امام اوغلو، سیاستمداری کمالیست که به کابوس اردوغان تبدیل شده است/ دعوا بر سر اسراف، خویشاوندسالاری و فساد مالی در ترکیه

اقتصاد ۲۴- نوژن اعتضادالسلطنه- "یان ورنر مولر" فیلسوف سیاس آلمانی در کتاب "پوپولیسم چیست"؟ تعریف ساده، اما مفیدی از این پدیده دارد. پوپولیسم از کلمه لاتین populus یا "مردم" می‌آید و رهبران پوپولیست ادعا می‌کنند که نماینده "مردم" هستند، اما با یک هشدار مهم: "از دید آنان فقط برخی از مردم واقعا مردم هستند. بخش دیگر "نخبگان فاسد" و "منحط" یا در بهترین حالت خائنان درون صوف "مردم" هستند که در خدمت "منافع نامشروع" و "نقشه‌های سیاه" هستند." 

"رجب طیب اردوغان" رئیس جمهور ترکیه این روایت پوپولیستی را در بیش از دو دهه گذشته در دستور کار حکمرانی خود قرار داده است. اگر تا چند سال پیش "فتح الله گولن" واعظ مذهبی که زمانی پدر معنوی اش محسوب می‌شد را "تروریست" و "طراح کودتای نافرجام" خواند و از "توطئه همه قدرت شیطانی جهان" از "سیا، موساد و "جورج سوروس" برای سرنگونی دولت ترکیه گفته بود و ائتلاف احزاب اپوزیسیون را "ائتلاف ذلت" و در "تلاش برای تجزیه کشور" نامیده بود، اکنون برای تثبیت قدرت خود از جانب یک سیاستمدار احساس خطر می‌کند و اتهام "ارتباط با تروریسم" را علیه او مطرح کرده است: "اکرم امام اوغلو" شهردار استانبول و گزینه اصلی برای جایگزینی اردوغان در اردوگاه اپوزیسیون ترکیه.

اردوغان که پس از ابطال نتیجه انتخابات شهرداری‌ها در سال ۲۰۱۹ میلادی نتوانست از پیروزی دوباره امام اوغلو در انتخابات شهرداری استانبول جلوگیری کند، این بار موضوع جعلی بودن مدرک دانشگاهی "امام اوغلو" را مطرح ساخته تا او را برای همیشه از عرصه سیاست حذف کند. اتهام مطرح شده از سوی دادستان عمومی استانبول مبنی بر آن است که انتقال امام اوغلو از دانشگاه آمریکایی گیرنه در جمهوری ترک نشین قبرس شمالی به دانشکده مدیریت بازرگانی دانشگاه استانبول در سال ۱۹۹۰ میلادی ممکن است از مراحل قانونی مناسب پیروی نکرده باشد.

 

آغاز ماجرا از پیروزی در انتخابات شهرداری استانبول با وعده پایان دادن به خویشاوندسالاری 

در ژوئن ۲۰۱۹ میلادی انتخابات شهرداری استانبول برگزار شد. برگزاری مجدد انتخابات در مارس ۲۰۱۹ شهرداری بود که توسط شورای عالی انتخابات ترکیه در ۶ مه ۲۰۱۹ باطل شد. دولت عدالت و توسعه تلاش زیادی انجام داد تا "بن علی ییلدیریم" نامزد آن حزب و چهره نزدیک به اردوغان در انتخابات پیروز شود. در داده فاش شده درباره بهشت‌های مالیاتی جهان در سال ۲۰۱۷ میلادی به مالکیت سهام چندین شرکت فراساحلی مالت توسط پسران "ییلدیریم" اشاره شده بود. پیروز انتخابات، اما اکرم امام اوغلو نامزد اپوزیسیون از حزب سکولار و کمالیست "جمهوری خواه خلق" بود. او حزب عدالت و توسعه را متهم کرده بود که از بودجه شهر استانبول برای سود بردن از روابط تجاری و خانواده رئیس جمهور استفاده می‌کند. امام اوغلو وعده داده بود که در صورت پیروزی در انتخابات به خویشاوند سالاری پایان خواهد داد. 

