شاهنامه فقط شعر نیست؛ فردوسی، معمار هویت ایرانیان

اقتصاد۲۴- دکتر زهرا سادات حسینی، عضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان، در گفت‌وگویی اختصاصی با اقتصاد۲۴ نگاهی نو به جایگاه فردوسی در ادبیات فارسی و تأثیر ماندگار شاهنامه بر هویت ایرانی پرداخت. او با تأکید بر اینکه فردوسی تنها یک شاعر نیست، بلکه یک معمار فرهنگی است، اظهار داشت: شاهنامه در حکم شناسنامه‌ای ملی برای ایرانیان عمل می‌کند که از دل آن می‌توان ریشه‌های هویت و انسجام تاریخی ملت ایران را بازشناخت.

این استاد برجسته ادبیات فارسی با اشاره به توانایی فردوسی در بازآفرینی روایت‌های اسطوره‌ای ایران با زبانی فاخر و در عین حال قابل‌فهم، افزود: او با هوشمندی زبانی، داستان‌هایی از جنس قهرمانی، فداکاری و انسانیت را برای نسل‌ها ماندگار کرده و اجازه نداده است که فرهنگ و زبان ایرانی در لابه‌لای هجوم فرهنگ‌های بیگانه گم شود.

دکتر حسینی با نگاهی به دوران تاریخی حیات فردوسی و شرایط فرهنگی آن زمان، تصریح کرد: فردوسی در روزگاری زیست که زبان فارسی در معرض تهدید بود و شاهنامه را به مثابه پناهگاهی برای زبان مادری بنا نهاد. اثری که با انتخاب واژگان ناب و نثر موزون، نه‌تنها زبان فارسی را حفظ کرد، بلکه آن را به اوج رساند.

او در تحلیل ساختار و محتوای شاهنامه توضیح داد: قهرمانان بزرگ شاهنامه مانند رستم، سهراب و کیخسرو صرفاً شخصیت‌هایی اسطوره‌ای نیستند، بلکه نماد‌هایی از فضایل انسانی‌اند؛ چهره‌هایی که هر یک حامل پیامی اخلاقی و اجتماعی هستند و در بطن روایت‌های حماسی، آموزه‌هایی عمیق از مهر، رشادت، گذشت و ایستادگی را به مخاطب منتقل می‌کنند.

به باور دکتر حسینی، شاهنامه نه‌فقط اثری ادبی، بلکه یک سرمایه فرهنگی برای ایران است. او اظهار داشت: امروز که جهان بیش از هر زمان دیگری نیازمند بازگشت به ریشه‌های فرهنگی است، شاهنامه می‌تواند نقشی مهم در تربیت نسلی آگاه، مسئول و هویت‌مند ایفا کند.

وی با اشاره به ضرورت بازنگری در شیوه‌های آموزش شاهنامه، افزود: این اثر سترگ نباید فقط در قالب متون خشک درسی ارائه شود، بلکه باید با زبانی امروزی، زنده و تعاملی در نظام آموزشی و فرهنگی کشور جاری شود تا جوانان بتوانند با آن ارتباطی عمیق و شخصی برقرار کنند.

او همچنین از نهاد‌های فرهنگی، رسانه‌ها و نظام آموزشی خواست تا در مسیر حفظ و معرفی شاهنامه به عنوان میراثی جهانی، هم‌افزایی بیشتری داشته باشند. دکتر حسینی در پایان یادآور شد: شاهنامه، تنها یک منظومه‌ی حماسی نیست؛ این اثر، روایتگر روح یک ملت است و اگر در معرفی آن کوتاهی کنیم، در حقیقت از هویت خود فاصله گرفته‌ایم.