چرا بازدهی بورس نصف شد؟

اقتصاد۲۴- پس از سه روز تعطیل، بورس در حالی سومین هفته خرداد را آغاز کرد که نااطمینانی‌های حاکم بر وضعیت متغیر‌های اقتصادی و سیاسی، موجبات سقوط شاخص‌های سهامی را فراهم آورد. بعد از ریزش بورس در هفته قبل، قابل پیش‌بینی بود که شنبه سختی در انتظار بورس‌بازان خواهد بود. بازار سهام در نود دقیقه اول معاملات روز گذشته بسیار ملتهب ظاهر شد به‌طوری‌که طی همین مدت حدود ۲هزار و ۳۰۰میلیارد تومان پول حقیقی از بازار خارج شد.

هرچه می‌گذرد معادله بازگشت بورس به رونق پیچیده‌تر می‌شود؛ از خروج پول حقیقی گرفته تا از دست رفتن حمایت مهم ۳.۱میلیون‌واحدی. شاخص بورس با از دست دادن ابرکانال ۳.۱میلیون‌واحدی این احتمال را تقویت کرد که در صورت ادامه‌دار شدن شرایط فعلی، نماگر اصلی بازار در کانال ۳‌میلیونی تثبیت شود. این سناریو از آن جهت محتمل می‌شود که بازار سرمایه از هر طرف در منگنه اخبار مبهم قرار گرفته و عوامل موثر بر آن نیز شرایط خوبی ندارند. بورس معاملات شنبه را از همان دقایق نخست با افزایش فشار فروش آغاز کرد و این فشار از ناحیه فروشندگان تا انتهای بازار ادامه‌دار بود. به نظر می‌رسد تالار شیشه‌ای مجددا درگیر ابهامات پیرامون ریسک‌های گوناگون است و فعلا جریان تقاضا در بورس تهران با احتیاط کامل دست نگه داشته تا سمت‌و‌سوی قطعی مذاکرات و ابهامات اقتصادی مشخص شود. خروج پول ۲هزار و ۸۶۵میلیارد تومانی پول حقیقی در پایان معاملات به‌وضوح بر این امر تاکید می‌کند. با وجود اینکه بسیاری از کارشناسان قیمت‌های کنونی را کف سهم‌های مختلف تلقی می‌کنند و شرایط کنونی را به منزله فرصت خرید در نظر می‌گیرند، اما تردید سرمایه‌گذاران نسبت به چشم‌انداز بازار سهام نمی‌گذارد پول وارد بازار مذکور شود.

در روز‌های گذشته اشاره کردیم که تداوم وضعیت موجود، ممکن است به تنزل بورس و از دست رفتن حمایت ۳.۱میلیون‌واحدی بینجامد. شاخص کل در حالی ابرکانال ۳.۱میلیون‌واحدی را از دست داد که نماگر مذکور در ۳۰ اردیبهشت‌ماه نیز کانال ۳.۲میلیون واحد را از دست داد و به‌مرور وارد مسیر کاهشی شد. با نگاهی دقیق‌تر به جریان روند نزولی بازار سرمایه درمی‌یابیم که بورس تا ۲۸اردیبهشت، یعنی قرار گرفتن شاخص کل در قله تاریخی خود (محدوده ۳میلیون و ۲۵۲هزارواحدی) با کسب بازدهی ۱۵درصدی توجه‌ها را به خود معطوف کرد. اما رفته‌رفته و با فروکش هیجانات اولیه مذاکراتی، تب تقاضای موثر سهامی سرد شد و سهامداران خرد در اکثر روز‌ها در صف فروش قرار گرفتند.

بیشتر بخوانید:بازگشت بورس به ریل صعود؟

بررسی‌های آماری نشان می‌دهد اینک بازدهی شاخص کل از ابتدای سال از ۱۵درصد به ۷درصد کاهش یافته است. با توجه به آنچه در صحنه معاملات بورس تهران می‌گذرد، به‌روشنی می‌توان دریافت که ابهامات حاکم بر وضعیت متغیر‌های اثرگذار به عنوان مهم‌ترین عامل خروج پول و تنزل شاخص‌های سهامی عمل کرده است. بنابر اخبار رسیده در‌حال‌حاضر مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا با پیچیدگی‌های سیاسی و فنی مرتبط با مساله غنی‌سازی مواجه شده و خبری از دور ششم مذاکرات نیست. در هفته گذشته موجی از اخبار و اظهارنظر‌ها درباره پرونده هسته‌ای ایران منتشر شد که هر کدام از محور‌ها مجددا از سرنوشت نامعلوم این موضوع حکایت می‌کرد؛ بنابراین با در نظر گرفتن اثرگذاری شدید این متغیر سیاسی بر روند بازار‌ها به نظر می‌رسد روز‌های ملتهب بورس ادامه یابد.

تکرار یک الگوی تکنیکال

وضعیت این روز‌های بازار سرمایه چنگی به دل نمی‌زند. شاخص کل بورس با از دست دادن کانال ۳.۱میلیون‌واحدی، حمایت مهمی را شکسته است. از لحاظ فنی، نماگر اصلی، با تشکیل یک الگوی برگشتی که به سروشانه معروف است، وارد اصلاح عمیقی خواهد شد؛ الگویی که در سقف ۱۹دی‌ماه سال گذشته نیز تکرار شد و بازار را ۲ماه، وارد روند اصلاحی کرد. نوسانات شاخص در روز‌های آینده نیز احتمالا خسته‌کننده و زمانبر خواهد بود. سنگر حمایتی بعدی، محدوده ۲میلیون و ۹۵۰هزار تا ۳میلیون واحد است. این حمایت با توجه به آنکه P/E بازار را به محدوده‌های جذابی هدایت می‌کند، احتمالا با ورود تازه‌ای از پول‌های خارج‌شده طی این مدت مواجه خواهد شد. در این میان اگر خبر مثبتی از سوی متغیر‌های اثرگذار به بازار مخابره شود، طبیعتا بورس نیز واکنش مثبتی نشان خواهد داد. به باور تحلیلگران این یک سناریوی خوشبینانه محسوب می‌شود. به این ترتیب ممکن است در روز‌های آینده شاهد خروج پول بیشتری از بازار باشیم.