بیشتر بخوانید:  پدرخوانده‌ها ترکیه را به گروگان گرفته‌اند؛ نگاهی به مافیا و چهره‌های کلیدی آن در ترکیه/ دولت عدالت و توسعه چگونه زمینه ساز گسترش فساد و فعالیت مافیا شدند؟

چرا شهرداری استانبول از اهمیت بالایی برخوردار است؟ 

استانبول مرکز بلامنازع مالی ترکیه است. حدود ۳۱ درصد از تولید اقتصادی آن کشور در این شهر انجام می‌شود. این یکی از دلایلی است که خزانه استانبول بیش از حد مملو از پول است. در نتیجه، جای تعجبی ندارد که همواره پول در مرکز کارزار‌های انتخاباتی شهرداری استانبول قرار دارد.

امام اوغلو نامزد حزب سوسیال دموکرات جمهوری خواه خلق از هدر دادن پول مالیات دهندگان توسط مقام‌های استانبول انتقاد می‌کرد. او در هر برنامه رادیویی و تلویزیونی از لزوم مبارزه با "اسراف" یا هزینه‌های بیهوده سخن می‌گفت و فهرستی از میلیون‌ها دلاری که از سوی دولت و وابستگان آن برای خودرو‌های شرکتی، وب‌سایت‌ها و سایر هزینه‌ها خرج شده بود را مطرح می‌کرد. این هزینه در حالی صورت می‌گرفت که ترکیه در یک بحران اقتصادی شدید به سر می‌برد. از سوی دیگر، از دید منتقدان "رجب طیب اردوغان"، عادت صرف هزینه‌های بیهوده حزب حاکم اسلامگرا و محافظه کار عدالت و توسعه تنها نوک کوه یخ بوده است. مدتهاست که شایعاتی در مورد ثروتمند شدن اردوغان در دوران ریاست جمهوری و ثروت اندوزی شخصی که بنا بر گزارش‌ها به ارزش صد‌ها میلیون یورو است و ویلا‌ها و املاک بزرگ را شامل می‌شود، به گوش می‌رسند. 

دفتر شهردار استانبول مسئول اعطای قرارداد برای خدمات است و شهردار جدید می‌تواند قرارداد‌های سودآور را خاتمه دهد یا دوباره واگذار کند. از همین رو، شهرداری استانبول پیش از پیروزی "امام اوغلو" در انتخابات شهرداری میلیون‌ها دلار به بنیاد‌های خیریه و مذهبی که توسط اعضای خانواده اردوغان اداره می‌شد پول پرداخت کرده بود. 

امام اوغلو در کارزار انتخاباتی اش گفته بود استانبول نه تنها می‌تواند موقعیت خود را تغییر دهد، بلکه می‌تواند به بهبود اقتصاد ملی نیز کمک کند و از ظرفیت بالقوه حمایت از اقتصاد ترکیه برخوردار است. امام اوغلو که به مدت پنج سال به عنوان شهردار منطقه در حومه استانبول خدمت کرده بود براساس وعده شفافیت و رعایت اصول دموکراتیک کارزار انتخاباتی خود را راه اندازی کرد. او جلسات شورای شهرداری منطقه‌ای را به صورت زنده پخش می‌کرد و مخاطبان زیادی را در سراسر ترکیه جذب کرد.

فساد سیستماتیک در استانبول 

مقام‌های استانبول سال هاست که در مظان اتهام ارتکاب فساد قرار داشته‌اند. برای مثال، در دسامبر ۲۰۱۳ میلادی دفتر دادستانی استانبول دولت تحت رهبری حزب عدالت و توسعه را به انجام معاملات غیر قانونی طلا با کشوری همسایه متهم کرده بود و مدعی شد که مقام‌های آن حزب رشوه دریافت کرده‌اند. اردوغان در مرکز آن رسوایی قرار داشت. در آن زمان، مکالمه تلفنی لو رفته بین رئیس جمهور ترکیه و پسر کوچکترش "بلال" در رسانه‌های ترکیه دست به دست شد. اردوغان در جریان آن مکالمه از پسرش خواسته بود تا هر چه سریع‌تر "پول‌های موجود در خانه" را ناپدید کند. پسرش گلایه می‌کرد که هنوز ۳۰ میلیون یورو باقی مانده است. اردوغان بعدا مدعی شد که آن صدا مونتاژ شده و یک "کارزار کثیف" علیه شخص او بوده است.

