چرا ایران باید از سلاح نفت در برابر حمله اسرائیل استفاده می‌کرد؟

اقتصاد۲۴- در روز‌هایی که تنش میان تهران و تل‌آویو به اوج خود رسید و برای نخستین بار خاک ایران هدف حمله مستقیم نظامی قرار گرفت، بازار نفت نیز به‌طور طبیعی واکنش نشان داد. بهای نفت خام برنت تا آستانه ۸۰ دلار افزایش یافت و نشانه‌هایی از نگرانی جهانی نسبت به امنیت عرضه در منطقه خلیج فارس پدیدار شد.

در این مقطع حساس، بسیاری از تحلیلگران انتظار داشتند که ایران، به‌عنوان بازیگر کلیدی بازار انرژی، اقدامی استراتژیک برای تقویت فشار بر متجاوز انجام دهد. سناریو‌هایی مانند حملات غیرمستقیم جبهه مقاومت به تجهیزات نفتی منطقه، تهدید به محدود کردن عبور نفتکش‌ها از تنگه هرمز یا ارسال سیگنال‌های سیاسی برای تحریک بازار مطرح بود. اما هیچ‌کدام از این ابزار‌ها به کار گرفته نشد.

قیمت نفت سقوط کرد

با اعلام آتش‌بس میان ایران و اسرائیل و فروکش کردن شعله‌های درگیری، بازار نفت به‌سرعت به وضعیت پیش از بحران بازگشت. ظرف تنها چند روز، قیمت نفت خام با افتی بی‌سابقه حدود ۱۲ درصد، به سطوحی کمتر از پیش از درگیری سقوط کرد. این کاهش ناگهانی نه‌تنها نشان‌دهنده آرامش بازار، بلکه نمایانگر غیبت نقش‌آفرینی ایران در مهندسی قیمت‌ها در زمان بحران بود.

پیامی که به بازار جهانی و کشور‌های غربی مخابره شد، بسیار خطرناک‌تر از کاهش قیمت نفت بود: ایران حتی در شرایطی که مورد تجاوز مستقیم نظامی قرار می‌گیرد، تأثیری اساسی بر بازار نفت جهانی ندارد. این برداشت، امنیت ملی کشور را در بلندمدت تضعیف کرده و مسیر تجاوز‌های بعدی را هموار می‌سازد.

ایران، غایب در بازی انرژی منطقه

در حالی که ایران ترجیح داد واکنشی نفتی نشان ندهد، سایر قدرت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی، از این خلأ استفاده کردند. کشور‌های عضو اوپک‌پلاس، به‌ویژه عربستان سعودی، از فرصت کاهش قیمت برای تقویت جایگاه خود بهره بردند. نشانه‌ها حاکی از آن است که در نشست آتی این ائتلاف، موضوع افزایش تولید در ماه‌های آینده مورد بحث جدی قرار خواهد گرفت.

بیشتر بخوانید:عکس/ حضور آذر منصوری رئیس جبهه اصلاحات در مراسم تشییع شهدا

حتی روسیه که پیش‌تر در برابر رشد تولید مقاومت کرده بود، اکنون آمادگی خود را برای همراهی با افزایش عرضه اعلام کرده است. در چنین شرایطی، ایران نه‌تنها در صحنه دیپلماتیک انرژی غایب ماند، بلکه در میدان ژئوپلیتیکی نیز موقعیت خود را تضعیف کرد.

ضرورت تغییر دکترین انرژی در مواجهه با تهدید

تجربه اخیر نشان داد که تکیه صرف بر پاسخ‌های نظامی، بدون استفاده از ابزار‌های اقتصادی مانند نفت، برای بازدارندگی در برابر تهدیدات کافی نیست. ایران می‌توانست با استفاده هوشمندانه از قدرت نفتی خود، قیمت‌ها را به‌راحتی تا مرز ۱۲۰ دلار بالا ببرد و فشار افکار عمومی و دولت‌های غربی بر اسرائیل را تشدید کند.

عدم استفاده از این ابزار نه‌تنها به زیان بازدارندگی ایران تمام شد، بلکه انگیزه‌ای برای تکرار چنین حملاتی در آینده فراهم کرد. اکنون اگر اسرائیل به حمله دیگری علیه خاک ایران دست بزند، بازار‌های جهانی احتمالاً واکنش کمتری نشان خواهند داد، چرا که تجربه اخیر نشان داد ایران تهدیدی برای امنیت انرژی جهان محسوب نمی‌شود.

راهکار: واکنش سریع و قاطع نفتی در صورت حمله

برای جلوگیری از تکرار این خطای راهبردی، ایران باید برای سناریوی حمله مجدد، آماده واکنش فوری در بازار انرژی باشد. ابزار‌هایی همچون به آتش کشیده شدن تجهیزات تولید و انتقال نفت منطقه توسط جبهه مقاومت، ایجاد فضای روانی پرریسک در منطقه، یا حتی تهدید عملیاتی درباره تنگه هرمز، می‌توانند به افزایش شدید قیمت نفت در همان روز نخست درگیری منجر شوند.

چنین واکنشی، نه‌تنها به‌عنوان یک پاسخ دفاعی مشروع، بلکه به‌مثابه ابزاری برای پایان‌دادن سریع به درگیری و کاهش جسارت دشمنان عمل خواهد کرد. ایران باید نشان دهد که امنیت آن، مستقیماً با امنیت انرژی جهان گره خورده است و هیچ‌کس نمی‌تواند با خیال آسوده، این پیوند را نادیده بگیرد.