بیشتر بخوانید:روز‌های سرخ بورس ادامه دارد؟

هم‌زمان با درهم‌تنیدگی‌های مباحث مذاکراتی خروج پول نیز در هفته‌های گذشته شدت گرفته است. با توجه به هراس فعالان بازار‌ها از به ثمر ننشستن گفت‌و‌گو‌های هسته‌ای، حتی سناریوی ورود رقبای بازار سرمایه به رالی بازار‌ها محتمل است. موارد مطرح‌شده بیانگر یک موضوع مهم است؛ پول در سایه ابهامات وارد بازار‌های غیرمولد خواهد شد. البته باید دید حضور وزیر اقتصاد جدید تا چه میزان به کنترل این مهم منجر خواهد شد. در مجموع باید بیان کرد که تشدید تنش‌ها میان ایران و آمریکا سیگنال فرسایشی شدن دیپلماسی در پرونده هسته‌ای ایران را مخابره می‌کند.

در انتظار اخبار قطعی

کارشناسان بازار سرمایه معتقدند بورس در مقایسه با سایر بازار‌های دارایی در ارزنده‌ترین قیمت‌های ممکن قرار دارد. با در نظر گرفتن رفتار نرخ ارز نیز به نظر می‌رسد سناریو‌های نزول دلار آزاد کم‌رنگ‌تر از قبل شده و احتمالا آنچه پیش روی بازار قرار دارد، سناریوی نوسانات کم‌افت‌و‌خیز و آهسته است. البته برخی دیگر از تکنیکالیست‌ها این پیش‌بینی را دارند که مسیر صعودی بازار با رشد نرخ ارز توافقی هموار خواهد شد و به‌زودی شاخص با یاری اخبار مثبت از تحولات بیرونی سطوح بالاتری را لمس خواهد کرد. در همین رابطه احمد اشتیاقی، کارشناس بازار سرمایه، به «دنیای اقتصاد» گفت: بازار سرمایه مطابق با روز‌های قبل معاملاتی باز هم در مسیر کاهشی حرکت کرد.

بر‌اساس رشد بورس تا پایان اردیبهشت به نظر می‌رسید با فرض اعلام توافق هسته‌ای، شاخص کل بورس تا پایان تیرماه وارد محدوده ۳میلیون و ۶۰۰هزار واحدی شود، اما با فروکش اخبار مثبت اثرگذار، ورق معاملات بازار سهام نیز برگشت. نماگر اصلی بازار در کمتر از سه هفته دوکانال مهم را از دست داده، این در حالی است که هر‌ازگاهی نیز اخبار منفی پیرامون متغیر‌های سیاسی منتشر می‌شود. به بیانی ساده بازار سهام به این نتیجه رسیده است که رشد پایدار در صورت توافق قطعی تعریف شود. در چنین حالتی بورس وارد رالی جدیدی خواهد شد که طی آن شاخص کل تا کانال ۳.۶میلیون‌واحدی پیشروی خواهد کرد. این سناریو گرچه در این مقطع خوش‌بینانه محسوب می‌شود، اما یکی از گزینه‌های مطرح معاملاتی است. به اعتقاد این کارشناس، تارگت‌های بالاتر از محدوده مذکور از منظر بنیادی قابل‌دستیابی نیست.

از سوی دیگر به نظر می‌رسد نرخ دلار توافقی نیز دست‌کم تا ۶ ماه آینده نتواند به بالای سطح ۷۰هزار تومان برسد. او در پاسخ به اینکه چرا بازار سهام در مقطع کنونی خریدار ندارد، می‌گوید: وضعیت بازار سهام به گونه‌ای پیش می‌رود که به محض حضور فروشندگان هرچند اندک در بازار، اکثر نماد‌ها منفی می‌شوند. رفتار بازار سهام نشان‌دهنده آن است که این امر توسط شاخص‌سازان هدایت می‌شود. برخی لیدر‌های بازار به‌ویژه خودرویی‌ها و بانکی‌ها، به محض آنکه با اخبار منفی از سمت مذاکرات هسته‌ای مواجه می‌شوند، سهامداران را به حضور در صفوف فروش مجاب می‌کنند. کلیت نماد‌های بازار نیز به تبعیت از این نماد‌ها سرخ‌پوش می‌شود. در هفته‌های گذشته و پس از حواشی ایجادشده حول محور واگذاری خودروسازان مشاهده کردیم که چگونه این امر منجر به هراس جمعی اهالی بازار سرمایه شد و خروج پول حقیقی‌ها را سرعت بخشید.

افزون بر آن ماجرای حباب منفی در صندوق‌های اهرمی بازار سهام نیز همچنان ادامه‌دار است. در هفته قبل حباب برخی از صندوق‌های اهرمی از منفی ۱۰درصد نیز عبور کرد. صندوق‌های اهرمی به دلیل اینکه بازارگردان ندارند گرفتار مشکلات عدیده‌ای هستند و انفعال مدیران این صندوق‌ها، به ایجاد چنین وضعیت نامطلوبی ختم شده است. حباب منفی صندوق‌های اهرمی در مقطع کنونی، در مخیله فعالان بازار سهام، خاطرات دو صندوق واگذارشده از سوی دولت در سال ۹۹ را یادآور می‌شود.