مردم به پزشکیان رای دادند که مدیران آسانسوری را کنار بگذارد اما این اتفاق رخ نداد/ جبهه پایداری‌ها به خودشان رحم نمی‌کنند چه رسد به پزشکیان

اقتصاد۲۴- میرا قربانی فر - دولت پزشکیان با اسم رمز وفاق دولت چهاردهم را تشکیل داد، دولتی که در پی یک انتخابات زودهنگام و دستکم دو انتخابات بسیار کم رونق و با امید به تغییر رای دهندگان، اما تشکیل شده بود چقدر توانسته به وعده‌های خود عمل کند؟

مسعود پزشکیان و کابینه اش بر طبل وفاق می‌کوبند و در مقابل طرف مقابل در ازای سهم خواهی بیشتر از پیش در کار دولت گره می‌اندازد و در این بین رای دهندگان ناامیدتر می‌شوند.

مجموع همین عوامل و انتقادات باعث شد تا به سراغ غلامعلی جعفرزاده ایمن آبادی، تحلیلگر سیاسی و نماینده دوره‌های نهم و دهم مجلس برویم و نظرات او را درباره عملکرد دولت در سال ۱۴۰۳ با توجه به روند وقایع جویا شویم.

* سال ۱۴۰۳ چه در سیاست داخلی و چه در سیاست خارجی سال پرهیاهویی شد و در داخل یک اتفاق بی سابقه بعد از دهه ۶۰ را شاهد بودیم که رئیس جمهوری پیش از پایان دورانش، در سانحه‌ای درگذشت و انتخابات زودهنگام برگزار شد. در سیاست خارجی نیز شاهد وضعیت عجیبی بودیم به خصوص در خود منطقه، ترور‌های اسرائیل و اتفاقات سوریه را شاهد بودیم.  حال در پایان سال و آغاز سال تازه، تحولات سیاسی در سال ۱۴۰۳ را در دو بعد سیاست خارجی و هم در موضوع سیاست داخلی چطور ارزیابی می‌کنید؟
کما اینکه سال ۱۴۰۳ شاهد یک رقابت عجیب در بین خود اصولگرایان نیز بودیم و این روند رقابت و افشاگری‌ها حتی با گذشت ۶ ماه از پایان انتخابات نیز خاتمه نیافته است. آیا این رقابت درونی می‌تواند منجر به آرایش سیاسی متفاوتی در نهایت در میان گروه‌های داخل کشور شود؟

- بله در آخرین روز‌های اردیبهشت ۱۴۰۳ اتفاق تلخی افتاد که واقعیت امر را بگویم، هنوز ابعادش دقیق برای مردم مشخص نشده است. 
چون تغییر سفر یکباره رئیس جمهور با وجود سه هلی کوپتر، و سقوط عجیب هلی کوپتری که وسط بود و آن هم وقتی حامل رئیس جمهور بود احتمالا ابعادی دارد که هنوز در افکار عمومی با پرسش مواجه است.

اما فارغ از این که نحوه این سقوط چطور بود و چه شد، بالاخه ضربه هولناکی برای کشور بود. کاری ندارم که موافق یا مخالف ایشان بودیم. بالاخره رئیس جمهور کشورمان بود. کما این که در سیاست هیچ کس با دیگری دشمن نیست، اما در اوضاع سیاسی، امکان دارد در یک دسته، جناح یا گروه قرار نگیریم. همین باعث می‌شود که یک‌مرتبه تمام معادله‌های سیاسی داخل به‌هم بخورد.

در این بین کسانی که برای هشت سال برنامه ریزی کرده بودند که کرسی ریاست جمهوری یا مدیریت یا وزارت تکیه بزنند نیز ناگهان زمین خوردند.
در واقع همه چیز به‌هم خورد و انتخابات بی‌سابقه‌ای در اوج ناکامی‌های دولت سیزدهم برگزار شد.

