موفقیت نه به تصادف در هاله‌ای از ابهام

اقتصاد۲۴- با پایان مرحله اول پویش ملی «نه به تصادف» و در حالی که مسوولان حوزه سلامت و وزارت بهداشت امیدوار بودند که اجرای این پویش در طول تعطیلات نوروزی به کاهش ۸ درصدی تلفات تصادفات جاده‌ای منجر شود، دیروز پلیس راهور ناجا اعلام کرد که در فاصله ۲۵ اسفند ۱۴۰۳ تا ۱۵ فروردین ۱۴۰۴ در مجموع ۸۸۰ فوت ناشی از تصادفات جاده‌ای در گزارش این نهاد انتظامی ثبت شده، اما تاکید داشت که با وجود رشد ۴ درصدی این عدد نسبت به مدت مشابه سال قبل، آمار قطعی بعد از تجمیع گزارش اورژانس‌های پیش‌بیمارستانی و پزشکی قانونی و طی سه هفته آتی اعلام خواهد شد.

پویش ملی «نه به تصادف» و برگزاری چهارشنبه‌سوری ایمن، دو طرحی بود که مسوولان وزارت بهداشت دولت چهاردهم برای آن اولویت قائل شدند و توصیه‌های پیشگیرانه و اقدامات تاثیرگذار برای کاهش هر چه بیشتر صدمات و آسیب‌های جانی را از ابتدای اسفند پارسال آغاز کردند. فعلا اظهارنظر و مقایسه آمار تصادفات نوروزی ممکن نیست، چون هنوز آمار‌های نهایی از تجمیع فوتی‌های در محل وقوع تصادف و در حین انتقال به مرکز درمانی و اورژانس بیمارستان‌ها به دست نیامده ولی گزارش‌های منتشر شده از خسارات جانی جشن ملی چهارشنبه‌سوری نشان می‌دهد که توصیه‌های مسوولان حوزه سلامت درباره برگزاری چهارشنبه‌سوری ایمن بی‌فایده بوده و آمار‌هایی که ظرف روز‌های اخیر منتشر و اعلام شد، نشان می‌دهد که آمار تلفات مراسم چهارشنبه‌سوری نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش یافته است.

در حالی که روز ۲۹ اسفند پارسال، رییس سازمان اورژانس کشور اعلام کرد که از ابتدای اسفند، ۱۹ نفر بر اثر انفجار مواد محترقه پرخطر جان خود را از دست داده و ۵۵۶۸ نفر هم مصدوم شده‌اند و خبر داد که به‌طور مشخص، در روز ۲۸ اسفند و در موعد برگزاری جشن ملی چهارشنبه‌سوری ۴٧٢٩ مورد مصدومیت، ١٢ مورد فوت، ١٧٠ مورد قطع عضو، ١٣۴۴ مورد آسیب چشمی و ١١٩١ مورد انواع سوختگی‌ها ناشی از انفجار و حوادث مرتبط با چهارشنبه‌سوری ثبت شده، روز اول فروردین امسال در مصاحبه با خبرگزاری تسنیم گفت که بعد از برگزاری این جشن ملی، مجموع قربانیان با رشد ۲۳ درصدی نسبت به سال ۱۴۰۲ به ۲۱ نفر و مجموع مجروحان با رشد ۵ درصدی نسبت به سال ۱۴۰۲ به ۶۴۱۹ نفر افزایش یافته و احتمال داد که تعداد قربانیان به دلیل شدت جراحات از این اعداد هم بیشتر شود. جعفر میعادفر در گزارشی از آخرین وضعیت مجروحان حوادث مرتبط با جشن ملی چهارشنبه‌سوری اعلام کرد که با وجود کاهش آمار قطع عضو و آسیب‌های چشمی نسبت به سال ۱۴۰۲، اما تعداد مجروحان سوختگی روند افزایشی داشته و گفت: «از ابتدای اسفند تا پایان مراسم چهارشنبه‌سوری ۲۵۸ مورد قطع عضو (کاهش ۱۱ درصدی نسبت به سال ۱۴۰۲)، ۱۸۲۳ مورد آسیب به چشم (کاهش ۴ درصدی نسبت به سال ۱۴۰۲) و ۱۷۰۵ مورد سوختگی (افزایش ۷ درصدی نسبت به سال ۱۴۰۲) داشتیم و ۲۶۰۰ نفر دچار آسیب‌های مختلف شده‌اند. ۷۱ درصد از مصدومان حوادث چهارشنبه‌سوری، تولیدکنندگان یا مصرف‌کنندگان مواد منفجره، ۲۸ درصد رهگذر و عابر، یک درصد امدادگران و کادر درمان و ۴۴ درصد در گروه سنی کمتر از ۱۸ سال بوده‌اند. ۵۷ نفر در قسمت مراقبت‌های ویژه بستری هستند که از این تعداد، ۱۸ نفر بسیار بدحالند و احتمال افزایش فوتی‌ها در ساعات آینده وجود دارد.»

