کالابرگ دولت چهاردهم؛ مسکنی بر زخم تورم فقرا؟

اقتصاد۲۴- بعد از چندماه توقف، کالابرگ الکترونیک دوباره برای طبقات محروم فعال شد و امروز هم دهک‌های ۴ تا ۷ می‌توانند از این طرح استفاده کنند. بر این اساس، دهک‌های اول تا سوم به ازای هر نفر ۵۰۰ هزار تومان و دهک‌های چهارم تا هفتم به ازای هر نفر ۳۵۰ هزار تومان اعتبار دریافت خواهند کرد. این اعتبار برای خرید ۱۱ قلم کالای اساسی شامل لبنیات، پروتئین و خواربار اختصاص می‌یابد.

محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی، در جلسه علنی دیروز مجلس در نطق پیش از دستور خود، گفت: «در خصوص مدیریت بازار شب عید از دولت انتظار می‌رود از تمام ظرفیت‌های اجرایی برای حفظ ثبات و تأمین کالا‌های مورد نیاز مردم استفاده کند و طرح کالابرگ را که حاصل کار مشترک قواست، تا آخرین مرحله به بهترین شکل و با رعایت شأن آحاد جامعه در مرحله تخصیص کالا پیش ببرد تا کمی از مشکلات معیشتی روز‌های پایان سال از این طریق جبران شود.»

مرحله قبل، کارشناسان بسیاری بر بی‌ثمری اجرای طرح کالابرگ، اشاره داشتند و بیان می‌کردند که این طرح همواره از تورم عقب‌تر است و نمی‌تواند تاثیر چندانی بر قدرت خرید مردم بگذارد. عده‌ای نیز به اشکالات پیش‌آمده در اجرای این طرح در زمان دولت سیزدهم اشاره می‌کردند و خواستار اصلاح بستر کالابرگ بودند.

برای مثال، امیررضا امیری، کارمند سابق شرکت فارا (شرکت خدمات فناوری اطلاعات رفاه ایرانیان)، در گفت‌و‌گو با انصاف‌نیوز، بستر کالابرگ را معیوب دانست و گفت: عمیقا باور دارم عده‌ای از افراد که حداقل عدم تعهد آنها به رئیس‌جمهور و وزیر رفاه و اهداف آنها بر همگان آشکار است؛ قصد دارند با فضاسازی برای وزیر و استفاده از این بستر معیوب و ناقص مهر تاییدی بر خطا‌های خود بزنند.

مسابقه نابرابر میان فقیر و غنی

از آنجا که پرداخت کالابرگ برای مقابله با شرایط تورمی به دهک‌های پایین جامعه پرداخت می‌شود، در ادامه به تاثیر تورم بر دهک‌های مختلف می‌پردازیم.

طبق داده‌های مرکز آمار، در اغلب ماه‌های امسال تورم ماهانه دهک اول بالاتر از دهک دهم بوده است. به گزارش اکوایران، پژوهشگران این شاخص را از جنبه‌های متفاوتی بررسی می‌کنند؛ یکی از رایج‌ترین مقایسه‌ها در این حوزه، مقایسه تورم در دهک اول و دهک دهم است. طبق استاندارد‌های آماری، به ۱۰ درصد فقیرترین خانوار‌ها دهک اول و به ۱۰ درصد ثروتمندترین خانوار‌ها دهک دهم گفته می‌شود. داده‌های مرکز آمار گواهی می‌دهد که در طول سال جاری، تورم دهک اول در اغلب ماه‌ها بالاتر از تورم دهک دهم بوده است. این نشان می‌دهد که ترکش‌های تورم بیشتر به سفره فقرا اصابت کرده است.