این را هم بگویم که در اوج ناکامی‌های دولت سیزدهم، انتخابات زودهنگام اتفاق افتاد. گرچه تیم مستقر در دولت و تیم مستقر در حاکمیت، تمام تلاشش را کرد که در این انتخابات زودهنگام با ایجاد فضای احساسی، انتخابات را به نفع خودش رقم بزند و به‌اصطلاح خودشان، جایگزین خودشان شوند و در اولویت اول‌شان آقای جلیلی و در اولویت دوم‌شان آقای قالیباف را جایگزین کنند، اما طبق معمول، حساسیت‌های مردم برانگیخته شد و مردم احساس کردند که می‌خواهند رئیس جمهوری را به آن‌ها تحمیل کنند. 

آقای پزشکیان نیز از سد شورای نگهبان با توصیه رهبر معظم انقلاب رد می‌شود و با تسلط و سوادی که به نهج البلاغه، قرآن و دین داشت و سلامت فردی، خانوادگی و سایر مسائل باعث شد که مردم به سمتش حرکت کنند، او را بپذیرند. در نهایت نیز حتی با بسیج همه امکانات دولت که انصافا بی‌سابقه بود، ولی باز همین باعث شد مردم به آقای پزشکیان رای دهند.

* ارزیابی شما از عملکرد دولت پزشکیان و آن چه در ۶ ماه گذشته نشان داد چگونه است؟
این که دولت با چالش‌های چند گانه جدی در حوزه اقتصاد مواجه است، از تورم تا بحران مسکن و بیش از همه انرژی که به شدت درگیر ناترازی است؛ با این شرایط کارنامه دولت را چطور ارزیابی می‌کنید و تصور می‌کنید سال ۱۴۰۴ را با چه شرایطی آغاز کرده و ادامه خواهد داد؟

- ببینید آقای پزشکیان در گام اول با شعار وفاق ورود کرد، همه خوش‌بین بودند که اتفاقی خواهد افتاد و بالاخره آن مدیران و مجموعه‌هایی که در دولت سیزدهم به اشتباه و به جبر و به‌دلیل بی‌تدبیری خانه نشین شده بودند، دوباره مشغول کار شوند که متاسفانه این اتفاق در دولت آقای پزشکیان نیافتاد. 
اکنون هم که چند ماه از انتخابات می‌گذرد، ملاحظه می‌کنید که نارضایتی شدیدی در طرفداران ایشان وجود دارد ولی هنوز ناامید نیستند.

در سیاست داخلی علیرغم این که آقای پزشکیان شعار وفاق را داد ولی، چون برای آن پیش‌شرط اعلام نکرد، احساسم این است که وفاقش در سیاست داخلی دچار مشکل شد و مورد پسند مردم قرار نگرفت.
چون قرار نبود کسانی که در رقابت‌های انتخاباتی ظلم کردند، در دولت‌های قبلی ضعیف و ناکارامد بودند، این موارد و اشخاص که حفظ شوند، اما شدند. از این حیث نمی‌توانیم بگوییم آقای پزشکیان موفقیتی داشته است.

کما این که خروج آقای دکتر ظریف از کابینه و استیضاح آقای همتی، تیر خلاصی بود که بر پیکره وفاق وارد شد و شاهد تشییع جنازه وفاق در صحن علنی مجلس بودیم. از این حیث، این که آقای پزشکیان بتواند با صداقتی که دارد، اجماعی ایجاد کند، این اتفاق نیافتاد.

*و بازگشت ترامپ و تاثیر آن در سیاست خارجی ایران را چطور می‌بینید؟

- در سیاست خارجی دنیا وضعیت رخ داده قابل پیش بینی بود. این که با آمدن ترامپ، اوضاع به‌هم خورد را باید به راحتی می‌دیدیم و می‌دانستیم ترامپ که بیاید، نه اوباماست و نه بایدن. ترامپ اهل باج دادن نیست. آدم یک‌کله‌ای است که حتی می‌بینید اروپا هم علیه او بسیج شده است. 