بیشتر بخوانید:۱۵ فروردین، روز بازگشت؛ روز خطر در جاده‌های خیس

پیش‌بینی رییس سازمان اورژانس کشور ظرف دو هفته به واقعیت پیوست وقتی دیروز، مدیر روابط عمومی سازمان اورژانس کشور به «اعتماد» خبر داد که تعداد قربانیان حوادث مرتبط با جشن ملی چهارشنبه‌سوری در سال ۱۴۰۳ به ۲۶ نفر افزایش یافته در حالی که در سال ۱۴۰۲ تعداد قربانیان این حوادث ۱۷ نفر و تعداد مجروحان ۳۲۵۳ نفر بود.

نتایج ۴۵ روزه پویش «نه به تصادف» هنوز قطعی نیست

پویش ملی «نه به تصادف» از ابتدای اسفند به راه افتاد و در مرحله اول، تا ۱۵ فروردین ادامه داشت. طبق اعلام سخنگوی پویش ملی «نه به تصادف» در طول مرحله اول اجرای این پویش و در تعطیلات نوروز امسال تعداد جانباختگان تصادفات ۸، ۵ درصد کاهش داشته و بیش از ۸۵ هزار نفر در تصادفات رانندگی مجروح شده و بیش از ۲۰ هزار نفر از مجروحان در بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان‌ها تحت درمان هستند. چند روز قبل، نماینده پلیس راهور نیروی انتظامی اعلام کرده بود که از ۲۵ اسفند ۱۴۰۳ تا ۱۳ فروردین امسال، آمار فوت ناشی ازتصادفات نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد ۴ درصدی داشته، اما دیروز رییس پلیس راهور نیروی انتظامی یک گزارش اولیه از آمار‌های ثبت شده در حوزه استحفاظی پلیس راه ارائه داد و گفت: «در فاصله ۲۵ اسفند ۱۴۰۳ تا ۱۵ فروردین امسال، ۷۳۸ فقره تصادف منجر به فوت رخ داده که در این حوادث ۸۸۰ نفر فوت کرده‌اند و همچنین ۱۵.۸۳۳ فقره تصادف جرحی با ۲۰.۱۰۹ مجروح و ۸.۵۷۲ فقره تصادف خسارتی و در مجموع، بیش از یک میلیون تصادفات درون‌شهری و برون‌شهری رخ داده که با توجه رشد حدود ۳ درصدی تردد جاده‌ای در این بازه ۲۱ روزه نسبت به مدت مشابه سال قبل، بیش از ۵۳۰ میلیون تردد در محور‌های جاده‌ای کشور ثبت شده در حالی که استان کرمان با ۷۹ فوتی در صدر استان‌های پرتصادف بوده و پس از آن به ترتیب استان‌های فارس با ۷۶ نفر، خراسان رضوی با ۶۰ نفر، سیستان و بلوچستان با ۵۶ نفر و خوزستان با ۵۱ نفر در رتبه‌های بعدی قرار دارند. ۴۴ درصد از تصادفات مرگبار در این بازه ۲۱ روزه به علت عدم توجه به جلو، ۱۵ درصد به دلیل ناتوانی در کنترل وسیله نقلیه و ۱۴ درصد به خاطر تغییر مسیر ناگهانی بوده و البته آمار قطعی از تعداد قربانیان و مجروحان تصادفات در این بازه ۲۱ روزه، پس از تجمیع داده‌های بیمارستانی و اعلام رسمی سازمان پزشکی قانونی طی دو تا سه هفته آینده منتشر خواهد شد.»

۸۸۰ فوت در تصادفات جاده‌ای ثبت در گزارش پلیس راه در حالی است که وزیر میراث فرهنگی، اخیرا پیش‌بینی کرده بود که ۴۶ میلیون نفر و حدود نیمی از جمعیت کشور در تعطیلات نوروز امسال راهی سفر شوند و تحقق این پیش‌بینی را به سرزندگی جامعه ایران نسبت داده بود، اما با پایان تعطیلات نوروز این عضو از کابینه چهاردهم در یک برنامه تلویزیونی اعلام کرد که در تعطیلات نوروز امسال، کمتر از ۳۶ میلیون نفر از جمعیت کشور و حدود ۴۰ درصد راهی سفر شده‌اند و ۶۰ درصد جمعیت ایران به سفر نرفته‌اند.

بیشتر بخوانید:لزوم تلاش رسانه‌ها برای کاهش تصادفات جاده‌ای

در حال حاضر، تنها عددی که قطعی شده، آمار انتقال مصدومان تصادفات جاده‌ای توسط عوامل اورژانس کشور است که طبق گزارش این سازمان، در فاصله ۲۵ اسفند پارسال تا ۱۴ فروردین امسال، بیش از ۴۲ هزار ماموریت سازمان اورژانس کشور، ترافیکی بوده و عوامل این نهاد امدادی - درمانی، بیش از ۴۷ هزار مصدوم سوانح ترافیکی را به صورت زمینی به مراکز درمانی منتقل کرده‌اند.

