چه کسانی زاگرس را آتش زدند؟

اقتصاد۲۴- دو هفته قبل که آتش جنگنده‌های اسرائیل به ایران رسید، آتش‌سوزی جنگل‌ها در ایلام هم شدت گرفت. همان روز‌ها که بمب‌ها بر سر مردم در تهران، کرج و بسیاری دیگر از شهر‌ها می‌ریخت، مردان و زنان برای مهار آتش «توه حل صالح‌آباد» و «بان‌سر» می‌جنگیدند؛ همچنان‌که آتش به جنگل‌های استان فارس هم آمد. استانی که بار‌ها توسط جنگنده‌های اسرائیل بمباران شد و البته جنگل‌های زاگرس در بویراحمد و لرستان هم از آتش‌سوزی در امان نبودند. «حسین منصوری»، مدیر انجمن مردم‌نهاد زاگرس‌بان در ایلام که در آتش دو هفته قبل شاخه‌ای آتش‌گرفته به چشمانش خورد و دستانش سوخت، حالا از شکستگی دست یکی از نیرو‌های منابع‌طبیعی استان و سوختگی دست‌وپای دیگر دوستانش می‌گوید. وضعیت در جنگل‌های فارس هم همین‌طور بود و «بهمن ایزدی» می‌گوید آتش، دشمن مقابل همیاران و نیرو‌های دولتی بود و آنها همچنان‌که صدای جنگنده‌ها را می‌شنیدند، رو در رو با آتشی بودند که در زاگرس تمامی نداشت. آنها مردانی بودند که در کنار بمباران مداوم ۱۲روزه کشور، هر روزشان در جنگل‌هایی گذشته که می‌خواهند حفظ شود. آنها نگران زاگرس‌اند، همچنان‌که نگران کل ایران‌اند.

بهمن ایزدی، فعال محیط‌زیست استان فارس، چند روز بعد از آن جمعه سیاه ۲۳ خرداد که جنگنده‌های اسرائیلی به تهران آمدند، کوه دراک را دید که می‌سوزد. در آن روز‌ها چندباری هم صدای جت و جنگنده شیراز را لرزانده و صدای پدافند گوش شهر را پر کرده بود. آنها به دراک رفتند برای خاموش کردن آتش. آتشی که او می‌گوید به جان زاگرس می‌زنند و باید آنها که ایران و زاگرسش را خشک و بی‌جان می‌خواهند، شناسایی کنند؛ کاری که سال‌هاست فعالان محیط‌زیست می‌گویند و کسی گوشش بدهکار نیست. «هنوز آتش کوه دراک خاموش نشده بود که دیدیم جنگنده‌هایی به‌سمت غرب شیراز رفتند و پادگان آنجا را بمباران کردند. پادگان سوخت و جنگل‌های اطراف هم آتش گرفتند. آنجا منطقه نظامی بود و نمی‌شد به‌راحتی برای خاموش کردن آتش به آنجا رفت. بااین‌حال، تعدادی از فعالان و نیرو‌های امدادی رفتند، ولی آنجا سه شبانه‌روز سوخت.»

مناطقی در اطراف پالایشگاه شیراز و منطقه دیگری در مجاورت پارک ملی بمونیز بمباران شدند. بهمن ایزدی و فعالان دیگر به منطقه رفتند. آنها نگران پارک ملی بمو بودند؛ پارکی مهم و ذخیره‌گاهی ارزشمند. «جنگنده‌ها رد می‌شدند. مدام صدای پهباد می‌آمد. هیچ‌کدام از همیاران و نیرو‌های کادری به صدای جنگنده‌ها توجهی نمی‌کردند. آنها چشم‌درچشم آتش بودند؛ آتشی که به جان زاگرسمان افتاده بود و دشمن آن لحظه ما بود.»

ایزدی که سال‌هاست آتش بر جان زاگرس را دیده، حالا می‌گوید نباید عنوان آتش‌سوزی را برای این وضعیت به‌کار برد و باید گفت «این جنگل‌ها آتش زده می‌شوند و باید آنها که این سرزمین و زاگرسش را خشک می‌خواهند، شناسایی کرد.»

بیشتر بخوانید:زاگرس و دالاهو در آتش؛ فرونشستن آتش جنگ همزمان با ادامه آتش‌سوزی در جنگل‌های ایران

او مانند گذشته از انفعال بخش دولتی گله دارد؛ از اینکه هنوز و بعد از این‌همه‌سال که استان‌های بسیاری درگیر آتش‌اند، هنوز علت‌یابی دقیقی نشده است، افراد مقصر بازداشت نمی‌شوند و بازدارندگی در مقابل این وضعیت وجود ندارد. «ما نگران ایران‌ایم، ما نگران زاگرس‌ایم. باید چه کنیم؟ ما می‌دانیم تا چه میزان حفاظت شکننده‌ای داریم و حالا جنگ این را با صراحت بیشتری به ما نشان داد. آتش‌افروزان حتی در شرایط جنگی دست از خباثت برنداشتند و این یعنی این افراد ایران‌ستیزند. در تمام مدت جنگ در سرتاسر زاگرس و استان‌های مختلف آتش گسترده داشتیم. دلیل اینها چیست؟ چطور چنین چیزی ممکن است؟»

کوه‌های ایلام، طعمه آتش

آتش‌سوزی‌ها در ایلام بیشتر از گذشته شده است و امسال مناطق بیشتری درگیر آتش شده‌اند و حتی مناطقی که در سال‌های قبل آتش نداشتند، امسال سوختند.

کوه گچان، کوه سمور، کوه شره‌زول، دامنه مانشت، منطقه گاوز، منطقه باریک‌آو، کوه‌های فلاجه، قلارنگ، شلم، پالدیمبر، ملکشاهی و دینارکوه در روز‌های گذشته درگیر آتش بوده‌اند. کوه‌ها و مناطقی که در سال‌های قبل کمتر خبر از آتش‌گرفتنشان بود.

حسین منصوری، رئیس انجمن مردم‌نهاد زاگرس‌بان، در روز‌های اخیر بار‌ها به کوه رفته، دستانش سوخته و یک شاخه آتش‌گرفته به چشمانش خورده و در این میان، بسیاری از دوستانش را دیده که آتش به جانشان امان نداده است. «ما در ایلام و در جنگل‌های زاگرس همچنان‌که نگران کل ایران و جنگ بودیم با آتش مقابله می‌کردیم. ما جانمان را برای حفاظت از جنگل‌ها گذاشتیم و می‌گذاریم. این جنگل‌ها زندگی‌مان هستند و برای ایران اهمیت زیادی دارند.»

منصوری و بسیاری دیگر در هفته‌های اخیر شب تا صبح را در جنگل گذرانده‌اند و حالا امسال برخلاف گذشته، در نزدیکی مهران هم آتش‌سوزی گسترده شده است. «ما در مناطق مرزی ایلام معمولاً آتش‌سوزی نداریم؛ چراکه مناطق مرزی ایلام مرتعی است و جنگل نداریم. ۴۰ کیلومتر دورتر از آنجا جنگل شروع می‌شود و شروع آتش هم معمولاً آنجاست.»