با این وجود، کارشناسان می‌گویند اردوغان یک سیستم تثبیت شده از معاملات مالی را تشکیل داده که سیاست و تجارت را به یکدیگر پیوند داده است. تعدادی از تاجران مهم ترکیه نزدیک به حزب عدالت و توسعه هستند. آنان در مناقصه‌های عمومی برنده می‌شوند. برنده بسیاری از مناقصه‌ها همواره شرکت‌های تحت ریاست آنان بوده‌اند. علاوه بر این، نمونه‌هایی وجود داشته‌اند که نشان می‌دهند تاجران نزدیک به حزب عدالت و توسعه از مقررات قانونی مستثنی شده و یا قوانین به وضوح به نفع آنان تغییر کرده‌اند. این شرکت‌ها که اغلب شرکت‌های هلدینگ بزرگ هستند، سپس به طرق مختلف از حزب عدالت و توسعه حمایت می‌کنند. برای مثال، گفته می‌شود یک تاجر نزدیک به آن حزب هزینه تحصیل فرزندان اردوغان آمریکا را در آمریکا تامین مالی کرده است.

 

بودجه هنگفت شهرداری که روانه بنیاد‌های مذهبی استانبول شده است

گروه‌ها و بنیاد‌های مذهبی بیشترین بهره را از بودجه هنگفت مدیریت شهری استانبول برده‌اند. طبق گزارشی که در سال ۲۰۱۹ میلادی منتشر شده بود شهرداری استانبول تقریباً ۱۳۰ میلیون یورو (۱۴۷ میلیون دلار) در سال ۲۰۱۸ میلادی به بنیاد‌های مذهبی اختصاص داده بود. تقریبا تمام این بنیاد‌ها به حزب عدالت و توسعه یا به طور مستقیم با خانواده اردوغان مرتبط هستند. بنیاد "جوانان" (TÜGVA) بیش‌ترین بودجه (حدود ۱۱.۳ میلیون یورو) را از شهرداری استانبول دریافت کرده بود. آن بنیاد توسط "بلال" پسر اردوغان اداره می‌شود.

TÜRGEV بنیاد دیگری است که برای آموزش و جوانان بیش از ۸ میلیون یورو از بودجه عمومی دریافت کرده بود. "اسرا" دختر اردوغان در هیئت مدیره TÜRGEV حضور دارد. علاوه بر این، "برات آلبایراک" داماد اردوغان یک بنیاد فناوری را اداره می‌کند که بیش از ۶ میلیون یورو بودجه دریافت کرده است. "

امام اوغلو" در کارزار انتخاباتی برای رسیدن به مقام شهرداری استانبول گفته بود: "از این به بعد، مزایای چند بنیاد، جمعیت و فرد معتمد آنان (حزب عدالت و توسعه) متوقف خواهد شد. از این به بعد تمام استانبول سود خواهند برد". برای اردوغان و حزب عدالت و توسعه از دست دادن کنترل دولت در استانبول یک شکست تلخ محسوب می‌شد چرا که مقام‌های حزب عدالت و توسعه برای حفظ ارتباطات تجاری خود با افراد صاحب نفوذ دچار مشکل شده بودند. علاوه بر این، تغییر قدرت احتمال آشکار شدن فساد دولتی در استانبول را افزایش می‌داد موضوعی که عامل نگرانی همیشگی اردوغان بوده است. 

خودروها، قرارداد‌ها و بدهی: آن چه شهردار استانبول در ۱۷ روز کاری کشف کرد

"امام اوغلو" که خود مدیریت یک شرکت ساختمانی خانوادگی را برعهده دارد در مصاحبه‌ای با "نیویورک تایمز" در سال ۲۰۱۹ میلادی گفته بود: "از آنجایی که من یک تاجر هستم، وقتی وارد یک شرکت می‌شوم به راحتی می‌توانم پولی را که هدر می‌رود احساس کنم". او افزوده بود: "این شهر در بدهی غرق شده بود... شهری با بودجه ۲۰ میلیارد لیر و بدهی ۲۶ میلیارد لیر. هزینه‌های صرف شده گزاف بودند. این نشانه‌ای از مدیریت بد شهرداری بوده است". 

او متوجه شده بود که شهردار سابق و مقام‌های ارشد آن نهاد ده‌ها دستگاه خودرو در اختیار داشتند که به گفته امام اوغلو برای "تخریب یک شهردار" کافی بودند. "امام اوغلو"، اما با خودروی شخصی خود رفت و آمد می‌کرد. او گفته بود بودجه‌ای که در اختیار شهردار کل استانبول و ۱۳ شهردار منطقه‌ای آن شهر قرار داده شده بود به میلیون‌ها لیر می‌رسید. 

