تاریخ انتشار: ۰۸:۰۳ - ۱۷ اسفند ۱۴۰۳

پیام‌های پنهان مذاکرات ریاض بین روسیه و آمریکا؛ آیا توافق اوکراین محور ایران و روسیه را می‌شکند؟

روابط روسیه و ایران در زمینه نظامی، اقتصادی و مالی با تقویت همکاری‌ها از جمله توافقات بانکی، حذف دلار از مبادلات و ادغام سیستم‌های پرداخت، به‌شدت گسترش یافته است. اما نزدیکی مسکو به ایران ناشی از تحریم‌های غرب و نیاز روسیه به جایگزین‌های تجاری است و ممکن است با تغییرات در سیاست‌های تحریمی آمریکا یا توافقات احتمالی روسیه و واشنگتن متزلزل شود.

روسیه و آمریکا

اقتصاد۲۴- روابط روسیه و ایران در زمینه نظامی، اقتصادی و مالی با تقویت همکاری‌ها از جمله توافقات بانکی، حذف دلار از مبادلات و ادغام سیستم‌های پرداخت، به‌شدت گسترش یافته است. اما نزدیکی مسکو به ایران ناشی از تحریم‌های غرب و نیاز روسیه به جایگزین‌های تجاری است و ممکن است با تغییرات در سیاست‌های تحریمی آمریکا یا توافقات احتمالی روسیه و واشنگتن متزلزل شود.

آیا توافق صلح اوکراین، روابط ایران و روسیه را تغییر می‌دهد؟

هفته گذشته، عربستان سعودی میزبان نشستی مهم میان مقامات ارشد ایالات متحده و روسیه بود که تأثیرات گسترده‌ای بر مناطق مختلف از جمله خلیج فارس، ایران، قفقاز جنوبی و حتی اروپا داشت. طی سه سال گذشته و از زمان آغاز حمله روسیه به اوکراین، روابط میان روسیه و ایران به طور چشمگیری تقویت شده است. این روابط گسترش‌یافته طیف وسیعی از همکاری‌ها، از فروش تسلیحات و همکاری‌های فضایی گرفته تا امضای یک توافق جامع مشارکت در اجلاس مسکو در ژانویه ۲۰۲۵ را شامل می‌شود.

در حالی که تاریخچه روابط تهران و مسکو با بی‌اعتمادی‌های دیرینه همراه بوده، به نظر می‌رسد این دو کشور اکنون در حال شکل‌دادن به یک محور نظامی و سیاسی مشترک هستند. نمونه‌ای آشکار از این همکاری، طرح سه‌جانبه‌ای بود که در تاریخ ۱۸ فوریه میان جمهوری آذربایجان، روسیه و ایران برای تکمیل خط راه‌آهن رشت-آستارا در کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال-جنوب تدوین شد.

توافق مالی ایران و روسیه؛ پایان دلار در مبادلات دوجانبه؟

با این حال، نباید این نزدیکی روابط را امری ثابت و تغییرناپذیر دانست. هرگونه توافق احتمالی میان روسیه و ایالات متحده در خصوص اوکراین، می‌تواند تأثیرات گسترده‌ای بر روابط مسکو و تهران داشته باشد. بسیاری از تلاش‌های روسیه برای تقویت روابط با ایران، ناشی از نیاز این کشور به تسلیحات جدید و جستجوی راه‌هایی برای کاهش فشار ناشی از تحریم‌های غرب است.