اما چیزی که این وسط وجود دارد و باید به آن توجه کنیم، این است که بالاخره الان سیاست یعنی حضور ترامپ باعث شد که شرایط برای ما سخت‌تر شود. به‌هیچ‌عنوان نتوانیم نفت بفروشیم، به‌هیچ‌عنوان نتوانیم دلار جابه‌جا کنیم. این کار را برای آقای پزشکیان سخت کرده، خیلی هم سخت کرده است.
ببینید در سیاست داخلی ایران، رئیس جمهوری بر مسند کار آمد که تنها مهره‌ای بود که مورد پسند مردم و جناح اصلاح طلب و اعتدالیون بود و خب مردم مجبور شدند به همین یک گزینه رای دهند. حق انتخاب دیگری در سلیقه خودشان نداشتند.

اما در مقابل و از جناح مقابل ۴ گزینه بود. گزینه‌ای که بر مسند کار آمد، آقای پزشکیان نماینده مجلس بود. این که بتواند دولت را اداره کند، همه ما امیدوار بودیم. اما با شعار‌هایی که داد و فاصله گرفتن از دوستان خودش، میدان دادن به دشمنان خودش که به‌هیچ‌عنوان جبهه پایداری با آقای پزشکیان صلح و سازش نخواهد کرد، من‌بعد خواهید دید که شرایط سخت‌تر خواهد شد و با حضور ترامپ و افزایش قیمت دلار، کاهش شدید بودجه، عدم امکان چاپ پول که تورم را فزاینده‌تر می‌کند، عدم انسجام داخلی، لجبازی تندرو‌ها در مجلس که سوال‌ها و استیضاح‌ها در میان است، عدم توجه به خواست مردم که اصلا اولویت مردم چیزی به نام عفاف و حجاب نیست، شاهد خواهید بود که سال ۱۴۰۴، متاسف هستم که این را می‌گویم ولی سال بسیار سختی خواهیم داشت.

امیدوارم که آقای پزشکیان در نهایت با خانه تکانی و پوست اندازی و جمع کردن تیم خبره متخصص متعهد وفادار به گفتمان دولت را دور خودش جمع کند که همه و همه بتوانند اقدام موثر و خوبی برای کشور رقم بزنند. گرچه سخت‌ترین سال بعد از انقلاب را سال ۱۴۰۴ پیش بینی می‌کنم.

* شرایط اقتصادی، احتمالا تحقق بودجه ۱۴۰۴ را پیچیده‌تر کرده است!

- بله حالا در ادامه می‌خواستم بگویم، که بودجه سال آینده بسیار بسیار ناشیانه‌ توسط سازمان برنامه و بودجه تهیه شد.
وقتی می‌دانستیم ترامپ می‌آید و می‌دانستیم شرایط اقتصادی ما سخت‌تر می‌شود؛ در چنین شرایطی بودجه انبساطی نوشتن و ۴۰ درصد رشد دادن در منابع و مصارف، نشان‌دهنده این است که با تورم سنگین، با مشکل‌های عدیده در کسری بودجه و سایر داستان‌ها روبه‌رو هستیم؛ بنابراین باید تدبیر می‌کردیم و متناسب با برنامه آینده، بودجه را می‌نوشتیم. 

* اما در سیاست خارجی تحولات حتی پیش از آمدن ترامپ نیز آغاز شده بود!

- بله در رابطه با اتفاق‌هایی که در بیرون از کشور و سیاست خارجی رخ داد شاید، مهم‌ترین مسئله مسئله غزه و سوریه باشد. 
درباره غزه می‌خواهم مطلبی بگویم که امیدوارم این را چاپ کنید. من از ابتدا به هفت اکتبر مشکوک بودم. بگذارید با صراحت بگویم. هفتم اکتبر هر اتفاقی که افتاد و اسیر گرفتن تعدادی دیگر و ... همه آن به نفع اسرائیل شد؛ تا جایی که الان ترامپ پا را فراتر گذاشته است و می‌گوید فلسطینیان اصلا باید غزه را خالی کنند. 
نتیجه هفت اکتبر، صفر تا صد آن به ضرر مردم فلسطین شد و به نفع اسرائیل.