تا پیش از رسیدن امام اوغلو به مقام شهرداری استانبول ۶۰ درصد از بودجه آن شهر توسط ۲۸ شرکت خصوصی و با شفافیت کمی خرج می‌شد. بسیاری از این شرکت‌ها توسط حامیان و متحدان اردوغان اداره می‌شدند و تصور می‌شود که منافع نزدیک به شخص اردوغان و اطرافیانش یکی از دلایلی بوده که او برای حفظ شهرداری استانبول در دست نزدیکانش مبارزه شدیدی را انجام داده بود. 

 

فرار میلیاردر‌ها از ترکیه در سالی که اردوغان ادعای تقلب انتخاباتی را مطرح کرد 

سال ۲۰۱۹ میلادی و طرح ادعای تقلب انتخاباتی از سوی اردوغان و درخواست او برای برگزاری مجدد انتخابات نشان داد که اقتصاد ترکیه به طور مستقیم تاثیرپذیر از نوسانات و تحولات سیاسی آن کشور است. گزارش New World Wealth یک موسسه مشاوره که داده‌های مربوط به جابجایی ثروت جهانی را جمع‌آوری می‌کند نشان داده بود که در سال ۲۰۱۹ میلادی ۱۰ درصد از کل افراد ثروتمند ترکیه (افرادی که ارزش دارایی شان بیش از یک میلیون دلار بود ترکیه را ترک کرده بودند. دو سال پیش از آن، در سال ۲۰۱۷ میلادی ۱۲ درصد از ثروتمندان ترکیه آن کشور را ترک کرده بود.

تمرکز قدرت توسط اردوغان به تولید ثروت بخش خصوصی کمکی نکرد. تعداد میلیاردر‌های ترکیه از ۴۰ نفر در سال ۲۰۱۸ میلادی به ۲۵ نفر در سال ۲۰۲۰ میلادی کاهش یافتند، زیرا مجموع ثروت آنان به میزان ۲۱.۵ میلیارد دلار کاهش یافت که عمدتا در نتیجه سقوط ارزش لیر بود. لیر ترکیه در سال ۲۰۱۹ میلادی ۳۰ درصد کاهش یافت و با توجه به این که "آلبایراک" داماد اردوغان وزیر دارایی و خزانه داری بود و بسیاری از نخبگان ترکیه شخص رئیس جمهور و اطرافیانش را مقصر می‌دانند. کاهش ارزش لیر ترکیه در برابر دلار سال ۲۰۲۴ میلادی ۱۶.۵ درصد بود.

هم چنین، نزدیک شدن ترکیه به روسیه برای خرید تسلیحات در آن زمان و مواجهه با خطر مورد تحریم قرار گرفتن از سوی آمریکا ثروتمندان ترک را بیش از پیش نگران ساخت. اظهارات اردوغان در سال ۲۰۱۷ میلادی علیه ثروتمندان نیز تمایل کمتری در آنان برای ماندن در کشور ایجاد می‌کرد. او گفته بود: "من پیام‌هایی را می‌بینم، اخباری مبنی بر این که برخی از بازرگانان تلاش می‌کنند دارایی‌های خود را به خارج از کشور منتقل کنند. نخست آن که از کابینه خود می‌خواهم که هرگز اجازه خروج را به هیچ‌کدام از آنان ندهند، زیرا این افراد خائن هستند". او در سال ۲۰۱۸ گفته بود: "اگر کسی به جای افزایش سرمایه گذاری یا تجارت خود در تلاش است تا پولش را در خارج از کشور ذخیره کند، ما نمی‌توانیم آنان را ببخشیم".

فرار از ترکیه محدود به ثروتمندان نمی‌شود 

مهاجرت از ترکیه محدود به ثروتمندان نبوده و از سال ۲۰۲۰ به این سو استعداد‌ها و جوانان فارغ التحصیل را نیز شامل شده است. یکی از عوامل محرک برای فرار مغز‌ها افزایش نرخ بیکاری در میان افراد ۱۵ تا ۲۴ ساله در ترکیه بوده است. این نرخ تا جولای ۲۰۲۴ میلادی ۱۹.۵ درصد بود. نرخ بیکاری جوانان بین ۲۵ تا ۳۰ درصد از سال ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۰ در نوسان بوده است، اما از سال ۲۰۱۰ بین ۱۹ تا ۲۱ درصد باقی مانده است. 