بیشتر بخوانید:پشت پرده چرخش زلنسکی: فروش معادن اوکراین در ازای حمایت نظامی آمریکا


یکی از حوزه‌هایی که شاهد همکاری روزافزون میان ایران و روسیه بوده، بانکداری و تجارت غیر دلاری است. ماده ۲۰ توافق جامع مشارکت استراتژیک ایران و روسیه که در ژانویه به امضا رسید، به این همکاری اشاره دارد. در دسامبر ۲۰۲۲، بانک روسی «وی‌تی‌بی» (VTB) انتقال پول به ایران را آغاز کرد و چند ماه بعد، در ماه مه ۲۰۲۳ دفتر نمایندگی خود را در تهران افتتاح کرد. علاوه بر این، در سال ۲۰۲۳، سیستم‌های پیام‌رسان مالی ملی ایران و روسیه، یعنی سامانه پیام‌رسان مالی روسیه (SPFS) و سامانه سپام ایران، به یکدیگر متصل شدند. این اتصال، امکان تبادل مستقیم اطلاعات تراکنش‌های بانکی بین دو کشور را فراهم کرده است.

یکی از نهاد‌های کلیدی در همکاری‌های مالی میان ایران و روسیه، بانک ایرانی «میر بیزنس بانک» است که به طور کامل متعلق به بانک ملی ایران بوده و نقش محوری در این همکاری‌ها ایفا می‌کند. در اکتبر ۲۰۲۳، این بانک دفاتری در شهر‌های آستراخان و قازان روسیه افتتاح کرد. از تابستان همان سال نیز امکان استفاده از کارت‌های بانکی میر بیزنس بانک برای پرداخت به ریال در سفر روس‌ها به جمهوری اسلامی فراهم شد.

در ژوئیه ۲۰۲۴، بانک‌های مرکزی ایران و روسیه توافقی برای مبادله ارزی امضا کردند که منجر به ادغام سامانه پرداخت روسی «میر» با سامانه شتاب ایران شد. مرحله نخست این پروژه در نوامبر همان سال به اجرا درآمد و به شهروندان ایرانی اجازه داد از خودپرداز‌های روسیه وجه نقد دریافت کنند. در مرحله دوم، قرار است گردشگران روسی نیز بتوانند در ایران با استفاده از کارت‌های بانکی خود وجه نقد برداشت کنند. اگرچه مرحله سوم این ادغام نیز برنامه‌ریزی شده، اما اطلاعات دقیقی درباره جزئیات آن هنوز منتشر نشده است.

پسکوف: همکاری با تهران ادامه دارد؛ اما آیا کرملین صادق است؟

با وجود پیشرفت‌هایی که در ادغام سیستم‌های مالی ایران و روسیه حاصل شده، مقررات داخلی ایران همچنان به‌عنوان یک مانع جدی در مسیر این همکاری‌ها باقی مانده است. یکی از چالش‌های اصلی، وجود نرخ‌های چندگانه ارز در ایران است که بسیاری از تجار و گردشگران روس را مجبور می‌کند به‌جای استفاده از سیستم‌های بانکی، وجه نقد به ایران بیاورند. این تصمیم به آنها کمک می‌کند تا از نرخ‌های نامطلوب تبدیل ارز و نوسانات بازار غیررسمی دوری کنند. علاوه بر این، یک مشکل فنی نیز وجود دارد: کارت‌های بانکی ایران همچنان از نوار مغناطیسی استفاده می‌کنند؛ در حالی که بانک‌های روسی مدت‌هاست به کارت‌های تراشه‌دار پیشرفته‌تر روی آورده‌اند.


بیشتر بخوانید:تحلیل عراقچی از پاسخ تند زلنسکی به ترامپ


در نوامبر ۲۰۲۴، ایران و روسیه رسماً دلار را از تسویه‌حساب‌های دوجانبه خود حذف کرده و ارز‌های ملی را جایگزین آن کردند. گزارش‌ها نشان می‌دهند که در سال گذشته سهم ارز‌های ملی در تبادلات میان دو کشور ۱۲.۴ درصد افزایش یافت و اکنون بیش از ۹۶ درصد از تجارت دوجانبه را شامل می‌شود. همچنین در سال ۲۰۲۴، ایران و روسیه برای مقابله با محدودیت‌های مالی اعمال‌شده توسط غرب، به استفاده از دارایی‌های دیجیتال روی آوردند. بر اساس گزارش کریپتونیوز، نهاد‌های تحریمی در این فرآیند حدود ۱۵.۸ میلیارد دلار ارز دیجیتال دریافت کرده‌اند.