بیشتربخوانید:افزایش رقم یارانه نقدی اسفند ماه قطعی شد؟

داده‌های رسمی مرکز آمار بیانگر آن است که در سال جاری، تورم ماهانه دهک اول بجز سه ماه، بالاتر از تورم ماهانه دهک دهم بوده است. اختلاف تورم بین این دو دهک خصوصا در پاییز امسال شدت گرفته است. به بیان دقیق‌تر، در فروردین و اردیبهشت امسال تورم ماهانه دهک دهم بالاتر از دهک اول بوده است. این نرخ در فروردین برای دو دهک یاد شده به ترتیب ۲.۸ درصد و ۲.۴ درصد بوده است. در اردیبهشت نیز تورم ماهانه دهک اول ۰.۸ واحد درصد بالاتر از دهک دهم بوده است.

این روند از ماه سوم سال معکوس می‌شود. در خرداد ماه تورم فقرا حدود ۰.۵ واحد درصد بالاتر از تورم ثروتمندان بوده است. اوج این اختلاف، اما در پاییز به ثبت رسیده است. شکاف بین تورم فقیر و غنی در سال جدید از مردادماه از سر گرفته شد، در شهریور تداوم یافته و در آبان به حداکثر مقدار خود در سال ۱۴۰۳ رسیده است. در این ماه، تورم دهک اول ۱.۳ واحد درصد بالاتر از دهک دهم بوده که نشان می‌دهد فشار تورمی پاییزه بیشتر معطوف به سفره فقرا بوده است.

یک اقتصاددان: تحریم‌ها، کاهش فروش نفت و همین که دولت کنترل قیمت را در اولویت نمی‌داند و روی افزایش یارانه و تامین اعتبار آن کار می‌کند، نشان می‌دهد که تورم سال آینده نسبت به امسال بالاتر خواهد بود و سیاست‌های معیشتی دولت کمک چندانی به مردم در مقابله با تورم نمی‌کند

این شکاف در آذرماه کم شده، اما همچنان ادامه داشته تا این که دوباره در بهمن ماه شدت گرفته و به ۱.۰۷ واحد درصد رسیده است. این آخرین آماریست که مرکز آمار منتشر کرده است. بر اساس این اطلاعات، تورم ماهانه دهک اول در بهمن ماه ۴.۹ درصد بوده در حالی که این نرخ برای دهک دهم در سطح ۳.۸ درصد به ثبت رسیده است. بررسی‌های بیشتر نشان می‌دهد که فشار تورمی در این ماه بیشتر از سمت خوراکی‌ها بوده و از آن جا که این اقدام ضریب اهمیت بالایی در سبد مصرف فقرا دارد، بیشتر روی تورم ماهانه همین گروه اثر گذاشته است.

پرداختن مجدد به کالابرگ نگران‌کننده است

یک اقتصاددان، در ارزیابی خود از سیاست‌های معیشتی دولت چهاردهم، اعم از یارانه و کالابرگ، اظهار کرد: اولا پرداختن مجدد به بحث یارانه و کمک معیشتی به صورت کالابرگ الکترونیک، و اشاره کردن به اینکه در سال بعد هم افزایش می‌یابد، گویای اینست که دولت برنامه‌ای برای کنترل یا نظارت بر قیمت‌ها و یا برنامه‌ای بر افزایش قدرت خرید مردم ندارد.

بیشتر بخوانید: شارژ اعتبار کالابرگ الکترونیک از فردا

آلبرت بغزیان افزود: دولت اگر برنامه‌ای برای کنترل تورم و یا افزایش قدرت خرید مردم داشت، سعی می‌کرد که این کمک‌ها را حذف کند؛ حذف این کمک‌ها یعنی اینکه مردم به این مرحله رسیده‌اند که دیگر نیازی به این سیاست‌ها ندارند یا به مرحله‌ای رسیده‌اند که اصلا این سیاست‌ها، از بس که کم و بی‌ارزش هستند، کمکی به آنها نمی‌کند.