از طرف دیگر در سوریه با آن همه هزینه بزرگی که کرده بودیم که به‌نظرم بسیار اشتباه بود، کشور را پای بشار اسد هزینه کردیم، جمهوری اسلامی را پای بشار اسد هزینه کردیم، دیدید که الان عکس صدام در میدان‌های سوریه و دمشق برپا شده و پرچم عراق دیده می‌شود. ما متاسفانه از آن قصه و غافله عقب ماندیم. کما این که حضور ترکیه و بازی این کشور، این موضوع را تشدید کرده است. اگر دقت بفرمایید، همین‌جا می‌خواهم نکته‌ای را بگویم. این که ملاحظه کنید چرا همسایگان ما اینقدر پررو شده‌اند و چرا گستاخ شده‌اند و چرا وزیر امور خارجه ترکیه علیه کشور ما جسارت می‌کند؟ دلیلش تماما تحریم است. 

تحریم، یک تکه کاغذ نبود. تحریم، کشور را به ضعف برد، کشور را ضعیف کرد. در تحریم شاید در جا‌هایی هم موفقیت‌هایی حاصل شد ولی در نتیجه تحریم، باعث شد که توان خودمان را در خیلی از مسائل از دست دهیم.

بیشتر بخوانید: کابینه پزشکیان، بیشتر شبیه دولت دوم رئیسی است تا دولت سوم روحانی/ نیم نگاهی به فهرست وزرای پیشنهادی پزشکیان/ واکاوی سهم دولت‌های خاتمی، روحانی و رئیسی از کابینه چهارده

ضمن این که می‌خواهم این نکته را خیلی دقت کنید. اگر اشتباه نکنم تا ۲۶ مهرماه ۱۴۰۴ تحریم‌هایی داریم که ناشی از این بود که فقط آمریکا ما را تحریم کرده است. اما اگر مکانیزم ماشه به اجرا درآید، تمام دنیا می‌توانند علیه ما باشند. این یعنی هیچ کشور دیگری برای حمله به ایران نیاز به مجوز و چیزی ندارد. کشور به سمت پرتگاه می‌رود. باز تاکید می‌کنم که در متن پیش‌نویس که صادر شد و در رابطه با ایران ابلاغ کرد، نکته خیلی حساسی ندیدم، اما باز اصرار دارم که باید مذاکره کنیم. حتما باید مذاکره کنیم، چون ترامپ دیوانه است، صاحب عقل و فکر نیست و کشور ما را به سمت لبه پرتگاه می‌برد. فکر می‌کنم امکان این حضور وجود دارد با نزدیکی خودمان به سمت اتحادیه اروپا که الان آن‌ها را هم از دست دادیم، بتوانیم از لبه پرتگاه باز گردیم. رفتن به سمت آن‌ها و اتخاذ تدابیر بسیار درستی در بحث هسته‌ای اکنون می‌تواند نجات بخش باشد. 

* اتحادیه اروپا نیز بسیار اکنون در موضوع هسته‌ای خود را فعال نشان می‌دهد و مدام تهدید به اسنپ بک یا اجرای مکانیسم ماشه می‌کند!

- ما در بحث هسته‌ای مطابق فتوای رهبری، بحث ساخت نداریم. بالاخره یک کسی به ما بگوید این انرژی هسته‌ای در این ۴۴ -۴۵ سال چقدر برای ما هزینه ایجاد کرده است؟ 
من فکر می‌کنم ما نیاز داریم مذاکره کنیم و برویم خودمان را از این که شر منطقه هستیم، خارج کنیم. لجاجت و یک‌دندگی در این موضوع، هزینه‌اش به پای مردم نوشته می‌شود.

با ادامه این شرایط دلار در سال آینده قطعا گران‌تر می‌شود. افزایش نرخ بیکاری داریم، در حوزه مسکن به دلیل ضعف شدید مالی شاید نتوانیم هیچ کاری کنیم.
واحد‌های تولیدی ما کلا ورشکست می‌شوند. با عدم پیوستن به FATF و پالرمو و سی اف تی، خودمان بر تحریم‌ها اضافه کردیم. یعنی الان اگر کشوری بخواهد با ما معامله کند، به‌خاطر FATF نمی‌تواند. نگاه کنید الان سایر کشور‌ها وارد پروسه تحریم ایران نشده‌اند. اما از اواخر مهر ۱۴۰۴ و اگر مکانیسم ماشه اجرا شود، آن وقت تمام دنیا وارد تحریم می‌شوند.