عامل تاثیرگذار دیگر برای مهاجرت تُرک‌ها میانگین دستمزد در ترکیه بوده که در مقایسه با کشور‌های غرب اروپا، آمریکا و کانادا به میزان قابل توجهی کمتر است. جو سیاسی در ترکیه به ویژه نگرانی در مورد آزادی بیان و حقوق دموکراتیک عامل مهمی است که باعث فرار مغز‌ها می‌شود. ترکیه در فهرست آزادی ۲۰۲۳ توسط اندیشکده "خانه آزادی" در ایالات متحده در زمره کشور‌های "غیر آزاد" طبقه بندی شده است.

در گزارش سال ۲۰۲۳ میلادی موسسه بین المللی IDEA مستقر در سوئد، ترکیه از نظر حاکمیت قانون در بین ۱۷۳ کشور در رتبه ۱۴۸ قرار گرفت، در حالی که شاخص آزادی مطبوعات ۲۰۲۳ میلادی گزارشگران بدون مرز ترکیه را در بین ۱۸۰ کشور در رتبه ۱۶۵ قرار داد. فارغ التحصیلان دوره لیسانس، ایالات متحده را برای مهاجرت ترجیح می‌دهند و ۲۱.۴ درصد از آنان این مقصد را انتخاب می‌کنند. پس از ایالات متحده، آلمان با ۱۷.۵ درصد، بریتانیا با ۱۱.۲ درصد، هلند با ۶.۹ درصد و کانادا با ۴.۹ درصد قرار دارند.

 

نقاط قوت امام اوغلو که اردوغان را می‌ترساند 

امام اوغلو از سال‌ها پیش با دوره جوانی اردوغان مقایسه می‌شد. هر دوی آنان اهل منطقه‌ای از دریای سیاه در شمال شرقی ترکیه بودند که روحیه ناسیونالیستی (ملی گرایانه)، جنگاوری و سختکوشی مردمانش شهرت دارد. هر دوی آنان به عنوان شهرداران محلی استعداد خوبی در انجام کار‌ها از خود نشان دادند و ارتباطاتی قوی برقرار کردند. اردوغان پیش از آن که در سال ۲۰۰۳ میلادی نخست وزیر شود، در سال ۱۹۹۴ میلادی به مقام شهرداری استانبول رسید. اغلب از او نقل قول می‌شد که "کسی که استانبول را در دست دارد ترکیه را نیز در اختیار دارد". 

هم چنین، امام اوغلو به عنوان نماینده نسل جدیدی از حزب جمهوری خواه خلق معرفی شد که می‌توانست هم با لیبرال‌های سکولار (پایگاه سنتی رای دهندگان آن حزب) و هم با تُرک‌ها و هم با کُرد‌های محافظه کار ارتباط برقرار کند. نام او به معنای "فرزند امام" است و ویدئویی از تلاوت روان قرآن توسط او در جریان بازدید از یک مسجد به سرعت در شبکه‌های اجتماعی دست به دست شد.

حزبی که امام اوغلو از آن آمده بود (جمهوری خواه خلق) در طول قرن بیستم در سیاست ترکیه دست بالا را داشت و به دلیل اعمال لائیسیته غیر لیبرال یا نسخه فرانسوی از سکولاریسم، محافظه کاران و مذهبی‌های ترکیه را از خود بیگانه کرده بود. اقدامات آن حزب در زمان در قدرت بودن از جمله ممنوعیت اذان عربی و ممنوعیت حجاب اسلامی در مراکز و مدارس دولتی به طور سنتی آن حزب را به دشمن محافظه کاران ترکیه تبدیل کرده بود.

امام اوغلو، اما خود را یک فرد مومن به دین نشان داد. برای مثال، پس از قتل عام مرکز اسلامی لینوود واقع در کرایست چرچ در نیوزیلند، او به مسجدی رفت و یک سوره کامل از قرآن را با صدای بلند خواند تا به قربانیان آن حادثه ادای احترام کند. این اقدامی غیر معمول از سوی یک سیاستمدار حزب جمهوری خواه خلق بود. همسر امام اوغلو روسری بر سر نمی‌کند، اما مادرش روسری بر سر دارد. زمانی که در رسانه‌های اجتماعی همسر ییلدیریم رقیب انتخاباتی امام اوغلو از سوی سکولار‌های ترک مورد تمسخر قرار گرفت، این دیلک همسر امام اوغلو بود که گفت: "من در او مادرم، خودم و خواهرم را می‌بینم". 

