت می‌کند که وقتی با پسر یک الیگارش روس ازدواج می‌کند، فرصت تغییر زندگی‌اش را پیدا می‌کند.

یکی از این جوایز به ستاره فیلم، میکی مدیسون، تعلق گرفت که برنده بهترین بازیگر زن شد. چهار جایزه دیگر نیز نصیب شان بیکر برای بهترین کارگردانی، بهترین فیلم‌نامه اورجینال، بهترین تدوین و بهترین فیلم شد.

با این موفقیت تاریخی، بیکر در کنار والت دیزنی قرار گرفت، به‌عنوان فردی که بیشترین تعداد جوایز اسکار را در یک شب به دست آورده است. البته والت دیزنی در سال ۱۹۵۳ این جوایز را برای چهار فیلم مختلف دریافت کرد ولی بیکر تمامی جوایزش را برای یک فیلم به دست آورد و آن هم فیلمی که به کسانی پرداخته که اغلب در هالیوود نادیده گرفته می‌شوند: کارگران جنسی.

بیکر در هنگام دریافت جایزه بهترین فیلم‌نامه اورجینال، از کارگران جنسی که در ساخت آنورا مشارکت داشتند و به‌عنوان مشاور همکاری کردند، تشکر کرد و گفت که بدون آنها این فیلم ممکن نبود.

او گفت: «آن‌ها تجربیات زندگی‌شان و داستان‌های خود را با من به اشتراک گذاشته‌اند.»

مسیر غیرمتعارف شان بیکر به سوی اسکار

همسر و تهیه‌کننده او، سامانتا کوان، در مصاحبه‌ای با آسوشیتدپرس گفت: «ویژگی مشترک فیلم‌های بیکر این است که او به آدم‌ها و موقعیت‌هایی علاقه دارد که همیشه حضور دارند، اما دیگران ترجیح می‌دهند آنها را نبینند.»

بیشتر بخوانید: آدرین برودی کیست؟/ بازیگری که با پیانیست و بروتالیست برنده اسکار شد

بیکر مسیر متعارفی برای رسیدن به اسکار نداشت. او در دانشگاه نیویورک در رشته مطالعات سینما تحصیل کرد، اما در سال ۱۹۹۲ ترک تحصیل کرد تا تجربه عملی کسب کند. او سرانجام در سال ۱۹۹۸ مدرکش را دریافت کرد.

پس از ساخت اولین فیلم بلندش در سال ۲۰۰۰ با نام Four Words، دچار اعتیاد به مواد مخدر شد که بعد‌ها از آن به‌عنوان یک تجربه تأثیرگذار یاد کرد.

او به آسوشیتدپرس گفت: «این واقعه به من فرصت داد که از نو شروع کنم، چون کاملاً از بین رفته بودم. همه دوستانم را از دست داده بودم. همه چیز را از دست داده بودم. هیچ ارتباطی برای کار نداشتم. همه هم‌کلاسی‌هایم در هالیوود مشغول کار بودند. تاد فیلیپس، که با او هم‌دوره بودم، در آن زمان داشت اولین فیلمش را می‌ساخت و من داشتم هروئین را ترک می‌کردم.»

او در آن دوران بالای یک رستوران چینی زندگی می‌کرد و با کارکنان پیک آنجا که اغلب مهاجران غیرقانونی بودند، معاشرت داشت. همین موضوع الهام‌بخش او برای ساخت فیلم Take Out در سال ۲۰۰۴ شد.

سینمای خاص بیکر: از «نارنگی» تا «پروژه فلوریدا»

پس از Take Out، بیکر دو فیلم دیگر ساخت: Prince of Broadway ۲۰۰۸ و Starlet ۲۰۱۲. اما در سال ۲۰۱۵ با فیلم Tangerine به شهرتی چشمگیری در سینمای مستقل دست یافت. این فیلم، یک درام-کمدی درباره زن ترنسجندری به نام سین‌دی‌رلا است که پس از فهمیدن خیانت همسرش در دوران حبس، سفری ماجراجویانه را در زیرپوست لس‌آنجلس آغاز می‌کند تا از او انتقام بگیرد.

پس از اکران این فیلم، بیکر به‌عنوان فیلم‌سازی تحسین‌شده در سینمای مستقل شناخته شد. بسیاری از منتقدان هم از انتخاب سوژه و هم از فیلم‌برداری خلاقانه فیلم با آیفون ۵S تمجید کردند.

پس از موفقیت Tangerine، انتظار می‌رفت بیکر به پروژه‌های بزرگ‌تر روی بیاورد، اما او وفادار به ریشه‌های مستقل خود ماند و در سال ۲۰۱۷ فیلم The Florida Project را ساخت؛ درامی که در حوالی اورلاندو می‌گذرد و داستان دختری شش‌ساله را روایت می‌کند که همراه با مادرش در یک متل در نزدیکی دیزنی‌ورلد زندگی می‌کند و در تلاش برای گذران زندگی است.

مثل Tangerine، این فیلم نیز پس از نمایش در جشنواره‌های سینمایی مورد توجه قرار گرفت و جایگاه بیکر را به‌عنوان یک فیلم‌ساز برجسته تثبیت کرد. همچنین، بازی ویلم دفو در این فیلم برای او یک نامزدی اسکار به ارمغان آورد.

آنورا؛ نقطه اوج کارنامه بیکر؟

پس از مراسم اسکار، احتمالاً آنورا یکی از شناخته‌شده‌ترین و پرافتخارترین آثار بیکر خواهد شد. اما این اولین بار نیست که بیکر با فیلمی درباره افراد به حاشیه رانده‌شده به موفقیت می‌رسد. در واقع، شاید بتوان گفت این همان چیزی است که او در آن تخصص دارد.

رد راکِت

در سال ۲۰۲۱، بیکر با فیلم «رد راکِت»، یک کمدی سیاه، به موضوعات آشنا بازگشت. این فیلم داستان مایکی، یک کلاهبردار و بازیگر فیلم‌های غیراخلاقی کهنه‌کار را روایت می‌کند که در حال برنامه‌ریزی برای بازگشت به «لیگ‌های بزرگ» از دایره کوچک زادگاهش در تگزاس است. در این فیلم، سایمون رکس، ستاره سابق و نماد MTV، در نقشی که به نوعی بازگشت حرفه‌ای او بود، بازی کرد.

بار دیگر، بیکر با «رد راکِت» موفقیت‌های نقدی زیادی کسب کرد و این فیلم در جشنواره فیلم کن ۲۰۲۱ با استقبال ایستاده از تماشاگران روبه‌رو شد.

آنورا و اسکار

در سال ۲۰۲۵، بیکر با «آنورا» به موفقیت رسید. اما باوجود سال‌ها تحسین‌های منتقدان، چیزی که بیکر را به یکی از فیلمسازان برجسته و جذاب تبدیل کرده، عدم تمایل او به فروش کارش برای پول است. با شهرتی که در هالیوود دارد، بیکر می‌توانست به پروژه‌های بزرگتر و پرهزینه‌تر برود. اما او تقریباً به طور انحصاری بر روی روایت داستان‌هایی از افرادی که جامعه آنها را نادیده می‌گیرد و فراموش می‌کند، متمرکز مانده است.

بعد از انتشار «آنورا»، بسیاری از افراد آن را پاسخ قرن بیست و یکم به داستان پری‌زاده سیندرلا دانستند، با این تفاوت که این بار پایان واقع‌گرایانه‌تری دارد.