اما اگر آن‌ها بخواهند وارد تحریم نشوند، چرا نمی‌توانیم معامله کنیم؟ چرا تولید کنندگان ما نمی‌توانند دلارشان را برگردانند؟ به‌خاطر FATF.
ما به‌خاطر این تحریم، FATF و پالرمو و سی اف تی و آن نظام‌نامه مالی دنیا که فقط سه کشور ایران، سومالی و کره شمالی هستند، هزینه بسیار زیادی را پرداخت می‌کنیم.

* در چنین شرایطی، اما دیدیم دغدغه دستکم بخشی از نمایندگان مجلس و حامیان کاندیدای شکست خورده فقط خروج آقای ظریف از دولت و استیضاح وزیر اقتصاد بود!

- من در مورد این که آقای ظریف خارج شود یا نه، همتی استیضاح شود یا نه، خیلی احتمالات بدتر از این را هم می‌دهم.‌
می‌خواهم با صراحت بگویم. چون آقای پزشکیان را می‌شناسم و هشت سال با ایشان همکار بودم. همکار میز به میز هم بودیم. لحظه به لحظه و ساعت به ساعت کنار هم بودیم و روحیاتش را می‌شناسم. من با آقای کوچک زاده، نبویان، رسایی و ... هم همکار و رفیق بودم و این اشخاص را از گذشته می‌شناسم. آن‌ها را هم می‌شناسم. جبهه پایداری اصلا حد یقفی ندارد. آن‌ها به خودشان رحم نمی‌کنند، می‌خواهید به پزشکیان رحم کنند؟ 

درباره آقای پزشکیان به صراحت می‌گویم، از اول استراتژی او اشتباه بود. ما اصلا آتش بس یک طرفه و صلح یک طرفه نداریم. یک طرفه پرچم سفید را بالا برد و گفت تسلیم هستم. مسلم است که آن‌ها چه می‌کنند. یک نفر را نمی‌گذارند کنار آقای پزشکیان بماند. هیچ عقل سلیمی باور می‌کند که جبهه پایداری برای ظریف رئیس جمهور ساز سکوت کند؟ برای همتی که آن همه آقای رئیسی را نقد کرده بود سکوت کند؟ 

آقای ظفرقندی و قائم پناه هم اتفاقا منتظر باشند که این گروه به آنان حمله می‌کنند. اما اجازه دهید که اینجا یک نکته در مورد آقای ظریف بگویم. ظریف محبوب‌تر شد. محبوب قلوب مردم شد. این که می‌گویم جبهه پایداری فکر نمی‌کند، فقط عمل می‌کند، اینجاست. قطع به یقین اگر در هر ریاست جمهوری بعدی آقای ظریف آستین بالا بزند، او رئیس جمهور می‌شود. این خبط بزرگی است که پایداری کرده است. ظریف شد مرد رئیس جمهور ساز این کشور. 
شما بدانید آقای ظریف، محبوب‌تر شد، عزیزتر شد. من این روند را پیش بینی می‌کردم و تازه این شش ماه هم خیلی زیاد بود. یعنی فکر نمی‌کردم این مقدار هم بتوانند ظریف را تحمل کنند.

* در چنین شرایطی دولتی که این طور زیر فشار‌های چندگانه داخلی و خارجی است و تحریم‌ها شدیدتر شده و ترامپ هم بازگشته و ناترازی‌ها نیز در کشور بیداد می‌کند اصلا چه می‌تواند بکند؟ اگر بخواهید توصیه کنید چه توصیه‌ای به دولت و شخص رئیس جمهور یعنی مسعود پزشکیان می‌کنید؟

- در مورد توصیه، در میان عرایضم به دولت توصیه کردم که باید پوست‌اندازی کرده و در رفتار و عمل خودش بازنگری کند.
بالاخره آقای پزشکیان حسن نیتش را نشان داد. این مجلس با این افراد، کوتاه بیا نیستند. آقای قالیباف هم نمی‌گویم مرد سیاست است. اتفاقا اعتقاد دارم که قالیباف اصلا اهل سیاست یعنی مرد سیاست نیست.