ییلدیریم به دلیل این رفتار دیلک از او قدردانی کرد. امام اوغلو در شعار انتخاباتی اش با پیام امید گفته بود: "همه چیز درست خواهد شد... ما به کسی توهین نمی‌کنیم و قلب کسی را نمی‌شکنیم". چنین رویکردی باعث شد او بتواند رای دهندگانی را که از نظر فرهنگی به اردوغان نزدیک‌تر بودند، اما از او خسته شده بودند، به سوی خود جلب کند.

امام اوغلو در سال ۲۰۱۹ به شوخی گفته بود که بازداشت احتمالی‌اش می‌تواند به او کمک کند، همان‌طور که بازداشت اردوغان توسط دولت قبلی به دلیل خواندن یک شعر مذهبی به او کمک کرد تا به قدرت برسد. او به دنبال ابطال نتیجه انتخابات شهرداری استانبول که تلاشی از جانب اردوغان برای جلوگیری از به قدرت رسیدنش صورت گیرد، گفته بود: "در پایان یک دستگیری احتمالی یک فرد آن فرد رئیس جمهور می‌شود".

کارشکنی بانک‌های دولتی و نگاه شهردار استانبول درباره سرمایه گذاری به بازار‌های جهانی 

"امام اوغلو" در سال ۲۰۲۰ میلادی یک سال پس از پیروزی در انتخابات شهرداری استانبول پس از کمبود تامین بودجه مورد نیاز از سوی بانک‌های دولتی ترکیه برای شهرداری اقدام به فروش اوراق قرضه یورویی شهرداری استانبول و استفاده از بازار‌های مالی بین المللی برای جذب سرمایه به منظور اجرای پروژه‌های عمرانی کرد. او در آن زمان گفته بود که از مشاهده تقاضای قوی برای خرید اوراق قرضه استانبول که باعث تامین مالی ۸۵۰ میلیون دلار برای ساخت چهار خط متروی آن شهر شده بود خوشحال است. او گفته بود که امیدوار است در سالیان آینده بتواند از طریق عرضه اوراق قرضه در بازار‌های بین المللی به تامین مالی سرمایه گذاری در حوزه حمل و نقل، آب، دفع زباله و هم چنین ایمن سازی استانبول قرار گرفته بر روی گسل در برابر زلزله احتمالی بپردازد. 

بانک‌های دولتی ترکیه از اعطای وام به شهرداری تحت ریاست "امام اوغلو" خودداری ورزیده بودند. او در این باره به "فایننشال تایمز" گفته بود: "متاسفانه مشخص است که این تصمیمی با انگیزه سیاسی است". امام اوغلو و شهردار آنکارا که او نیز از حزب جمهوری خواه خلق بود، کارزار جمع آوری کمک مالی برای حمایت از آسیب دیدگان ناشی از پیامد‌های اقتصادی پاندمی کووید را اعلام کردند. دولت مرکزی ترکیه، اما این اقدام را غیر قانونی دانست. امام اوغلو اعلام کرد که ۶.۵ میلیون لیر کمک مردمی جمع آوری شده توسط او در حساب‌های بانکی دولتی مسدود شده‌اند. 

بیشتر بخوانید:  روابط ایران و ترکیه در دوره ترامپ چگونه خواهد بود؟/ چرا بعید است آنکارا به تهران در دور زدن تحریم‌ها کمک کند؟/ چشم‌انداز بازار املاک و اقتصاد ترکیه در سال ۲۰۲۵

