بازگشت آرامش در ایران پس از آتش بس؛ اهمیت شنیده شدن صدای مردم از تریبون‌های مرسوم چیست؟

اقتصاد۲۴- فعلاً از صدای انفجار و شلیک ضدهوایی خبری نیست، حرف و حدیث زیاد است که دوباره شروع می‌شود، اما مردم امیدوار هستند صلح پایدار بماند، مردمی که به‌نظر می‌رسد از سخت شدن جریان زندگی کم خسته نباشند، اما در تجربه جنگ ۱۲ روزه مسائل را با یکدیگر عجین نکردند، پشت ایده ایران ایستادند تا شر جنگ از بالای سر وطن برداشته شود. حالا به همه‌ی تجربه‌های گذشته یک تجربه دیگر هم اضافه شد، شروع یک جنگ نزدیک‌تر از چیزی‌ست که گمان می‌شود و تاب‌آوری در آن بیشتر از هر چیزی به همبستگی نیاز دارد؛ مردم در آزمون همبستگی بازهم نمره قبولی گرفتند ولی پایدار ماندنش نیاز به توجه دارد، حالا پاسخ حاکمیت به همراهی مردم تعیین کننده است، پاسخی که می‌تواند زنجیر همبستگی را گسترده و محکم کند.

زندگی اجتماعی بر مردم سهل‌تر شود

در سال‌های اخیر مسئله اعتماد حاکمیت به جامعه و برعکس همواره مطرح شده است، اعتمادی که با برخی رویکرد‌های انحصارطلبانه بیشتر و بیشتر آسیب دید، اما امروز که به‌نظر می‌رسد فرصت جبران وجود دارد چه باید کرد و حاکمیت باید چه رویکردی را با جامعه درپیش بگیرد. محمد سعید ذکایی، جامعه‌شناس و عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی دراین‌باره به خبرآنلاین می‌گوید: «زندگی روزمره مردم باید برای سیاست‌های حاکمیت اولویت پیدا کند، باید زندگی اجتماعی بر مردم سهل‌تر شود و از تنش‌های ناخواسته و غیرضروری که گاهی به آن دامن زده می‌شد جلوگیری شود، قطبی کردن جامعه یا استاندارد گذاری برای جامعه مواردی هستند که باید با دور اندیشی کنار گذاشته شوند.»

رسمیت دادن به زندگی اجتماعی اهمیت دارد

این استاد دانشگاه بازگشت آرامش به شهر را در گروی نزدیک شدن حاکمیت به خواست عمومی مردم می‌داند و معتقد است برای چنین هدفی باید مرزبندی‌های مجاز و غیرمجاز را کنار گذاشت و به انتخاب مردم در مواجهه با تغییرات اجتماعی اعتماد کرد: «هم‌مسیر شدن با جریان زندگی مردم می‌تواند سبب‌ساز تزریق آرامش به جامعه شود، حاکمیت به‌جای این‌که تغییرات اجتماعی را با قالب‌های سخت‌گیرانه گرفتار مرز‌های مجاز و غیرمجاز کند می‌تواند به تصمیم عمومی برای مواجه شدن جامعه به این تغییرات اعتماد کند، در واقع قانون برای رفاه و آرامش همه باشد، به تعبیر دیگر رسمیت دادن به زندگی اجتماعی اهمیت دارد، برای چنین دیدگاهی واقعیت اجتماعی و سیاسی اولویت پیدا می‌کند، به بیان ساده‌تر وقتی مردم احساس کنند که دولت در دغدغه‌های اجتماعی آنها سهیم است یا با آن هم‌نوایی دارد، یا برای تامین زندگی اجتماعی آنها تلاش می‌کند بدیهی است که چنین جامعه‌ای در موقعیت خطیر سیاسی مانند همین جنگ دوازده روزه مسئولیت‌پذیری بیشتری را از خود به نمایش می‌گذارد.»

واقعیت زندگی اجتماعی مردم به نفع برخی سلایق مصادره شد

اگر حوادث سال‌های گذشته را مرور کنیم بعید به‌نظر می‌رسد با دوگانه دولت و ملت مواجه نشویم، دوگانه‌ای که در آن واقعیت زندگی اجتماعی مردم به رسمیت شناخته نشد، شاید نوعی انحصارطلبی سبب شد تکثر نادیده گرفته شود؛ ذکایی هم‌نوایی حاکمیت با زیست اجتماعی مردم را کلید واژه همبستگی ملی می‌داند: «همبستگی ملی در امتداد هم‌نوایی حاکمیت با زیست اجتماعی مردم شکل می‌گیرد، در سال‌های گذشته واقعیت زندگی اجتماعی مردم و واقعیت تغییرات آن به‌رسمیت شناخته نشد، یا این واقعیت‌ها به‌نفع سلیقه‌ای مصادره شد، چنین رویکردی سبب قهر و فاصله گرفتن شد، اما همین دوازده روز نشان داد اگر هم‌نوایی میان جامعه و حاکمیت ایجاد شود چقدر می‌توان به نفع هر دو باشد، مردم نهایت شکوه را در این دوازده روز به نمایش گذاشتند. اگر به دغدغه و زندگی مردم بی‌تفاوت باشیم دشواری‌های جدی‌ای ایجاد می‌شود و دوگانه دولت و ملت پررنگ‌تر خواهد شد، یکی از درس‌هایی که این تجاوز نظامی می‌تواند داشته باشد این است که ایران می‌تواند برای همه باشد تا یک نگاه فراگیر در دستور کار سیاست‌گذاری قرار بگیرد، باید از گفتمان‌های انحصارطلب فاصله گرفت.»