آلبرت بغزیان: سیاست کالابرگ نشانه اینست که دولت برنامه‌ای ندارد و این نگران‌کننده است، زیرا دولت به این نتیجه رسیده که سیاست‌های حفظ قدرت پول شکست خورده یا اصلا برنامه‌ای برای آن ندارد و فقط نوید افزایش کالابرگ را می‌دهد

او تصریح کرد: سیاست کالابرگ نشانه اینست که دولت برنامه‌ای ندارد و این نگران‌کننده است، زیرا دولت به این نتیجه رسیده که سیاست‌های حفظ قدرت پول شکست خورده یا اصلا برنامه‌ای برای آن ندارد و فقط نوید افزایش کالابرگ را می‌دهد.

این استاد دانشگاه با اشاره مجدد به اینکه دولت اوضاع آینده را وخیم‌تر می‌داند و خود را صرفا برای تامین کالابرگ اضافی آماده کرده است، عنوان کرد: در صورتی که اگر به جای این کار همان قدرت خرید پول را حفظ کند یا تورم را مدیریت کند، صرفه‌جویی ناشی از همین کنترل‌ها و نظارت‌ها منجر به کاهش هزینه‌های خانوار و افزایش درآمد می‌شود و این روش خیلی بیشتر از یارانه و کالابرگ صرفه خواهد داشت.

به گفته او، حفظ قدرت خرید پول و کنترل تورم دردسر توزیع و نظارت بر کالابرگ و ... را هم ندارد و از این لحاظ نبود این برنامه‌ها نگران‌کننده به نظر می‌رسد.

حمایت کالایی بهتر از پرداخت نقدی است

بغزیان درباره تاثیر کمک‌های معیشتی دولت بر قدرت خرید مردم در شرایط تورمی، توضیح داد: وقتی این کمک معیشتی به صورت پول و پرداخت نقدی باشد تاثیرش کمتر است، زیرا ارزش پول در طول سال کمتر می‌شود و برای مثال ۳۰۰ هزار تومان اول سال با ۳۰۰ هزار تومان پایان سال فرق دارد.

او ادامه داد: وقتی حمایت را به صورت کالایی پرداخت کنند، خوبی آن در اینست که یک کیلو برنج از اول تا پایان سال یک کیلو برنج باقی می‌ماند.

این تحلیلگر مسائل اقتصادی تاکید کرد: حمایت کالایی از یک جهت بهتر از یارانه است، زیرا پرداخت نقدی از این جهت هم اثرگذاری آن کمتر است که ممکن است به جای خرید مایحتاج، خرج شارژ موبایل، اینترنت و از این قبیل مسائل شود.

بیشتربخوانید:طرح کالابرگ پس از عید هم ادامه دارد؟

دولت اوضاع آینده را وخیم‌تر می‌داند و خود را صرفا برای تامین کالابرگ اضافی آماده کرده است. در صورتی که اگر به جای این کار همان قدرت خرید پول را حفظ کند یا تورم را مدیریت کند، صرفه‌جویی ناشی از همین کنترل‌ها و نظارت‌ها منجر به کاهش هزینه‌های خانوار و افزایش درآمد می‌شود و این روش خیلی بیشتر از یارانه و کالابرگ صرفه خواهد داشت

بغزیان خاطرنشان کرد:، اما در مجموع صحبت از کالابرگ و افزایش آن، نشان می‌دهد که سیاست‌های دولت در زمینه مهار تورم کارساز نبوده است.

او در پیش‌بینی خود از تورم سال آینده گفت: عدد و نرخ تورم سال آینده را نمی‌شود پیش‌بینی کرد و غیرحرفه‌ای است، زیرا هرچیزی می‌تواند باشد ولی نسبت به امسال بالاتر خواهد بود.

به اعتقاد این اقتصاددان، تحریم‌ها، کاهش فروش نفت و همین که دولت کنترل قیمت را در اولویت نمی‌داند و روی افزایش یارانه و تامین اعتبار آن کار می‌کند، نشان می‌دهد که تورم سال آینده نسبت به امسال بالاتر خواهد بود و سیاست‌های معیشتی دولت کمک چندانی به مردم در مقابله با تورم نمی‌کند.

منبع: توسعه ایرانی