سال ۲۰۲۲ میلادی؛ تشدید تنش میان امام اوغلو و اردوغان 

امام اوغلو در سال ۲۰۲۲ میلادی بر شدت انتقاداتش از اردوغان افزود. او از صاحبان کسب و کار‌ها و شرکت‌ها خواسته بود تا در انتقاد از شخص اردوغان "شجاعت" بیش تری از خود نشان دهند. او افزایش بیش از ۷۰ درصدی تورم و تشدید فقر در ترکیه را "مایه تاسف" دانسته و گفته بود در چنین شرایطی رهبران تجاری جرات صحبت کردن را ندارند. او در مصاحبه با "فایننشال تایمز" گفته بود:"من با ناراحتی می‌بینم که دنیای تجارت هنوز نمی‌تواند شجاعت نشان دهد. متاسفانه دنیای تجارت برای این وضعیت اقتصادی مقصر است". اردوغان در آن زمان مخالف سرسخت افزایش نرخ بهره علیرغم افزایش نرخ تورم بود و بار‌ها به بانک مرکزی دستور داد تا هزینه‌های استقراض را کاهش دهد.
اردوغان که تصمیمش برخلاف قواعد اقتصادی بود برای توجیه اقداماتش اعلام کرد که این یک "مدل اقتصادی جدید" است. این در حالیست که رویکرد اقتصادی او باعث شد تا ارزش لیر در برابر دلار کاهش یابد و نرخ تورم شاهد افزایش باشد. امام اوغلو گفته بود صاحبان کسب و کار می‌ترسند که در صورت انتقاد از اردوغان تحقیقاتی در مورد حساب‌های بانکی شان آغاز شود، تحت محاکمه‌های غیرقانونی قرار گیرند یا با مداخلات دیگری مواجه شوند.

پیش از این برخی از بزرگترین شرکت‌های ترکیه با جریمه‌های مالیاتی، لغو مناقصه‌ها و تحقیقات کیفری به دلیل طرح انتقادات ناچیز علیه اردوغان مواجه شده بودند. امام اوغلو در آن زمان هشدار داده بود که "اقتصاد ترکیه در حال رسیدن به پایان خط است". او هشدار داده بود که سیستمی با ذهنیت تحت رهبری اردوغان می‌تواند کار‌هایی کند که هرگز به ذهن کسی خطور نمی‌کند. او گفته بود:"سیستمی که با این ذهنیت می‌تواند انتخابات را ابطال کند می‌تواند هر کاری انجام دهد". 

 

دستگاه قضایی که استقلال آن سلب شده است 

دستگاه قضایی ترکیه به ویژه از زمان تبدیل نظام پارلمانی ترکیه به نظام ریاستی در سال ۲۰۱۷ میلادی و تحکیم قدرت در دستان شخص اردوغان به عنوان رئیس جمهور استقلال سابق را ندارد و به ابزار اعمال اراده شخص رئیس جمهور تبدیل شده است. حتی پیش از آن نیز در جریان اعتراضات پارک گزی در سال ۲۰۱۳ میلادی دستگاه قضایی ترکیه اعتراض که باید حقی قانونی در یک دموکراسی واقعی باشد را به عنوان "تلاش برای کودتا" جرم انگاری کرد. برای مثال، "عثمان کاوالا" فعال جامعه مدنی و بشردوست از اکتبر ۲۰۱۷ میلادی به اتهام سازماندهی این اعتراضات در زندان به سر می‌برد. 

این صحنه تلخ در ترکیه نشان می‌دهد که پوپولیسم تا کجا می‌تواند پیش برود، به ویژه در کشور‌هایی با نهاد‌های ضعیف، اختلافات عمیق و فرهنگ سیاسی غیر لیبرال. شاید به همین دلیل باشد که در دموکراسی‌های شکننده‌ای، چون مجارستان و لهستان که از این جنبه‌ها شبیه ترکیه هستند پوپولیسم نیز نفوذ نگران‌کننده‌ای داشته است.

منابع: 

Akyol, Mustafa (۲۰۱۹) , Love Will Set You Free from Populism, CATO Institute

Erdogan, Koray (۲۰۲۴) , Rising brain drain in Türkiye: Why is top talent fleeing to West?, Turkiye Today

Gumus, Yildiz (۲۰۲۵) , How Ekrem Imamoglu’s diploma controversy jeopardizes his political career, Turkiye Today

Pitel, Laura (۲۰۲۰) , Istanbul mayor looks to global markets to fund investment, Financial Times

Pitel, Laura (۲۰۲۲) , Istanbul mayor urges Turkish business community to show ‘courage’ towards Erdoğan, Financial Times

Williams, Ollie A (۲۰۱۹) , Can Istanbul's New Mayor Stem Turkey's Capital Flight?, Forbes