بیشتر بخوانید:چشم‌انداز مثبت بورس در گرو افزایش منابع صندوق تثبیت/ نوسانات اخیر بازار سرمایه طبیعی است

زندگی روزمره مردم باید برای سیاست‌های حاکمیت اولویت پیدا کند، باید زندگی اجتماعی بر مردم سهل‌تر شود و از تنش‌های ناخواسته و غیرضروری جلوگیری شود.

ایراد ندارد سلیقه‌های مختلف صدا و تریبون داشته باشند

تک‌صدایی چیزی برای خیر عموم ندارد، این‌که از تمام ظرفیت‌های موجود و تمام تریبون‌ها همچنان صدای یک سلیقه خاص شنیده شود چیزی جز پافشاری روی سیاست‌های گذشته نیست، سیاست‌هایی که سبب شدند اعتماد عمومی آسیب‌های زیادی را تحمل کند، اما حالا چه باید کرد، همچنان تریبون‌ها در حصر صدا‌هایی باشند که آرامش مردم و همبستگی را نشانه می‌گیرند؟

محمد سعید ذکایی با اشاره به اهمیت شنیده شدن صدای مردم از تریبون‌های مرسوم می‌گوید: «شنیده شدن صدای منحصر از تریبون‌ها محصول چندین سال است و شاید کنار گذاشتن آن هم نیاز به زمان داشته باشد، اما نماینده داشتن مردم در تریبون‌های مرسوم اهمیت دارد، این‌که صدای مردم هم شنیده شود می‌تواند هم‌نوایی را بیشتر کند، این‌که مردم در قالب انجمن‌ها خودشان متولی اصلی برخی مسائل باشند در مسیر همبستگی موثر است، به نظرم می‌شود با اعتماد بیشتر به فضای انجمنی و حوزه مدنی فضای عمومی را تقویت کرد، ایراد ندارد سلیقه‌های مختلف صدا و تریبون داشته باشند، این‌که خواسته شود با چارچوب عمودی و از بالا به پایین تکلیف همه چیز را مشخص کنند و به جای مردم تصمیم بگیرند می‌تواند مخاطره‌آمیز باشد، بنابراین از این به بعد افرادی که تریبون دارند را باید به سمتی هدایت کنند که اصل وفاق و همگرایی کمتر آسیب ببیند، صدای‌هایی که از تریبون‌ها به گوش می‌رسند نباید مرزبندی ایجاد کنند و مجدد فضا را خوب یا بد کنند، چراکه منافع ملی نباید تضییع شود.»

وقتی خاک و سرزمینی وجود نداشته باشد وجود خیلی از چیز‌ها بی‌معنی می‌شود

میان همه دوگانه سازی‌ها دوگانه‌ی اسلامی-ایرانی سبب‌ساز آسیب‌های زیادی شد، اگرچه امکان پذیر نبود، اما انگار برخی تلاش داشتند ایرانی بودن را به حاشیه ببرند یا حداقل در اولیت‌بندی‌ها آن را اولویت دوم بدانند، اما درهمین جنگ دوازده روزه نشان داده شد چه‌طور ایده ایران و وطن می‌تواند سبب‌ساز اتحاد و همگرایی شود.

عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی دراین‌باره می‌گوید: «شکاف ایجاد شده میان دولت و ملت حاصل اولویت دادن به مرزبندی‌های ایجاد شده میان دیانت-ملیت یا تجدد-سنت است، یک سیاست‌گذاری موفق می‌تواند این چندگانه‌سازی‌ها را ترمیم کند و این موارد را بدون اولویت دادن کنار یکدیگر قرار بدهد، اساساً وقتی خاک و سرزمینی وجود نداشته باشد وجود خیلی از چیز‌ها بی‌معنی می‌شود، این قبیل دوگانه‌سازی‌ها حاصل منافع سیاسی برخی بوده، اما در بزنگاه‌های مهم تحقق شعار ایران برای همه طلب می‌کند ما از این دوگانه‌ها فاصله بگیریم و ایرانی بودن و مسلمان بودن را جدا از هم فرض نکنیم، آن‌چه مخرج مشترک همه ماست همین سرزمین و تاریخ آن است، در همه جای دنیا ایده دفاع از خاک و سرزمین مقدس است. امیدوارم از این به بعد به‌جای استفاده ابزاری از شناسه‌های هویت ملی و سرزمینی اینها را یک میراث جمعی همه ایرانی‌ها با همه تفاوت‌هایی که با یکدیگر داریم بدانیم و آن را پاس بداریم.»