بابک یکتاپرست؛ مدیر روابط عمومی سازمان اورژانس کشور، در گفت‌و‌گو با «اعتماد» و در پاسخ به میزان تاثیرگذاری توصیه‌های پیشگیرانه وزارت بهداشت و مسوولان حوزه سلامت و میزان موفقیت پویش ملی «نه به تصادف» اثرگذاری توصیه‌هایی از این دست را قطعی نمی‌داند و به عنوان مصداق، به رشد آمار تلفات جانی جشن ملی چهارشنبه‌سوری پارسال نسبت به سال قبل اشاره می‌کند و می‌گوید: «مردم به توصیه‌ها توجه نمی‌کنند. همه مردم فکر می‌کنند این اتفاقات فقط برای همسایه است. ما از اول اسفند پارسال، نکات آموزشی و کلیپ‌ها و توصیه و اقدامات فرهنگی درباره چهارشنبه‌سوری ایمن داشتیم ولی سال ۱۴۰۲ آمار فوتی‌های چهارشنبه‌سوری ۱۷ نفر بود در حالی که در چهارشنبه‌سوری پارسال این عدد به ۲۶ نفر افزایش یافت. ما در این توصیه‌ها گفته بودیم که نباید مواد منفجره را در دست بگیرید و همه هم می‌دانند که این مواد منفجره بسیار خطرناک است ولی متاسفانه شاهد افزایش آمار فوتی‌ها و مصدومیت‌ها بودیم. در مراسم چهارشنبه‌سوری پارسال، مصدوم سه ماهه داشتیم و ۲۶ درصد مصدومان چهارشنبه‌سوری پارسال، عابران پیاده بودند آن هم در حالی که بار‌ها توصیه کردیم اگر به منطقه‌ای می‌رسید که احتمال وجود مواد محترقه خطرناک هست یا از این منطقه عبور نکنید یا اصلا از منزل خارج نشوید ولی باز هم به این توصیه‌ها بی‌توجهی شد.

بنابراین، دیگر توصیه‌ها فایده‌ای ندارد و فقط آمار می‌دهیم که مردم با نگاهی به این آمار‌ها تصمیم بگیرند. اما در مورد تاثیرگذاری پویش ملی نه به تصادف، نمی‌توان این‌گونه اظهارنظر کرد، چون نه تنها هنوز آماری ازخسارات و تلفات انسانی تصادفات نوروز به دست نیامده، طبق آماری که وزارت بهداشت اعلام کرده، با وجود افزایش تردد‌های جاده‌ای با کاهش خسارات انسانی تصادفات مواجه بوده‌ایم. در پویش ملی نه به تصادف، تمام دستگاه‌ها حاضر هستند و اقداماتی انجام داده‌اند. وزارت راه و جمعیت هلال‌احمر و وزارت بهداشت به صورت مستقیم در این پویش نقش دارند، اما در مدت اجرای این پویش، تبلیغ و توصیه‌هایی از سوی نهاد‌هایی را شاهد بوده‌ام که شاید همراهی در این پویش هم چندان با وظایف‌شان مرتبط نباشد ولی برای موفقیت این پویش حاضر شده‌اند، چون تمام نهاد‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که آمار تلفات و مجروحیت تصادفات رانندگی در کشور ما یک فاجعه است. به نظر می‌رسد برای بحث‌هایی مثل تصادفات رانندگی یا حتی چهارشنبه‌سوری باید فراتر از توصیه‌های فرهنگی عمل کنیم و باید یک عزم و حضور ملی ایجاد شود و البته تاثیرگذاری این اقدامات، ظرف یک روز و یک هفته هم محقق نخواهد شد، بلکه باید به صورت مستمر و در درازمدت پیگیری شود تا به یک باور تبدیل شود.

همه مردم می‌دانند که رانندگی ایمن و چهارشنبه‌سوری ایمن به چه معناست و بنابراین، دانش و آگاهی وجود دارد ولی این دانش هنوز به باور و رفتار تبدیل نشده است. همراهی دست‌اندرکاران در پویش نه به تصادف یک نکته قوت است. وزیر راه به تازگی اعلام کرده که برای رفع نقاط حادثه‌خیز اقدام خواهد کرد. همین اظهارنظر وزیر راه و اولویت‌دهی برای اصلاح هزار نقطه حادثه‌خیز، اتفاق خوب و درستی است و نشان می‌دهد که عزمی برای کاهش خسارات تصادفات در حال شکل‌گیری است و اگر کاهش خسارات تصادفات به یک مطالبه تبدیل شود، حتی اگر در کوتاه‌مدت جواب ندهد، حتما در بلندمدت اثرگذار خواهد بود. بنابراین باید فراتر از توصیه‌ها عمل کنیم، چون در بعضی شرایط، ممکن است مردم توصیه‌گریز باشند و حتی عکس خواسته مسوولان عمل کنند ولی وقتی آمار‌های مستند به مردم ارایه بدهیم، مردم در مواجهه با واقعیت‌های آماری می‌توانند تصمیم بگیرند که چگونه رفتار کنند.»