با این حال، اگر ایالات متحده تصمیم بگیرد تحریم‌های خود علیه روسیه را پس از توافق احتمالی آتش‌بس در اوکراین کاهش دهد، این تلاش‌ها ممکن است با خطر رو‌به‌رو شوند. در همین راستا، برخی رسانه‌های ایرانی حدس می‌زنند که مذاکرات اخیر روسیه و آمریکا در عربستان، احتمالاً نشان‌دهنده فاصله‌گیری روسیه از ایران باشد. «دیمیتری پسکوف»، سخنگوی کرملین، این نگرانی‌ها را رد کرده و تأکید کرده است که همکاری‌های مسکو و تهران مستقل از روابط روسیه و آمریکا است و تغییری در آن ایجاد نخواهد شد.

کلاگ در مونیخ: هدف ما قطع رابطه مسکو و تهران است

با این حال، وضعیت پیچیده‌تر از آن چیزی است که در نگاه اول به نظر می‌رسد. در اوایل فوریه، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور وقت ایالات متحده، یادداشتی را امضا کرد که بازگشت به سیاست فشار حداکثری بر اقتصاد ایران را خواستار شد. این اقدام می‌تواند مشکلات اقتصادی ایران را تشدید کند و جمهوری اسلامی را به سمت تقویت همکاری‌های خود با روسیه و چین سوق دهد.

با این وجود، منافع استراتژیک روسیه فراتر از روابط با ایران است و مناطق کلیدی نظیر دریای سیاه، قفقاز، اوکراین و حتی فراسوی آن را شامل می‌شود. اگر غرب تصمیم به کاهش تحریم‌های خود علیه روسیه بگیرد، این احتمال وجود دارد که مسکو حمایت غیررسمی خود از برنامه هسته‌ای ایران را کاهش دهد.


بیشتر بخوانید: ماجرای نامه زلنسکی به ترامپ چه بود؟


در شرایطی که آتش‌بس در اوکراین و بهبود روابط آمریکا و روسیه در دوران دوم ریاست‌جمهوری ترامپ مطرح است، یکپارچگی مالی میان مسکو و تهران ممکن است برای روسیه دیگر چندان جذاب نباشد. در کنفرانس امنیتی مونیخ، «کیث کلاگ»، نماینده ترامپ در امور اوکراین، به صراحت اعلام کرد که واشنگتن در پی قطع روابط روسیه با ایران است.

با این حال، به دلیل بی‌اعتمادی دیرینه مسکو به غرب، بعید به نظر می‌رسد که روسیه همکاری‌های نظامی و مالی خود با ایران را متوقف کند. با وجود این، ایران باید احتمال کاهش این همکاری‌ها را در نظر بگیرد و برای مقابله با این احتمال، به‌طور جدی درباره برنامه هسته‌ای و جایگاه منطقه‌ای خود با دولت ترامپ وارد مذاکره شود. از سوی دیگر، روسیه ممکن است سیاستی متوازن‌تر میان غرب و ایران را اتخاذ کند. وابستگی بیش از حد به ایران، در بلندمدت می‌تواند به منافع استراتژیک مسکو آسیب بزند.

منبع: فرارو
ارسال نظر
قوانین ارسال نظر
لطفا از نوشتن با حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «اقتصاد24» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.
خواندنی‌ها
خودرو
فناوری
آخرین اخبار

رشد شاخص بورس در سایه بی‌اعتمادی؛ چرا سرمایه‌گذاران همچنان بی‌اعتمادند؟/ در نبود چشم‌انداز مثبت نباید انتظار رشد داشت

عکس/ استایل تابستانی رامسین کبریتی با لباس هاوایی

پیش بینی قیمت طلا و سکه امروز ۲۴ تیر ۱۴۰۴/ سیگنال جدید به قیمت طلا

پیش بینی قیمت دلار امروز ۲۴ تیر ۱۴۰۴/ قیمت دلار از مرز ۹۰ هزار تومان عبور می‌کند؟