در سیاست هست ولی مرد سیاست نیست. چون اصلا بازی سیاسی را بلد نیست و ناشیانه عمل می‌کند. آدمی است نظامی که سعی می‌کند مجلس را به‌صورت قدرت نظامی و دیکتاتوری بچرخاند. آقای پزشکیان باید اقتدار خودش را نشان دهد. آقای پزشکیان باید صلابت خودش را نشان داده و استقلال قوه مجریه را نشان دهد. او باید بداند قدردان دوستانش هست. آقای پزشکیان باید از باج دادن به دشمنان و مخالفانش پرهیز کند. این را به صراحت بگویم، در محافل دوستان آقای پزشکیان می‌نشینم و این خیلی ناراحت کننده است که دوستان آقای پزشکیان می‌گویند اگر می‌خواهید او به شما توجه کند، دشمن ایشان شوید، به ایشان حمله کنید تا رضایت شما را بگیرد و از دوستان خودش خیالش جمع است. 

چرا آقای پزشکیان به دوستان خودش این تئوری را القا کرده است؟ این آن پوست‌اندازی است که گفتم و تغییر روش است که دوستان خودش را جمع کند. 
در بهترین حالت به آقای پزشکیان از ده، نمره شش تا شش و نیم می‌دهم. بیشتر نمی‌دهم. مقصر این را اجرای سیاست‌های آقای پزشکیان می‌دانم. بالاخره افرادی دوروبر ایشان هستند که با او هماهنگ نیستند و صلاحیت همکاری با دولت را ندارند. 

این را با صراحت پیش از این هم گفتم، باز هم می‌خواهم بگویم. آقای عارف، هیات دولت و اعضای کابینه را فیلتر می‌کند و متناسب با سلایق خود، تیمش را می‌چیند. اصلا و ابدا تبعیتی از آقای پزشکیان ندارد. با صراحت می‌گویم آقای عارف، آقای پزشکیان را به‌عنوان رئیس جمهور و مقام بالاسر خودش قبول ندارد. یعنی کسی که قرار است معاون اول باشد، خودش را بالاتر از او می‌داند. 

فکر می‌کنم آقای پزشکیان باید همه کسانی که با ایشان هماهنگ نیستند را کنار بگذارد. در قبال کم لطفی آقای قالیباف و کم لطفی جبهه پایداری، استانداران و وزرایی که از آن‌ها انتخاب کرده است را باید عزل کند و کنار بگذارد.

او باید به همه ثابت کند که مردم، اشتباه نکردید پای صندوق‌های رای آمدید. من نگرانی عجیبی دارم. نمی‌دانم چقدر من را می‌شناسید، من خیلی در میان مردم هستم و ارتباط وسیعی با مردم دارم. هیچ کس اندازه من، اینقدر شماره تلفن و کانتکت در گوشی خودش ندارد. قریب به ۵۰ هزار نفر کانتکت در گوشی خودم دارم و با این‌ها ارتباط دارم. شماره‌های آن‌ها را دارم. هر کس زنگ بزند، تمام مشخصاتش را ثبت دارم. مردم از آمدن پای صندوق‌های رای با توجه به عملکرد آقای پزشکیان ممکن است ناامید شوند.

نمی‌خواهم بگویم عملکرد او خدای نکرده، فعل حرامی بوده؛ نه، اما اشتباه بوده است. مردم به این امید رای دادند که تیم تندرو، ناکارامد و ضعیف رئیسی کنار برود. مردم رای دادند تا گروهی که دیدید همین روز‌ها دو وزیرش در پرونده فساد دبش محکوم شده بود کنار برود.

مردم رای دادند تا مدیرانی که آسانسوری بالا آمده بودند، کنار بروند. اما در همین حال هیچ اتفاق مثبتی در حوزه مدیریت و توجه به مردم رقم نخورد. چرا؟ چون آقای پزشکیان اول به دشمنانش اعتماد کرد. اول به مخالفانش اعتماد کرد، اول به منتقدانش اعتماد کرد و حالا گذاشته در روز مبادا شاید به سمت دوستانش بیاید.