دانگ فنگ -۴۱؛ موشک بالستیک قاره پیما چین

مشکل ایران در پدافند هوایی نتیجه نامردی روسیه است

فیلم/ آواز خوانی خواننده عراقی حین انجام جراحی سنگین مغز

خبر بد هواشناسی برای اصفهان

درویش نقش فردوسی‌پور در کاهش مصرف برق را ستود و از اثرگذاری اجتماعی گفت

فیلم/ موزیک ویدیو ایران با صدای فرزاد فرزین

عکس/ نخستین تصویر از بازیگر نقش هری پاتر

فیلم/ حمله تند عضو شورای شهر به آب و فاضلاب در پی صدور قبض‌های نجومی

خبر مهم درباره وام بلاعوض به یارانه‌بگیران

فیلم/ اعزام تانک‌های عناصر جولانی به سویداء

حذف ویدیوی شادی دختران بسکتبالیست ایران از صفحه آسیاکاپ

بازار سرمایه چه ساختاری دارند؟

فیلم/ ترامپ: سی‌ان‌ان داشت زمان حمله به ایران را لو می داد

ایران همکاری با آژانس را به تغییر رفتار دوگانه آن مشروط کرد

وزیر دفاع: به آتش‌بس اعتماد نداریم

هشدار سردار رادان درباره پاسخ شدیدتر به حمله احتمالی دشمن

فیلم/ ترامپ بار دیگر پوتین را تهدید کرد

نخست‌وزیر عراق: ایران به دنبال توافق است نه سلاح هسته‌ای

کاسبان تحریم می گویند مکانیسم ماشه بی اثر است

فیلم/ درآمد هنگفت دست‌فروشان در پایتخت: شبی چند میلیون تومان؟

صندوق توسعه ملی چیست و چه کارکردی دارد؟

حمایت جواد خیابانی از امیر قلعه‌نویی

خداحافظی با کارت سوخت از مرداد؟

بحران امنیتی در سویدا با دست‌کم ۸۹ کشته

علم‌الهدی: هدف دشمن دین‌زداییست

هشدار محقق داماد و درویش‌زاده درباره جهل مقدس و پیامد‌های آن

از سرگیری پروازهای هواپیمایی عراق به ایران

عکس/ صدام حسین در حال روشن‌کردن سیگار برگ در سالن اجلاس سران عرب

رشد چشمگیر واردات نفت چین از ایران

جدایی مدافع استقلال قطعی شد

معرفی موشک بالستیک ATACMS MGM-۱۴۰ آمریکا

فیلم/ نماینده قم: حتی یک جاسوس افغانستانی هم نداشتیم

فیلم/ عراقچی وارد چین شد

عکس/ تغییر چهره ویژه هازل کایا سریال عشق ممنوع

پزشکیان: ما طرفدار دیپلماسی و تعامل سازنده و مخالف جنگیم

فیلم/ تیکه امیرحسین قیاسی به رشیدپور: شما نباید با ترامپ مصاحبه کنید

Beidou چینی جایگزین GPS می‌شود

فیلم/ هوشدن ترامپ در فینال جام‌جهانی باشگاه‌های فیفا

فیلم/ ظهره‌وند جنگنده‌های B۲ آمریکا را قارقارک خواند

عکس/ واکنش رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس به احتمال فعال سازی مکانیزم ماشه

فیلم/ حضور سردار قاآنی در مراسم بزرگداشت شهدای نیروی قدس سپاه

آمار پلیس از مرگ‌ومیر تصادفات جاده‌ای در تهران

قیمت تبلت اپل امروز + جدول

قیمت آجیل و خشکبار امروز + جدول

قیمت فولکس واگن در بازار ایران + جدول

ولایتی شرط توقف غنی‌سازی را برای مذاکره رد کرد